آسیب درجا کار کردن خودرو + روش جایگزین
بسیاری از رانندگان عادت دارند که خودرو را در حالت درجا روشن نگه دارند، چه برای گرم کردن موتور در روزهای سرد، چه هنگام انتظار در یک مکان! اما آیا این کار به خودرو آسیب می‌زند؟ آیا فواید درجا کارکردن ماشین به ضررهای آن می‌ارزد؟ در حقیقت، درجا کار کردن بیش از حد خودرو می‌تواند آسیب‌های جدی به موتور و سایر بخش‌های فنی خودرو وارد کند. این عادت نه‌تنها باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به فرسایش قطعات داخلی موتور، آلودگی بیشتر هوا و حتی کاهش عمر مفید خودرو شود. در این مقاله از تپسی به بررسی آسیب درجا کار کردن خودرو می‌پردازیم.
باورهای اشتباه درباره درجا کار کردن خودرو
اگر از چند راننده در مورد درجا کردن خودرو بپرسید، ممکن است هر کدام فهرستی طولانی از فواید و یا آسیب‌های این کار به شما می‌دهند. معمولا بسیاری از رانندگان به اشتباه فکر می‌کنند که این کار باعث آمادگی ماشین و تنظیم اجزای بهتر موتور برای حرکت می‌شود! مخصوصا برای مسافت‌های طولانی. اما متاسفانه این باور اشتباه است و آسیب‌ها جدی برای بخش‌های مختلف ماشین به همراه دارد.
درجا کار کردن خودرو در زمستان
یکی از باورهای قدیمی و رایج در میان رانندگان باتجربه و جدید، درجا کار کردن خودرو در زمستان است؛ اما این عمل می‌تواند آسیب‌های جدی برای موتور و سایر اجزای خودرو به همراه داشته باشد.
پیش از این، خودروهای کاربراتوری نیاز به گرم‌شدن در هوای سرد داشتند، چرا که کاربراتورها نمی‌توانستند نسبت صحیح هوا و سوخت را تنظیم کنند. اما سیستم‌های انژکتوری به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی در هوای سرد، سوخت را بهینه تزریق کرده و موتور را به سرعت آماده حرکت می‌کنند.
بیشتر بخوانید: معرفی ۲۳ راهکار افزایش عمر موتور خودرو
آسیب درجا کار کردن خودرو در زمستان عبارتند از:
- افزایش مصرف سوخت و آلودگی محیط زیست: در دماهای پایین، مصرف سوخت در حالت درجا بیشتر از حد معمول است، چرا که موتور برای گرم شدن، مقدار بیشتری سوخت تزریق می‌کند. این موضوع نه تنها هدررفت سوخت را به دنبال دارد، بلکه انتشار گازهای آلاینده مانند مونوکسید کربن و دی‌اکسید کربن را افزایش می‌دهد و به آلودگی هوا و محیط زیست آسیب می‌زند. این مورد جز آسیب درجا کار کردن خودرو است.
- آسیب به موتور و قطعات داخلی: درجا کار کردن بیش از حد در زمستان می‌تواند باعث فرسایش زودرس موتور شود. در دماهای پایین، روغن موتور غلیظ‌تر است و به زمان بیشتری برای گردش در موتور نیاز دارد. وقتی خودرو در حالت درجا کار می‌کند، روغن به‌خوبی در موتور پخش نمی‌شود و برخی قطعات داخلی بدون روانکاری کافی کار می‌کنند، که این موضوع می‌تواند باعث افزایش اصطکاک و استهلاک قطعات شود.
- کاهش عمر مفید شمع‌ها و کاتالیزور جز آسیب درجا کار کردن خودرو: درجا کار کردن بیش از حد، دمای موتور را به اندازه کافی بالا نمی‌برد و ممکن است باعث ایجاد رسوبات کربنی روی شمع‌ها و کاتالیزور خودرو شود. این رسوبات می‌توانند منجر به عملکرد نامناسب موتور، افزایش مصرف سوخت و در نهایت کاهش کارایی سیستم اگزوز شوند.
