در حال رانندگی هستید و دور موتور خودرو بدون فشار دادن پدال گاز بالا می‌رود، ناگهان صدای موتور تغییر می‌کند و این احساس را دارید که کنترل شرایط برایتان دشوار شده است. این اتفاقات آزاردهنده، نشانه‌های یک مشکل جدی در خودرو هستند. یکی از دلایل بالا رفتن دور موتور، اختلال در عملکرد سیستم دریچه گاز است. در بعضی از موارد، دریچه گاز به‌درستی بسته نمی‌شود و همین موضوع باعث افزایش غیرعادی دور موتور خواهد شد.
البته، این مواردی که گفتیم، تنها دلایل بالا رفتن دور موتور نیستند. مشکلاتی مثل خرابی سنسور موقعیت دریچه گاز و ایراد در برنامه‌ریزی ECU هم منجر به این وضعیت می‌شوند. در صورت نیاز به تعویض قطعات، می‌توانید از خدمات تپسی گاراژ بدون واسطه و با قیمت واقعی استفاده کنید. اما قبل از هر اقدامی، باید بدانید که دلایل بالا رفتن دور موتور کدام‌‌ها هستند. در ادامه این مطلب از بلاگ تپسی به همه این دلایل اشاره می‌کنیم.
خطرات بالا رفتن دور موتور خودرو
بالا رفتن غیرعادی دور موتور، پیامدهای خطرناکی به همراه دارد. آن‌قدر که اگر جدی گرفته نشود، آسیب‌های جدی به قطعات موتور وارد می‌کند. بعضی از مهم‌ترین خطرات این وضعیت عبارت‌اند از:
- افزایش مصرف سوخت
- افزایش میزان آلایندگی
- داغ شدن غیرعادی پیشرانه
- احتمال قفل شدن پدال گاز
- اختلال در عملکرد سیستم ترمز
- فشار بیش از حد به قطعات موتور
- افزایش خطر خرابی واشر سرسیلندر
- استهلاک سریع قطعات داخلی موتور
- کاهش کنترل خودرو در سرعت‌های بالا
- آسیب به گیربکس در خودروهای دنده‌ای
آشنایی با دلایل بالا رفتن دور موتور خودرو
افزایش دور موتور بدون دخالت راننده معمولاً به‌دلیل وجود یک نقص در سیستم‌های مختلف خودرو اتفاق می‌افتد. این مشکل می‌تواند به دلایل مکانیکی یا الکترونیکی رخ بدهد و دلیل ثابتی ندارد. بعضی از شایع‌ترین دلایل بالا رفتن دور موتور شامل چنین مواردی می‌شوند:
بیشتر بخوانید: دلایل یاتاقان زدن خودرو
1. گیر کردن پولکی دریچه گاز
دریچه گاز وظیفه تنظیم میزان ورود هوا به موتور را بر عهده دارد. اگر پولکی این دریچه در جای خود گیر کند، ممکن است جریان هوا به‌درستی کنترل نشود. در نتیجه، این شرایط باعث افزایش غیرعادی دور موتور می‌شود. این مشکل معمولاً به دلیل جمع شدن آلودگی یا فرسودگی قطعات داخلی دریچه گاز رخ می‌دهد.
از جمله روش‌های جلوگیری از گیر کردن پولکی دریچه گاز:
- تمیز کردن منظم دریچه گاز
- استفاده از سوخت استاندارد
- استفاده از فیلتر هوای باکیفیت
- تعویض به‌موقع قطعات فرسوده
- بررسی عملکرد سنسور موقعیت دریچه گاز
- جلوگیری از رانندگی در شرایط پر گردوغبار
2. ایراد سیم و پدال و دریچه گاز
سیستم گاز خودرو یک ارتباط سه‌گانه دارد. این ارتباط بین پدال، سیم گاز (در خودروهای قدیمی) یا سنسور پدال (در خودروهای جدید) و دریچه گاز شکل می‌گیرد. اگر هر کدام از این بخش‌های 3 گانه دچار مشکل شود، دریچه گاز به‌درستی باز و بسته نمی‌شود. در نتیجه، دور موتور به‌صورت ناگهانی و بیش از حد بالا می‌رود.
