یکی از مهم‌ترین قطعات خودرو که قطعا اسم آن را زیاد شنیده‌اید، استپر است؛ این قطعه مهم وظیفه دارد تا دور آرام موتور را تنظیم کند. اما خرابی استپر موتور و عدم رسیدگی به آن باعث آسیب به اجزای موتور و خرابی ماشین می‌شود. از این رو توصیه می‌کنیم تا هر زمان با این مشکل روبرو شدید، حتما برای تعمیر استپر اقدام کنید.
اما دلایل خرابی استپر موتور چیست و چطور باید متوجه آن شد؟ اگر به دنبال پاسخ به این سوالات هستید، در ادامه این مطلب از بلاگ تپسی با ما همراه باشید
.
دلایل خرابی استپر موتور
خوشبختانه عواملی که منجر به خرابی استپر می‌شوند، زیاد نیستند. گاهی ممکن است رسوب کربن اتفاق افتاده باشد یا انژکتور سوخت کثیف باشد. خرابی شمع و مسدود شدن فیلترهای هوا هم باعث خرابی استپر موتور می‌شوند. در ادامه، پنج دلیل اصلی خرابی استپر موتور را بررسی می‌کنیم:
دور آرام خودرو
در حالتی که دور موتور ببین 800 تا 900 باشد، موتور روی دور آرام خودرو است. موتور در حالت نوسان به‌طور جزتی در حد 50 واحد است که اهمیت زیادی هم ندارد. این حالت بیشتر به‌دلیل کثیفی سنسور یا خلل در عملکرد ECU ایجاد می‌شود.
نوسانات موتور اگر به‌همراه صدا باشد، احتمال سیستم دارای مشکل سخت‌افزاری یا یاتاقان است.
چراغ چک
همانطور که از اسم چراغ چک پیداست، این قطعه بخش اخطار دهنده ماشین است. روشن شدن چراغ چک معمولا نگران کننده است و باید به آن توجه ویژه شود. اگر ماژول کنترل موتور گزارش خرابی استپر را بدهد، چراغ چک حتما روشن خواهد شد. کد خرابی استپر، P0505 است.
خاموش کردن
اگر راننده‌ای حرفه‌ای هستید، به خوبی می‌دانید که خاموش کردن ماشین در حال حرکت یا درجا زدن آن بعد از کم کردن سرعت یکی از نشانه‌های خرابی استپر خودرو است. این مشکل جدی است و نشان می‌دهد که خرابی استپر به آخرین حد خود رسیده است. در این حالت، ماشین هوای کافی به دست نمی‌آورد و در نتیجه درجا می‌زند یا به محض روشن شدن، خاموش می‌شود.
تکان های موتور
استپر موتور روی منیوفلد ورودی قرار می‌گیرد. بالاتر هم اشاره کردیم که وظیفه استپر، تنظیم و مدیریت دور کاهشی و افزایشی موتور است. حال اگر رسوبات و کربن در استپر جمع شود، باعث تکان‌های موتور می‌شود.
بار اضافی
اگر موتور خودرو با وجود بار اضافی در ماشین خاموش شود، قطعا مشکل از استپر است. در این حالت حتی اگر کولر یا بخاری را خاموش کنید هم موتور از کار می‌افتد. یکی از نشانه‌های خرابی استپر در این حالت این است که گویی فرمان ماشین به یک سمت کشیده می‌شود.
استپر موتور چیست؟
استپر موتور (idle control valve) یا سوپاپ کنترل هوا در دور آرام، وظیفه دارد تا دور آرام موتور را کنترل کند. شکل و مدل خاصی هم ندارد و در اکثر خودروها از یک مدل استفاده می‌شود. استپر در صورت نیاز، دور مورتور را کاهش یا افزایش می‌دهد.
اکثر استپرهایی که در بازار وجود دارند، شبیه به دریچه موتوردار یا خود موتور هستند که روی چند راهه (منیفولد) در قسمت ورودی خودور نصب می‌شوند. استپر با توجه به مواردی همچون سیستم الکتریکی و دمای موتور، دور آرام را تنظیم می‌کند که اصطلاحا به آن، ماژول کنترل موتور می‌گویند.
استپر موتور چه وظایفی دارد؟
استپر قطعه‌ای کوچک است که وظیفه تنظیم و مدیریت ورودی به دریچه گاز و روشن نگه داشتن ماشین را بر عهده دارد. این قطعه الکترونیکی- مکانیکی، به همراه سنسور دریچه گاز و ارسال اطلاعات به ECU، از خاموش شدن خودرو در دورهای پایین جلوگیری می‌کند.
این قطعه به‌دلیل جایگاه قرارگیریش، با ذرات معلق، دوده روغن و سرب بسیار کثیف می‌شود. کثیف بودن این قطعه باعث اختلال در عملکرد آن می‌شود و در صورت تداوم، آسیبی جدی به موتور وارد می‌کند.
نحوه عملکرد استپر موتور چگونه است؟
استپر موتور به واسطه 4 ترانزیستور کنترل می‌شود. ECU دمای موتور را دریافت می‌کند و فرمان مورد نظر را به ترانزیستورها ارسال می‌کند؛ در نتیجه این عمل، دریچه استپر باز و بسته می‌شود.