به عنوان جایگزین برای درجاکار کردن خودرو در زمستان، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- استفاده از روغن موتور مناسب
- پارک کردن خودرو در محیط سرپوشیده
- استفاده از گرم‌کن موتور
خاموش کردن خودرو در ترافیک
این موضوع هم محل بحث در میان رانندگان است. خاموش کردن خودرو در ترافیک شاید یک راه مؤثر برای کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا باشد، اما این کار همیشه توصیه نمی‌شود. اگر توقف شما بیش از ۳۰ ثانیه طول بکشد و باتری و استارت خودرو وضعیت خوبی داشته باشند، خاموش کردن موتور می‌تواند مفید باشد. با این حال، در ترافیک‌های متحرک، خاموش کردن خودرو به ایجاد تأخیر و استهلاک بیشتر منجر خواهد شد. مهم‌ترین آسیب‌ها و معایب خاموش کردن خودرو در ترافیک شامل موارد زیر می‌شوند؛
- استهلاک استارت و باتری جز آسیب درجا کار کردن خودرو: یکی از مهم‌ترین معایب خاموش و روشن کردن مکرر خودرو، بیشتر شدن فشار روی استارت و باتری است. هربار که ماشین را استارت می‌زنید، باتری باید انرژی زیادی را برای استارت‌زدن تأمین کند. این کار در بلندمدت باعث کاهش عمر باتری و خرابی سیستم استارت می‌شود. در هوای سرد، این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد، چرا که باتری عملکرد ضعیف‌تری دارد.
- از کار افتادن سیستم‌های تهویه (کولر و بخاری): هنگامی که خودرو خاموش است، کولر و بخاری هم کار نمی‌کنند. خاموش و روشن کردن این سیستم‌ها به‌طور پی در پی، باعث آسیب رسیدن به آن‌ها می شود و از سوی دیگر ناراحتی خود شما را هم در هوای گرم و یا سرد به دنبال دارد.
بیشتر بخوانید: دلایل بالا رفتن دور موتور
- افزایش فشار بر سیستم روغن‌کاری موتور: با هربار خاموش و سپس روشن شدن خودرو، مدار روغن‌کاری موتور مجدداً باید روغن را به تمام قطعات برساند. این فرآیند با این‌که کوتاه است، اما در توقف‌های مکرر می‌تواند باعث افزایش فرسایش قطعات داخلی موتور شود. در خودروهای قدیمی که سیستم روانکاری بهینه‌ای ندارند، این موضوع بیشتر خود را نشان می‌دهد.
- بالا رفتن احتمال خرابی مداوم قطعات الکتریکی جز آسیب درجا کار کردن خودرو: استارت‌زدن‌های زیاد باعث افزایش فشار بر دینام و سایر قطعات الکتریکی خودرو می‌شود. این کار می‌تواند منجر به کاهش عمر دینام، فیوزها و رله‌های الکتریکی شود که تعمیر یا تعویض آن‌ها معمولا هزینه زیادی دارند و تحت پوشش بیمه هم نیستند.
- افزایش مصرف سوخت: درست است که خاموش‌کردن خودرو می‌تواند باعث صرفه‌جویی در مصرف سوخت شود، اما اگر ماشین خود را بیش از حد خاموش و روشن کنید، مصرف سوخت افزایش می‌یابد. این موضوع در خودروهای قدیمی یا آن‌هایی که موتورشان نیاز به استارت طولانی‌تری دارد، بیشتر به چشم می‌آید.
- آسیب به موتور: خاموش‌کردن موتور در شرایطی که هنوز دما به حد مطلوب نرسیده است، احتمال ایجاد گازهای آلاینده و اسیدی در سیلندر را به دنبال دارد. این گازها می‌توانند به قطعات داخلی موتور آسیب برسانند و عمر مفید آن را کاهش دهند.
درجا کار کردن خودرو با کولر روشن
درجا کار کردن خودرو با کولر روشن ممکن است در نگاه اول بی‌ضرر به نظر برسد، اما می‌تواند آسیب‌های جدی به بخش‌های مختلف خودرو وارد کند؛ به این ترتیب که بار اضافی که بر روی موتور تحمیل می‌کند. معایب این کار را در ادامه بررسی می‌کنیم.
- افزایش مصرف سوخت و فشار بر موتور جز آسیب درجا کار کردن خودرو: زمانی که کولر خودرو روشن است، کمپرسور کولر نیروی خود را از موتور تأمین می‌کند.
- در حالت درجا، موتور در دور آرام کار می‌کند و راندمان کمتری دارد، اما همچنان باید انرژی لازم برای عملکرد کولر را تأمین کند. این موضوع مصرف سوخت را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. همچنین در این حالت موتور تحت فشار بیشتری است، چرا که باید در دور پایین، نیروی زیادی تولید کند که در نهایت فرسوده شدن سریع‌تر قطعات متحرک موتور، مانند تسمه‌ها و پولی‌ها را در پی دارد.