حتی در بعضی از مواقع، ممکن است سیم گاز گیر کند یا دچار ساییدگی شود. در خودروهای جدیدتر، معمولاً سنسور پدال دچار اختلال می‌شود و سیگنال اشتباه به ECU ارسال می‌کند.
بنابراین، حتی اگر دریچه گاز به‌درستی عمل کند، این نقص‌ها باعث مشکل می‌شوند. در ادامه، موتور بدون دلیل اصطلاحاً گاز می‌خورد و دور موتور همچنان بالا می‌ماند. با بررسی منظم این بخش‌ها می‌توانید از بروز مشکلات ناگهانی جلوگیری کنید.
3. ایراد کامپیوتر خودرو
واحد کنترل الکترونیکی خودرو (ECU) مغز متفکر ماشین شماست. اگر این بخش دچار اختلال یا خرابی شود، دستورهای نادرستی به دریچه گاز ارسال می‌شوند. در نتیجه، با خرابی ای سی یو خودرو دور موتور بی‌دلیل بالا می‌رود.
گاهی این مشکل به دلیل یک نقص نرم‌افزاری رخ می‌دهد و با یک ریست ساده برطرف می‌شود. اما در بعضی از موارد، دلایل بالا رفتن دور موتور تخصصی است و نیاز به بررسی بیشتر دارد.
برای پیشگیری و رفع مشکل ECU، روش‌های زیر را در نظر داشته باشید:
- به‌روزرسانی نرم‌افزار ECU
- جلوگیری از نفوذ آب به ECU
- بررسی سیم‌کشی و اتصالات برقی
- بررسی و تعویض فیوزهای مرتبط
- تمیز کردن یا تعویض سنسورهای مرتبط
- استفاده از دستگاه دیاگ برای تشخیص خطا
4. نشتی در سیستم هوارسانی و سوخت‌رسانی
موتور خودرو برای اینکه عملکرد صحیحی داشته باشد، به ترکیب دقیقی از هوا و سوخت نیاز دارد. اگر در سیستم هوارسانی یا سوخت‌رسانی نشتی وجود داشته باشد، نسبت این ترکیب به هم می‌ریزد. بنابراین، ممکن است موتور بیش از حد کار کند. نشتی در سیستم هوارسانی از جمله دلایل بالا رفتن دور موتور است که در اکثر خودروهای قدیمی رخ می‌دهد.
از طرفی، نشتی در شیلنگ‌های خلأ، ترک‌خوردگی مانیفولد ورودی، یا خرابی انژکتورها هم دلایل بالا رفتن دور موتور هستند.
خرابی این قطعات باعث ورود هوای اضافی یا سوخت نامتعادل می‌شود. نتیجه؟ دور موتور بدون دلیل بالا می‌رود و مصرف سوخت هم بیشتر می‌شود. بررسی دوره‌ای و منظم این سیستم‌ها از مشکلات احتمالی پیشگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: دلایل استارت نخوردن خودرو
5. آسیب به مپ سنسور
مَپ سِنسور (MAP Sensor) یکی از قطعات حساس در سیستم سوخت‌رسانی است. این قطعه مهم، مقدار فشار هوای ورودی به موتور را اندازه‌گیری می‌کند.
اگر این سنسور آسیب ببیند یا آلوده شود، اطلاعات نادرستی به ECU ارسال می‌شود. در نتیجه، موتور تصور می‌کند که نیاز به سوخت بیشتری دارد. بنابراین، مقدار پاشش انژکتورها بیشتر می‌شود و در نهایت، دور موتور بالا می‌رود. تمیزکاری دوره‌ای مپ سنسور می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند.