افزایش دمای موتور باعث باز شدن دریچه می‌شود و زمانی که دما کاهش پیدا کند، مجددا بسته می‌شود.
توجه! اگر پدال گاز بسته نباشد، برای رسیدن هوا به موتور، دریچه باز شده و اکسیژن مورد نیاز تامین می‌شود.
علائم خرابی استپر موتور چیست؟
برای این که متوجه شوید که خرابی استپر خودرو رخ داده، لازم است به نشانه‌های زیر دقت کنید:
- افزایش دور موتور پس از روشن کردن ماشین
- خاموش شدن ماشین با رهاکردن پدال گاز
- کاهش دور موتور در بارهای اضافی (روشن بودن بخاری یا کولر)
- عدم پایداری دور موتور در زمان درجا کارکردن
- گازخوردن بی‌دلیل خودرو بعد از روشن کردن خودرو
- افزایش دور موتور با افزایش دما
نحوه تست خرابی استپرموتور
برای تست استپر خودرو، 2 روش را می‌توان امتحان کرد.
برای تست خرابی استپر موتور باید در ابتدا توجه داشته باشید که موتور خودرو گرم باشد. بعد از آن در حالی‌که موتور ماشین روشن است، باید پا را روی پدال ترمز بگذارید و آن را نگه دارید.
در قدم بعدی باید دنده ماشین را در حالت دنده 5 قرار دهید و بعد از آن، باید پدال کلاچ را به آرامی رها کنید. حتما به یاد داشته باشید که رها کردن پدال باید بسیار آرام‌تر از حالت عادی باشد.
اگر دور حالت موتور بلافاصله پایین آمد و موتور ماشین خاموش شد، یعنی استپر خودرو خراب است. اما اگر توان از دست رفته را سریع جبران کرد و صدای موتور عوض شد، یعنی استپر سالم است و نیازی به تعویض ندارد.
توجه داشته باشید که در ماشین‌هایی که در آنها از سیستم گیربکس اتوماتیک استفاده شده، دور موتور پس از این که شیفتر در حالت D یا R پایین می‌آید، موتور خودرو خاموش خواهد شد.
نحوه تمیزکردن استپر موتور
یکی از دلایل معمول خرابی استپر موتور خودروها، رسوب سوخت است. به این منظور کافی ست که با استفاده از پاک کننده های موتور کنسبت به پاک کردن رسوبات موجود در استپر ماشین اقدام کنید. پاک کننده موتور خودرو معمولا به صورت یک اسپری پاک کننده است و به راحتی با اسپری کردن محلول سطح موردنظر خود را پاک کنید. جهت آشنایی کامل با طریقه شستشو و تمیز کردن استپر خودرو مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا باید مجرای ورودی هوا را از دریچه گاز جدا کنید؛
- سپس استارت بزنید و دور موتور را به هزار تا هزار و پونصد نگهدارید.
- حالا اسپری تمیزکننده را روی دریچه گاز اسپری کنید تا جریان هوای ورودی تمیز شود؛
- در این مرحله لازم است که موتور را خاموش کنید و بگذارید محلول تمیزکننده تمام مسیرها را تمیز کند؛
- چند دقیقه صبر کنید؛
- مجدداً موتور را روشن کنید و مجددا و دور موتور را به ۱۰۰۰ و سپس به ۱۵۰۰ برسانید صبر کنید؛
- مجددا شروع به تمیزکاری کنید
- دوباره موتور را خاموش کرده و مجرای ورودی هوا را به دریچه گاز وصل کنید
- موتور را روشن کرده و به ۱۰۰۰ و ۱۵۰۰ دور در دقیقه برسانید و صبر کنید تا وقتی که از اگزوز دود سفید خارج شود.
- اگر بعد از تمیزکردن باز هم در دور آرام موتور مشکل و نوسانی احساس کردید، نشان دهنده این است که استپر موتور خودروی شما نیاز به تعویض دارد و خراب شده است!
نکات تکمیلی درباره استپر خودرو
درباره استپر هر آنچه لازم است بدانید را برای شما توضیح دادیم. لازم است در انتها اشاره کنیم که استپر خودرو را خودتان هم می‌توانید بشویید. برای این کار لازم است که دستکش به دست کرده و با جدا کمردن بست مثبت باتری، برق خودرو را قطع کنید.
بعد از آن با ابزار خاص، پیچ های استپر را باز کرده و بعد با اسپری تمیز کننده، آلودگی های آن را پاک کنید. لازم است بعد از این مراحل، بگذارید تا استپر کاملا خشک شود. همچنین باید قسمت قرارگیری استپر را نیز تمیز کنید و بعد قطعه را مجددا جا بزنید.
برای به دست آوردن درآمد اضافه از ماشین‌تان می توانید با ورود به صفحه ثبت نام راننده عضوی از ناوگان تپسی شوید. در این رابطه اگر سوالی دارید، می‌توانید از ما بپرسید.