- افزایش دمای موتور و فشار بر سیستم خنک‌کننده: ،در هنگام رانندگی، هوا به‌طور طبیعی از میان رادیاتور عبور کرده و به خنک‌شدن موتور کمک می‌کند. اما در زمان درجا کار کردن خودرو، چنین جریان هوای طبیعی وجود ندارد و فقط فن‌های رادیاتور مسئول خنک‌کردن خودرو هستند. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که در دماهای بالا، فن‌های رادیاتور مجبور می‌شوند بیش از حد کار کنند، بالطبع زودتر فرسوده می‌شوند.
این مشکل در زمان درجا کار کردن طولانی‌مدت با کولر روشن بزرگتر هم می‌شود و حتی جوش‌آوردن خودرو را هم در پی دارد. در نهایت با بالا رفتن بیش از حد دمای موتور، ممکن است به واشر سرسیلندر هم آسیب برسد که تعمیر آن هزینه‌بر است.
- افزایش استهلاک کمپرسور کولر جز آسیب درجا کار کردن خودرو: کمپرسور کولر به‌طور مستقیم با میل‌لنگ موتور در ارتباط است و با روشن شدن کولر، تحت‌فشار قرار می‌گیرد. در حالت درجا کمپرسور برای مدت طولانی، بدون‌وقفه کار می‌کند، زیرا برخلاف حالت رانندگی، فشار وارده بر آن تغییر نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: ویژگی‌های موتور TU5
- در ادامه روغن‌کاری کمپرسور هم به دلیل گردش روغن کمتر در سرعت‌های پایین، فرسودگی و خرابی زودتر از موعد اتفاق می‌افتد.
- تجمع گازهای آلاینده و خطر مسمومیت: وقتی خودرو درجا کار می‌کند، مخصوصاً در محیط‌های بسته مانند پارکینگ‌های سرپوشیده یا گاراژ، گازهای آلاینده‌ای مانند مونوکسید کربن (CO) در اطراف خودرو جمع می‌شوند.
- در صورت نشتی در سیستم اگزوز یا عدم‌تهویه مناسب امکان مسمومیت سرنشینان با مونوکسید کربن وجود دارد؛ به علاوه باید به افزایش آلودگی محیط زیست نیز در این شرایط هم اشاره کرد.
- فرسودگی سریع‌تر باتری و دینام: در حالت درجا، دینام خودرو برق لازم برای سیستم‌های الکتریکی، ازجمله کولر، فن‌ها و ECU را تأمین می‌کند.
- اما به دلیل پایین بودن دور موتور دینام با حداکثر توان خود کار نمی‌کند که این موضوع می‌تواند باعث کاهش شارژ باتری کاهش شود؛ به‌خصوص در شرایطی که خودرو برای مدت طولانی درجا بماند. در این حالت دینام تحت فشار مداوم قرار گرفته و زودتر دچار خرابی می‌شود.
- افزایش رطوبت و رشد قارچ و باکتری در سیستم کولر: هنگامی که کولر خودرو در حالت درجا روشن است، ممکن است رطوبت در داخل سیستم تهویه باقی بماند. چنین وضعیتی یک محیط مناسب برای رشد قارچ و باکتری فراهم می‌کند که می‌تواند بوی نامطبوعی در خودرو ایجاد کند. همچنین این باکتری‌ها می‌توانند وارد جریان هوای داخل کابین شده و مشکلات تنفسی و آلرژی ایجاد کنند.
درجا کار کردن خودرو بعد از طی مسافت طولانی
یکی از عادت‌های رایج در میان رانندگان این است که خودرو را بعد از رانندگی طولانی به این امید که به موتور فرصت خنک‌شدن بدهند، برای مدتی در حالت درجا نگه می‌دارند. اما این کار مخصوصا در خودروهای جدید می‌تواند مشکلات جدی برای موتور و دیگر اجزای خودرو ایجاد کند که در ادامه آن‌ها بررسی می‌کنیم.