6. گرفتگی سوزن انژکتور
انژکتورها وظیفه پاشش دقیق سوخت را دارند. اگر سوزن‌های انژکتور به دلیل جمع شدن رسوبات یا ناخالصی‌های سوخت مسدود شوند، میزان پاشش سوخت تغییر می‌کند. همین موضوع یکی دیگر از شایع‌ترین دلایل بالا رفتن دور موتور است.
لازم است بدانید که اگر سوزن انژکتور به‌درستی باز و بسته نشود، سوخت بیش از حد وارد محفظه احتراق می‌شود. با ادامه پیدا کردن این شرایط، موتور خودرو بی‌دلیل گاز می‌خورد. با تمیز نگه‌داشتن انژکتورها، استفاده از بنزین باکیفیت و افزودنی‌های شوینده از این مشکل پیشگیری کنید.
7. نشتی روغن گیربکس
گیربکس یکی از بخش‌های مهم در تنظیم دور موتور است. اگر روغن گیربکس نشتی داشته باشد، فشار روغن کاهش می‌یابد و سیستم کلاچ یا توربین هیدرولیکی دچار اختلال می‌شود. در نتیجه، موتور برای جبران این مشکل، دور بالاتری می‌گیرد. بررسی منظم سطح روغن گیربکس از این مشکل پیشگیری می‌کند.
علائم نشتی روغن گیربکس که باعث افزایش دور موتور می‌شوند را در جدول زیر ببینید:
| علائم نشتی روغن گیربکس | چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ |
| تأخیر در تعویض دنده | گیربکس به‌درستی عمل نمی‌کند. موتور زور می‌زند که این اتفاق را جبران کند. |
| بوی سوختگی | کاهش روغن باعث افزایش اصطکاک و داغ شدن گیربکس می‌شود. |
| کاهش قدرت خودرو | نیروی انتقالی به چرخ‌ها به کم‌ترین مقدار می‌رسد و موتور دور بیشتری می‌گیرد. |
| لرزش در هنگام رانندگی | گیربکس دچار اختلال می‌شود و هماهنگی بین دنده‌ها از بین می‌رود. |
| مشاهده لکه‌های روغن زیر خودرو | نشتی روغن، یکی از نشانه‌های واضح مشکل در سیستم گیربکس است. |
8. گیر کردن استپر موتور
استپر موتور در تنظیم میزان هوای ورودی به موتور در حالت درجا نقش پررنگی دارد. اگر این قطعه گیر کند، موتور نمی‌تواند دور آرام خود را حفظ کند.
در نتیجه، بدون اینکه پنجه پایتان را روی پدال گاز فشار دهید، دور موتور بالا می‌رود. آلودگی، خرابی داخلی یا فرسودگی این قطعه از عوامل اصلی این مشکل هستند.
از جمله روش‌های جلوگیری از گیر کردن استُپر موتور عبارت‌اند از:
- تمیز کردن منظم استپر موتور
- بررسی سیم‌کشی و کانکتورهای استپر
- استفاده از بنزین باکیفیت و بدون ناخالصی
- تعویض استپر موتور در صورت مشاهده اختلال مداوم
- جلوگیری از رانندگی با دور موتور خیلی پایین یا خیلی بالا
- استفاده از دستگاه دیاگ برای بررسی عملکرد استپر موتور
9. خرابی سنسور دور موتور
سنسور دور موتور، اطلاعات ارزشمندی درباره سرعت چرخش میل‌لنگ به ECU ارسال می‌کند. اگر این سنسور دچار مشکل شود، واحد کنترل موتور اطلاعات اشتباه دریافت می‌کند. در نتیجه، مقدار سوخت‌رسانی و زمان‌بندی جرقه را تغییر پیدا می‌کنند. همین موضوع یکی از رایج‌ترین دلایل بالا رفتن دور موتور ناگهانی است.