- افزایش دمای موتور و فشار بر سیستم خنک‌کننده جز آسیب درجا کار کردن خودرو: پس از رانندگی طولانی، درجا کار کردن باعث می‌شود که سیستم خنک‌کننده (رادیاتور و فن‌ها) به‌تنهایی کار کند، چرا که جریان هوای طبیعی وجود ندارد. این امر فشار زیادی به فن‌ها وارد کرده و احتمال خرابی آن‌ها و جوش آوردن موتور را افزایش می‌دهد. در خودروهای قدیمی، ۳۰ تا ۶۰ ثانیه درجا کار کردن مفید است، اما این موضوع در خودروهای مدرن غیرضروری و حتی مضر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: علت گاز نخوردن ماشین
- کاهش فشار روغن و افزایش استهلاک موتور: در دور آرام، پمپ روغن کندتر کار می‌کند و روغن‌رسانی به قطعات موتور کاهش پیدا می‌کند که این امر افزایش اصطکاک، استهلاک یاتاقان‌ها و کاهش عملکرد موتور را در پی دارد.
- تشکیل رسوبات کربنی و افت عملکرد موتور: احتراق ناقص در حالت درجا باعث ایجاد رسوبات کربنی در سرسیلندر، سوپاپ‌ها و شمع‌ها می‌شود. این امر در بلندمدت مصرف سوخت را افزایش داده و باعث کاهش قدرت موتور خواهد شد.
- فشار بر توربوشارژر جز آسیب درجا کار کردن خودرو (در خودروهای توربو): در دور پایین، روغن‌رسانی به توربوشارژر کاهش می‌یابد و گرمای آن به‌خوبی دفع نمی‌شود. این وضعیت احتمال خرابی زودرس بلبرینگ‌ها و پره‌های توربو را افزایش می‌دهد. در خودروهای توربو، ۳۰ تا ۶۰ ثانیه درجا کار کردن کافی است.
- افزایش مصرف سوخت و آلایندگی: درجا کار کردن بدون حرکت سوخت را هدر می‌دهد و احتراق ناقص باعث افزایش گازهای آلاینده مانند مونوکسید کربن (CO) می‌شود. آسیب‌های این کار تنها برای محیط زیست نیست و در طولانی‌مدت به کاتالیزور خودرو هم آسیب وارد می‌کند.
- فشار بر سیستم برقی (دینام و باتری) جز آسیب درجا کار کردن خودرو: در دورهای پایین، دینام برق کافی تولید نمی‌کند و باتری برای تأمین انرژی سیستم‌های برقی تحت فشار قرار می‌گیرد که در طولانی‌مدت به خرابی زودرس دینام و کاهش عمر باتری منجر خواهد شد.
- استهلاک گیربکس در خودروهای اتوماتیک: گیربکس خودروهای اتوماتیک، در حالت درجا و دنده “D” درگیر باقی می‌ماند و فشار روی آن افزایش پیدا می‌کند. این موضوع باعث افزایش دمای روغن گیربکس و استهلاک زودرس آن می‌شود. در توقف‌های طولانی، بهتر است دنده در حالت “N” قرار داده شود.
بیشتر بخوانید: قطعات موتور خودرو و کارکرد آن‌ها
آسیب درجا کار کردن خودرو
درجا کار کردن خودرو می‌تواند آسیب‌های جدی به موتور و سایر اجزای آن وارد کند که پیش از این به برخی از آن‌ها اشاره کردیم. در جدول زیر می‌توانید این موارد را به‌طور خلاصه مشاهده کنید.
| بخش آسیب‌پذیر | آسیب‌های ناشی از درجا کار کردن |
| موتور | گرم شدن بیش از حد، استهلاک زودرس قطعات، کاهش عمر روغن، تشکیل رسوبات کربنی، آسیب به واشر سرسیلندر |
| سیستم اگزوز | تجمع رسوبات کربنی، کاهش عمر کاتالیزور، افزایش آلایندگی |
| سیستم روغن‌کاری | کاهش کیفیت روغن، تشکیل رسوبات، کاهش خاصیت روانکاری |
| سیستم خنک‌کننده | گرم شدن بیش از حد، کاهش عمر مایع خنک‌کننده، آسیب به رادیاتور و فن |
| باتری | تخلیه باتری، کاهش عمر باتری |
| سیستم سوخت‌رسانی | افزایش مصرف سوخت، تشکیل رسوبات در انژکتورها |
| سیستم برق | آسیب به دینام، کاهش عمر سیم‌کشی |
| محیط زیست | افزایش آلودگی هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای |
1. گرم شدن بیش از حد سیلندر و آسیب درجا کار کردن خودرو
درجا کار کردن طولانی‌مدت خودرو می‌تواند باعث افزایش غیرطبیعی دمای سیلندر و آسیب‌های جدی به موتور شود. در هنگام رانندگی، جریان هوای طبیعی از طریق رادیاتور به خنک‌سازی موتور کمک می‌کند، اما زمانی که خودرو درجا کار می‌کند، این جریان هوا قطع می‌شود و تنها فن‌ها مسئول خنک‌سازی موتور هستند.
همچنین، در حالت درجا، پمپ روغن با دور پایین کار می‌کند که باعث کاهش روغن‌کاری بهینه و افزایش اصطکاک در موتور می‌شود.
در این شرایط، دمای موتور ممکن است بیشتر از زمانی که در حال رانندگی هستید افزایش یابد، زیرا سیستم خنک‌کننده فشار بیشتری را تحمل می‌کند. در برخی خودروها، گردش مایع خنک‌کننده نیز در حالت درجا کاهش می‌یابد که باعث افزایش دمای سیلندر و احتمال آسیب به موتور می‌شود.
مشکلاتی که این موضوع در خودرو ایجاد می‌کنند، عبارتند از:
- آسیب به واشر سرسیلندر
- سایش و خرابی سیلندر
- کاهش کیفیت روغن
- تولید گازهای آلاینده
برای جلوگیری از گرم‌شدن بیش از حد سیلندر، بهتر است از درجا کار کردن طولانی‌مدت، به‌ویژه پس از رانندگی سنگین، خودداری کنید. همچنین، وضعیت سیستم خنک‌کننده شامل رادیاتور، فن‌ها و مایع خنک‌کننده را به‌طور منظم بررسی کرده و از روغن موتور باکیفیت و مناسب استفاده کنید؛ تا روغن‌کاری در دمای بالا به‌درستی انجام شود. در خودروهای مدرن، پس از توقف، خودرو را خاموش کنید و در خودروهای توربوشارژ تنها ۳۰ تا ۶۰ ثانیه درجا کار کردن کافی است.
2. مخلوط شدن روغن با بنزین
این مشکل را معمولا می‌توان در خودروهای با سیستم احتراق ناقص یا در مواقعی که موتور در دور پایین و بدون حرکت طولانی درجا کار می‌کند، مشاهده کرد. دلیل این مشکل را هم می‌توان این‌طور توضیح داد که در هنگام کار کردن خودرو در حالت درجا و در دور پایین، میزان احتراق سوخت به‌درستی تنظیم نمی‌شود و سوخت به‌طور کامل نمی‌سوزد.
این وضعیت به تدریج باعث می‌شود که بنزین به همراه روغن موتور از سیستم سوخت‌رسانی وارد محفظه احتراق شود. در نتیجه، بنزین و روغن موتور مخلوط می‌شوند و وارد قطعاتی مانند پیستون، رینگ‌ها و سیلندر می‌شوند. آسیب‌های این موضوع را می‌توان به شکل زیر فهرست کرد:
- افزایش سایش قطعات و آسیب درجا کار کردن خودرو
- آسیب به اجزای داخلی موتور
- افت عملکرد موتور
- آلودگی سیستم اگزوز و آسیب به کاتالیزور
- تولید گازهای آلاینده
- افزایش هزینه‌های تعمیر
یکی از راهکاری جلوگیری از مخلوط شدن روغن با بنزین، جلوگیری از درجا کار کردن طولانی‌مدت خودرو، به‌ویژه در دور پایین و بدون حرکت است. همچنین باید سیستم سوخت‌رسانی به‌طور منظم بررسی و روغن موتور را با کیفیت مناسب و به‌طور منظم تعویض شود تا ویژگی‌های روانکاری آن حفظ شود. در خودروهای کاربراتوری نیز باید کاربراتور و سیستم احتراق به‌دقت تنظیم شوند.