نگاهی به روش‌های برطرف کردن خرابی سنسور دور موتور:
- استفاده از دستگاه دیاگ برای تشخیص خرابی
- بررسی سیم‌کشی و کانکتورهای سنسور
- تعویض سنسور در صورت خرابی شدید
- تمیز کردن محل سنسور از آلودگی‌ها
- بررسی وضعیت چرخ‌دنده میل‌لنگ
- اطمینان از نصب صحیح سنسور
10.بروز ایراد در سیستم ساسات
ساسات در خودروهای قدیمی و کاربراتوری وظیفه کنترل هوای ورودی به موتور را در لحظه استارت زدن برعهده دارد. اگر پیکان یا پرایدهای قدیمی دارید، حتماً با «ساسات کشیدن» در روزهای سرد زمستانی آشنا هستید. اگر این قطعه دچار ایراد شود، سوخت خیلی زیادی وارد موتور می‌شود. در نتیجه، یکی دیگر از دلایل بالا رفتن دور موتور رخ می‌دهد. در حال حاضر، خودروهایی مثل پیکان و نیسان زامیاد از جمله ماشین‌هایی‌اند که هنوز هم ساسات دارند.
یادتان باشد که در روزهای سرد، اگر ساسات در حالت بسته بماند، ترکیب سوخت و هوا دچار مشکل می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود که موتور با دور بالاتری کار کند.
بیشتر بخوانید: ویژگی‌های موتور TU5
همچنین، اگر بعد از گرم‌شدن موتور، ساسات باز نشود، مصرف سوخت بالا می‌رود و عملکرد موتور دچار اختلال می‌شود. تنظیم درست این سیستم در خودروهای کاربراتوری، از بالا رفتن بی‌دلیل دور موتور جلوگیری می‌کند.
علت بالا بودن دور موتور در حالت خلاص
گاهی پیش می‌آید که خودرو در حالت خلاص قرار دارد، اما همچنان دور موتور خیلی بالا می‌رود. این موضوع یعنی یک مشکل اساسی در سیستم سوخت‌رسانی، هوارسانی یا کنترل موتور وجود دارد. همچنین، چنین وضعیتی می‌تواند ناشی از خرابی سنسورها، نشتی در سیستم ورودی هوا یا ایرادات نرم‌افزاری هم باشد.
در جدول زیر، چند علت بالا بودن دور موتور در حالت خلاص را می‌بینید:
| بالا بودن دور موتور در حالت خلاص | چه اتفاقی رخ داده؟ |
| خرابی استپر موتور | تنظیم میزان هوای ورودی به موتور دچار اختلال شده است. |
| نشتی در سیستم هوارسانی | هوای اضافی وارد موتور شده و ECU میزان سوخت را تغییر داده است. |
| خرابی سنسور دریچه گاز | اطلاعات نادرست به ECU ارسال شده و دور موتور بالا می‌رود. |
| گیر کردن پدال گاز | پدال در موقعیت باز گیر کرده و دریچه گاز بسته نمی‌شود. |
| ایراد در ECU | دستورات اشتباه از کامپیوتر خودرو به سیستم سوخت‌رسانی ارسال می‌شود. |
| مشکل در دریچه گاز الکترونیکی | دریچه به‌درستی عمل نمی‌کند و میزان ورودی هوا تنظیم نمی‌شود. |
| کثیفی سوزن انژکتور | پاشش سوخت مختل شده و موتور به‌درستی کار نمی‌کند. |
| مشکل در کویل یا شمع | جرقه‌زنی به‌درستی انجام نشده و موتور نامنظم کار می‌کند. |
| خرابی مپ سنسور | اطلاعات نادرست درباره فشار هوا باعث تغییر در میزان سوخت می‌شود. |
| نشتی در سیستم سوخت‌رسانی | سوخت خیلی زیادی وارد موتور شده و دور موتور بالا می‌رود. |
علت بالا رفتن دور موتور در حالت درجا
اگر خودرو بدون حرکت و در حالت درجا کار کند، باید دور موتور را چک کنید. اگر دور موتور خیلی بالاست، یعنی یکی از قطعات تنظیم‌کننده هوای ورودی، سوخت یا کنترل موتور دچار اختلال شده. این مشکل در طولانی‌مدت باعث افزایش مصرف سوخت و فشار بر موتور می‌شود.