3. فعالیت مداوم فن‌های خنک کننده
این مورد هم یکی‌دیگر از مشکلات شایع در مورد خودروهایی است که بیش از حد در حالت درجا کار می‌کنند. مشکلات مرتبط با این بخش خودرو و تبعات آن عبارتند از:
- افزایش استهلاک فن‌ها و خرابی زودرس آن‌ها
- افزایش فشار بر سیستم برق خودرو با وارد کردن بار اضافی به باتری و دینام و در نهایت فرسودگی سریع‌تر آن‌ها
- افزایش دمای موتور
- وارد شدن اضافه بار به سیستم خنک‌کننده و خرابی قطعات سیستم خنک‌کننده مانند پمپ آب یا رادیاتور
4. فشار مضاعف بر روی سیستم برقی و آسیب درجا کار کردن خودرو
زمانی که خودرو در حالت درجا کار کردن قرار دارد، سیستم برقی آن با چالش‌های خاصی مواجه می‌شود که می‌تواند آسیب‌های جدی به قطعات برقی وارد کند. در چنین شرایطی دینام یا ژنراتور که مسئول تولید برق برای شارژ باتری و تأمین انرژی سیستم‌های برقی خودرو است، با دور پایین کار می‌کند. در این وضعیت، دینام نمی‌تواند به‌طور کافی برق تولید کرده و باتری خودرو بیشتر مسئول تأمین انرژی می‌شود. این فشار مضاعف بر روی باتری، می‌تواند باعث کاهش عمر باتری و در نهایت نیاز به تعویض زودهنگام آن شود.
به علاوه وقتی که سیستم برقی در حالت درجا تحت فشار قرار می‌گیرد، سایر قطعات برقی مانند چراغ‌ها، سیستم تهویه و سیستم‌های الکترونیکی نیز ممکن است با افت عملکرد روبرو شوند. فشار مضاعف بر سیستم برق در خودروهای دارای سیستم‌های الکترونیکی پیچیده، می‌تواند باعث اختلال در کارکرد این سیستم‌ها و حتی خرابی آن‌ها شود.
در نتیجه، درجا کار کردن طولانی‌مدت خودرو نه‌تنها باعث کاهش کارایی سیستم برقی می‌شود، بلکه می‌تواند هزینه‌های تعمیراتی زیادی هم به دنبال داشته باشد و عمر قطعات مهم خودرو را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین مایع خنک کننده موتور
5. آسیب رساندن به سیستم اگزوز خودرو
سیستم اگزوز خودرو شامل قطعاتی مانند منبع اگزوز، لوله‌ها، مبدل کاتالیزوری و سیلندرهاست و وظیفه آن‌ها هم هدایت گازهای حاصل از احتراق از موتور به بیرون است. در حالت درجا کار کردن، چون خودرو در حال حرکت نیست، گازهای اگزوز به‌طور مداوم در سیستم باقی می‌مانند و در اثر دمای بالا ممکن است به جمع‌شدن مایعات و رطوبت بیانجامند که این موضوع زنگ‌زدگی و خوردگی قطعات فلزی سیستم اگزوز، به‌ویژه در خودروهایی که در شرایط مرطوب یا سرد استفاده می‌شوند را به دنبال دارد.
از دیگر مشکلات ناشی از درجا کار کردن، احتراق ناقص سوخت است که در سیستم اگزوز رسوبات کربنی ایجاد می‌کند. این رسوبات می‌توانند در مبدل کاتالیزوری انباشته شوند و کارایی آن را پایین بیاورند. مبدل کاتالیزوری که وظیفه کاهش آلاینده‌ها را دارد، با گذشت زمان و افزایش رسوبات، به تدریج کارایی خود را از دست داده و منجر به افزایش آلایندگی و کاهش عملکرد موتور می‌شود.
همچنین، در حالت کارکردن درجای خودرو، سیستم اگزوز تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد؛ چرا که گازهای احتراق به‌طور مداوم درون سیستم باقی می‌مانند که در نهایت به افزایش دمای سیستم و فرسایش سریع‌تر اجزای آن منجر می‌شود.
6. آسیب رساندن به سیلندر توسط گازهای اسیدی
شیوه‌ای که چنین آسیبی ایجاد می‌شود به این ترتیب است که در هنگام درجا کار کردن خودرو، احتراق ناقص سوخت گازهایی تولید می‌کند که برای موتور و به‌ویژه سیلندرها آسیب‌زا هستند. یکی از این گازها اسیدهای ناشی از احتراق ناقص هستند که به دلیل دمای پایین‌تر در دور آرام، سوخت به‌طور کامل نمی‌سوزد و مواد حاصل از آن به طور کامل تجزیه نمی‌شوند.
این گازهای اسیدی شامل مقدار زیادی آب و مونوکسید کربن هستند که در ترکیب با بخار آب موجود در سیستم موتور می‌توانند واکنش‌های شیمیایی خطرناکی ایجاد کنند. اثرات چنین آسیب‌هایی عبارتند از:
- کاهش عمر مفید موتور
- کاهش قدرت موتور
- افزایش مصرف سوخت
برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از گازهای اسیدی، بهتر است از درجا کار کردن طولانی‌مدت، به‌ویژه زمانی که موتور سرد است، خودداری کنید. به علاوه دور موتور را در حد معقول نگه دارید تا احتراق به‌طور کامل انجام شود و با نگهداری منظم سیستم احتراق، بررسی شمع‌ها و انژکتورها، از احتراق ناقص جلوگیری کنید.