نگاهی به چند علت بالا رفتن دور موتور در حالت درجا:
| علت بالا رفتن دور موتور در حالت درجا | چه اتفاقی رخ داده؟ |
| خرابی استپر موتور | تنظیم میزان هوای ورودی به موتور در دور آرام مختل شده است. |
| نشتی در منیفولد هوا | هوای اضافی وارد موتور شده و دور موتور افزایش یافته است. |
| خرابی سنسور دریچه گاز | اطلاعات نادرست به ECU ارسال شده و میزان سوخت تغییر کرده است. |
| ایراد در سیم و پدال گاز | کابل پدال گاز دچار مشکل شده و دریچه گاز باز مانده است. |
| مشکل در ECU | برنامه‌ریزی نادرست باعث ارسال دستورات اشتباه به موتور شده است. |
| گرفتگی انژکتورها | موتور نمی‌تواند میزان سوخت را به‌درستی تنظیم کند. |
| کثیفی فیلتر هوا | میزان هوای ورودی کاهش یافته و ECU دور موتور را افزایش داده است. |
| خرابی مپ سنسور | اطلاعات اشتباه از فشار هوا باعث افزایش سوخت‌رسانی شده است. |
| مشکل در سیستم جرقه‌زنی | کویل یا شمع‌ها ایراد دارند و موتور نامنظم کار می‌کند. |
| نشتی در سیستم سوخت | میزان سوخت ورودی بیشتر از حد نیاز شده و دور موتور بالا رفته است. |
آشنایی با علت بالا بودن دور موتور هنگام استارت
بالا بودن دور موتور هنگام استارت، نشانه‌ای از مشکلات در سیستم هوارسانی یا سنسورهای کلیدی موتور است. این وضعیت باعث می‌شود که موتور در اولین لحظات روشن شدن، سوخت و هوای بیشتری مصرف کند. بنابراین، فشار زیادی به قطعات اصلی وارد می‌شود. بد نیست بدانید که این اتفاقات از جمله دلایل استارت نخوردن خودرو هم به‌شمار می‌روند.
در جدول زیر، چند علت بالا بودن دور موتور هنگام استارت را می‌بینید:
| علت بالا بودن دور موتور هنگام استارت | دلیل |
| خرابی استپر موتور | هوای اضافی وارد موتور می‌شود. |
| کثیفی دریچه گاز | میزان هوای ورودی به‌درستی تنظیم نمی‌شود. |
| خرابی سنسور دریچه گاز | اطلاعات اشتباه به ECU ارسال می‌شود. |
| نشتی در سیستم هوارسانی | هوای اضافی وارد موتور می‌شود. |
| خرابی مپ سنسور | فشار هوا به اشتباه تشخیص داده می‌شود. |
| مشکل در ECU | دستورات نادرست به سیستم سوخت‌رسانی ارسال می‌شود. |
| تنظیم نبودن سوخت‌رسانی | سوخت بیش از حد وارد موتور می‌شود. |
| خرابی سنسور دمای موتور | اطلاعات نادرست درباره دمای موتور به ECU ارسال می‌شود. |
| ایراد در شمع‌ها | جرقه‌زنی نادرست، عملکرد موتور را نامنظم می‌کند. |
| خرابی انژکتورها | پاشش سوخت بیش از اندازه انجام می‌شود. |
علت پایین نیامدن دور موتور هنگام تعویض دنده
پایین نیامدن دور موتور در تعویض یا لرزش زیاد دنده، به دلیل خرابی دریچه گاز، سنسورها یا سیستم کنترل موتور است. این مشکل هم باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود و هم به گیربکس و سایر قطعات فشاری زیادی وارد می‌کند.