7. ایجاد خطا در ECU و آسیب درجا کار کردن خودرو
درجا کار کردن طولانی‌مدت خودرو می‌تواند منجر به ایجاد خطا در سیستم‌های مختلف خودرو شود، به‌ویژه سیستم‌های الکترونیکی و مدیریتی موتور. در این حالت، خودرو به‌طور معمول نمی‌تواند به‌درستی عمل کند و ممکن است سیستم‌های کنترل موتور (ECU) و سنسورها تحت فشار قرار بگیرند. دلایل ایجاد خطا در خودرو به دلیل درجا کار کردن شامل عدم‌تطابق با شرایط عملیاتی است که سنسورهای خودرو برای شرایط رانندگی طراحی شده‌اند و در حالت درجا مقادیر ورودی ممکن است نادرست باشد.
ناتوانی در تنظیم دقیق پارامترها موجب می‌شود، سیستم مدیریت موتور نتواند احتراق و سوخت‌رسانی را به‌درستی تنظیم کند؛ و همین می‌تواند به کاهش راندمان و افزایش آلایندگی منجر شود. یکی دیگر از دلایل افزایش احتمال خطا در سیستم‌های الکترونیکی می‌تواند فشار طولانی‌مدت بر مدارهای الکترونیکی باشد که برای عملکرد نرمال طراحی شده‌اند، نه برای توقف طولانی‌مدت. اثرات این خطاها هم عبارتند از:
- کاهش عملکرد و مصرف سوخت
- افزایش آلایندگی
- خرابی سیستم‌های الکترونیکی
8. افزایش مصرف سوخت
زمانی که خودرو در حالت درجا کار می‌کند، موتور در دور آرام است اما همچنان سوخت مصرف می‌کند. این وضعیت باعث هدررفت سوخت به‌طور غیرضروری می‌شود؛ چرا که خودرو در حال حرکت نیست و انرژی صرف هیچ کار مفیدی نمی‌شود. مکانیسم افزایش مصرف سوخت به ترتیب زیر است:
در حالت درجا، احتراق در موتور کامل و بهینه انجام نمی‌شود، که منجر به سوختن ناکامل سوخت و افزایش مصرف آن می‌شود. این مسئله به‌خصوص در خودروهای قدیمی و موتورهای کاربراتوری بیشتر قابل مشاهده است.
بیشتر بخوانید: دلایل جوش آوردن ماشین
روش‌های جایگزین برای خنک کردن خودرو
حال که به آسیب درجا کار کردن خودرو در شرایط مختلف و البته انواع آن پرداختیم، بهتر است به روش‌هایی هم بپردازیم که به خنک کردن خودرو کمک می‌کنند و جایگزینی برای درجا کار کردن خودرو اتومات و معمولی هستند.
- استراحت دادن به موتور پس از رانندگی طولانی: یکی از بهترین روش‌ها برای خنک‌کردن موتور خودرو پس از رانندگی طولانی، استراحت دادن به آن برای چند دقیقه است. در این مدت، موتور در حالت حرکت نیست و می‌تواند به تدریج دمای خود را کاهش دهد. این کار به‌ویژه در خودروهای توربوشارژ اهمیت دارد، زیرا به سیستم توربوشارژر فرصت می‌دهد تا خنک شود و از فشار اضافی جلوگیری می‌کند.
- اطمینان از عملکرد درست سیستم تهویه و فن‌ها: سیستم‌های تهویه و فن‌های موتور باید به‌طور منظم بررسی شوند تا عملکرد بهینه داشته باشند. در صورتی که موتور داغ باشد، فن‌های رادیاتور باید به درستی کار کنند تا به دفع گرما کمک کنند.
- استفاده از رادیاتور و مایع خنک‌کننده با کیفیت: رادیاتور باید از کیفیت بالا برخوردار باشد و به‌طور منظم شسته و تمیز شود تا کارایی آن حفظ شود. استفاده از مایع خنک‌کننده مناسب و رادیاتور با عملکرد خوب یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام دهید. در این حالت مایع خنک‌کننده باید در سطح مناسب و با ترکیب درست از آب و ضدیخ باشد تا از یخ زدن یا جوش آوردن موتور جلوگیری شود.
- رانندگی با سرعت مناسب: رانندگی با سرعت زیاد، به‌ویژه در ترافیک یا در شرایط جوی گرم، به افزایش دمای موتور منجر می‌شودشود؛ مخصوصا اگر سیستم خنک‌کننده نیز فعال باشد. بنابراین، رانندگی با سرعت متعادل و اجتناب از شتاب‌گیری ناگهانی می‌تواند به جلوگیری از داغ‌شدن بیش از حد موتور کمک کند.
- استفاده از کولر خودرو: در روزهای گرم، استفاده از کولر برای کاهش دمای داخل خودرو ضروری است، اما استفاده طولانی‌مدت از کولر در حین درجا کار کردن می‌تواند فشار بیشتری به موتور وارد کند و باعث افزایش دمای آن شود.در حالتی که خودرو حرکت نمی‌کند یا امکان استفاده از جریان هوای بیرون را دارید، از کولر استفاده نکنید (کولر نگیرید!)
- نصب سیستم‌های خنک‌کننده اضافی: در برخی موارد، می‌توان از سیستم‌های خنک‌کننده اضافی مانند خنک‌کننده‌های هوای اضافی یا فن‌های جانبی استفاده کرد که به کاهش دمای موتور در هنگام توقف کمک می‌کنند. این سیستم‌ها به‌ویژه در خودروهای اسپرت یا خودروهایی که در شرایط سخت رانندگی می‌کنند، مفید هستند.
- نگهداری منظم از سیستم‌های خنک‌کننده: حتی با وجود استفاده از روش‌های مناسب برای خنک کردن موتور، نگهداری صحیح و منظم از سیستم‌های خنک‌کننده، مهم‌ترین کاری است که باید برای اطمینان عملکرد مناسب خودروی خود انجام دهید. بررسی منظم وضعیت رادیاتور، شیلنگ‌ها، فن‌ها، پمپ آب و مایع خنک‌کننده می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کرده و عملکرد بهینه سیستم خنک‌کننده را تضمین کند.
راهکارها و تأثیرات بر سلامت موتور
شاید در نگاه اول یا به توصیه بسیار از افراد درجا کار کردن خودرو یک راه‌حل ساده برای خنک کردن موتور یا تسهیل شرایط به نظر برسد، اما در واقع می‌تواند آسیب‌های جدی برای سیستم‌های مختلف خودرو شما در پی داشته باشد؛ از افزایش مصرف سوخت و فشار بر سیستم خنک‌کننده گرفته تا استهلاک زودرس قطعات موتور و گیربکس.
بنابراین، بهتر است با آگاهی از این آسیب‌ها، از درجا کار کردن طولانی‌مدت خودداری کنید و روش‌های جایگزین و مؤثرتر را برای حفظ سلامت خودرو به‌کار بگیرید. توجه به نکات ساده اما کاربردی مانند استراحت دادن به موتور پس از رانندگی طولانی، بررسی منظم سیستم‌های خنک‌کننده و استفاده از روغن‌کاری مناسب، می‌تواند به پیشگیری از این آسیب‌ها کمک کرده و عمر خودروی شما را تا حد بسیار زیادی بهبود دهد.
سوالات متداول
1. آیا درجا کار کردن طولانی‌مدت به موتور آسیب می‌زند؟
بله، این کار گرم‌شدن بیش از حد موتور، کاهش کیفیت روغن‌کاری و استهلاک قطعات را به دنبال دارد. این موارد جز آسیب درجا کار کردن خودرو است.
2. چرا روغن‌کاری موتور در حالت درجا کار کردن کاهش پیدا می‌کند؟
چون پمپ روغن در دور آرام، فشار کمتری ایجاد کرده و می‌تواند روغن‌کاری بهینه را مختل کند.
3. چرا درجا کار کردن خودرو به کاتالیزورها آسیب می‌زند؟
تولید گازهای آلاینده بیشتر در حالت درجا کار کردن، باعث استهلاک بیشتر کاتالیزورها خواهد داشت.
4. آیا خاموش کردن خودرو در ترافیک به کاهش مصرف سوخت کمک می‌کند؟
بله، در ترافیک‌های طولانی بهتر است موتور را خاموش کنید. البته در صورتی که احتمال می‌دهید بیش از ۲ دقیقه بی‌حرکت خواهید ماند.