برای حل پایین نیامدن دور موتور هنگام تعویض دنده، موارد زیر را در نظر بگیرید:
- چک کردن کابل گاز
- بررسی استپر موتور
- تمیز کردن دریچه گاز
- مراجعه به تعمیرکار متخصص
- اطمینان از عملکرد صحیح ECU
- بررسی و تعویض سنسور دریچه گاز
- بررسی نشتی در سیستم هوارسانی
آشنایی با علائم بالا رفتن دور موتور ماشین
بالا رفتن دور موتور ماشین، نشانه‌های واضحی دارد و می‌توانید آن‌ها را به‌راحتی تشخیص دهید. این علائم معمولاً شامل صداهای غیرعادی، تغییر در شتاب‌گیری و مصرف سوخت غیر عادی است. اما علائم بالا رفتن دور موتور، فقط به همین چند مورد ختم نمی‌شوند.
از جمله علائم بالا رفتن دور موتور ماشین که باید بدانید:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- صدای بلند و غیرعادی موتور
- تغییرات ناگهانی در دور موتور
- داغ شدن بیش از حد موتور
- مشکلات در توقف خودرو
- کند شدن عملکرد گیربکس
- لرزش غیرمعمول خودرو
- افزایش مصرف سوخت
- تأخیر در شتاب‌گیری
- کاهش قدرت موتور
بیشتر بخوانید:علائم آب و روغن قاطی کردن ماشین
دورِ موتور را پایین بیاورید و درآمدتان را بالا ببرید!
مشکلات مربوط به دور موتور ناشی از قطعات کوچک اما حیاتی است که به‌مرور زمان دچار خرابی می‌شوند. با شناخت دلایل بالا رفتن دور موتور، هزینه‌های سنگین تعمیرات را حذف و عملکرد خودرو را حفظ کنید. ضمناً یادتان نرود که بررسی دوره‌ای و منظم قطعات خودرو، بهترین روش برای جلوگیری از این اتفاقات است.
حالا که دورِ موتور یا پایین آورده‌اید، نظرتان درباره بالا رفتن درآمد ماهانه‌تان چیست؟ اگر به دنبال یک شغل پر درآمد و منعطف هستید، به جمع سفیران تپسی بپیوندید! با ثبت‌نام به‌عنوان راننده تپسی، تا 65 میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشید و به موفقیت بیشتری برسید.
سؤالات متداول
1. دلایل بالا رفتن دور موتور چه مواردی هستند؟
خرابی دریچه گاز، آسیب مپ سنسور و گیر کردن استپر موتور از دلایل بالا رفتن دور موتور هستند.
2. علت بالا رفتن دور موتور خودرو در حالت درجا چیست؟
بالا بودن دور موتور در حالت درجا می‌تواند ناشی از خرابی استپر موتور، نشتی در سیستم هوارسانی، خرابی سنسور دریچه گاز، کثیفی دریچه گاز، مشکل در ECU، یا ایراد در مپ سنسور باشد.
3. چگونه می‌توان خرابی سنسور دور موتور را تشخیص داد؟
علائم خرابی سنسور دور موتور شامل روشن شدن چراغ چک، استارت نخوردن یا دیر روشن شدن خودرو هستند. افت یا افزایش ناگهانی دور موتور، و خاموش شدن خودرو در حرکت هم از جمله علائم خطرناک محسوب می‌شوند.
4. آیا تمیز کردن دریچه گاز می‌تواند دور موتور را تنظیم کند؟
بله، کثیفی دریچه گاز باعث ورود نامناسب هوا به موتور می‌شود و دور موتور را نامنظم می‌کند. تمیز کردن آن می‌تواند به کاهش یا تثبیت دور موتور کمک کند.
5. هزینه تعویض استپر موتور چقدر است؟
هزینه تعویض استپر موتور به نوع خودرو و برند قطعه بستگی دارد. اما معمولاً بین 250 هزار تا بیش از 2 میلیون تومان است.
6. چه زمانی باید سنسور دریچه گاز تعویض شود؟
اگر دور موتور نوسان دارد، شتاب‌گیری نامنظم است. در این شرایط، مصرف سوخت بالا می‌رود یا چراغ چک روشن می‌شود. در نتیجه، احتمالاً سنسور دریچه گاز دچار مشکل شده و باید تعویض شود.