مقصر در تصادف زنجیره‌ای چه کسی است؟ نحوه پرداخت خسارت
وقوع تصادفی زنجیره‌ای، که در آن چند خودرو پشت‌سر هم با یکدیگر برخورد می‌کنند، یکی از پیچیده‌ترین موقعیت‌ها برای تعیین مقصر است. برخلاف تصور رایج، همیشه نمی‌توان گفت خودروی آخر مقصر اصلی است؛ چراکه عوامل متعددی مانند شرایط جاده، سرعت خودروها، فاصله ایمنی و جزئیات صحنه تصادف در این موضوع نقش دارند. در این مقاله، با بررسی قوانین و نکات مرتبط با تصادفات زنجیره‌ای، تلاش کرده‌ایم به این پرسش پاسخ دهیم که « مقصر در تصادف زنجیره‌ای چه کسی است؟» همچنین روند قانونی پیگیری و نحوه پرداخت خسارت در تصادفات زنجیره ای را توضیح خواهیم داد تا در صورت وقوع چنین حادثه‌ای، بدانید چه اقداماتی باید انجام دهید. با ما همراه باشید تا بیشتر در این زمینه بدانید.
تصادف زنجیره‌ای چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
به‌طورکلی، تصادف زنجیره‌ای زمانی اتفاق می‌افتد که بیش از دو وسیله نقلیه به‌صورت پیاپی با یکدیگر برخورد کنند.
برخلاف تصادف‌های معمولی که تنها بین دو خودرو روی می‌دهد، در این نوع حادثه چند برخورد پشت‌سر‌هم رخ می‌دهد و بررسی آن پیچیده‌تر است.
عواملی مانند مه و کاهش دید، لغزندگی سطح جاده، ترمز ناگهانی خودروهای جلویی یا رعایت نکردن فاصله ایمن از خودرو روبه‌رو، از دلایل اصلی بروز چنین تصادف‌هایی هستند.
برای نمونه، اگر خودرویی با سرعت زیاد به خودروی جلویی برخورد کند و آن خودرو نیز به خودروی دیگری بزند، این زنجیره برخوردها ادامه یافته و یک تصادف زنجیره‌ای شکل می‌گیرد.
در چنین شرایطی، تشخیص مقصر در تصادف زنجیره‌ای دشوارتر از تصادف دو خودرو است؛ زیرا باید مشخص شود اولین برخورد توسط کدام راننده رخ داده و آیا توقف یا مانعی غیرمنتظره باعث حادثه شده‌است یا خیر.
مقصر در تصادف زنجیره‌ای چه کسی است؟
برای پاسخ به سوال مقصر در تصادف زنجیره‌ای چه کسی است؟، نقش هر راننده در بروز حادثه باید بررسی شود.
معمولا راننده‌ای که از پشت به خودروی جلویی برخورد کرده‌است، مقصر شناخته می‌شود، چون موظف بوده فاصله ایمن را رعایت کند.
بیشتر بخوانید: قانون جدید تصادف بدون گواهینامه ۱۴۰۴
در این میان، کروکی پلیس و نظر کارشناس تصادف نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.
مامور راهنمایی و رانندگی با بررسی آثار ترمز، رد لاستیک‌ها، زاویه برخورد، سرعت خودروها و شرایط جاده می‌تواند مشخص کند چه کسی آغازگر تصادف بوده‌است.
گاهی نیز تفاوت بین “مقصر مستقیم” و “مقصر غیرمستقیم” مطرح می‌شود؛ برای مثال، اگر خودروی جلویی بدون هشدار توقف ناگهانی کرده باشد، ممکن است در بروز تصادف سهمی از تقصیر داشته باشد.
اگر چند راننده با هم مقصر باشند چه می‌شود؟
در برخی تصادف‌های زنجیره‌ای، ممکن است چند راننده در وقوع حادثه نقش داشته باشند که در این صورت، “خطای مشترک” مطرح می‌شود.
در چنین وضعی، کارشناسان میزان تقصیر هر راننده را مشخص کرده و هرکدام به‌اندازه سهم خود مسئول پرداخت خسارت هستند.
برای مثال، اگر خودروی وسطی فاصله ایمن را رعایت نکرده باشد، هرچند توقف ناگهانی نکرده، باز هم در وقوع حادثه سهمی از تقصیر خواهد داشت.
نقش بیمه شخص ثالث در تصادف زنجیره‌ای
در تصادف‌هایی که چند خودرو درگیر می‌شوند، نقش بیمه شخص ثالث راننده مقصر در تصادف زنجیره‌ای بسیار تعیین‌کننده است.
طبق قانون تصادف زنجیره‌ای، بیمه شخص ثالث موظف است خسارت‌های مالی و جانی واردشده به افراد زیان‌دیده را تا سقف تعهدات خود جبران کند.
در این نوع حوادث، پرداخت خسارت هر خودرو براساس میزان تقصیر انجام می‌شود؛ یعنی پس از تعیین مقصر در تصادف چند خودرو، سهم هر راننده در ایجاد حادثه مشخص شده و بیمه فرد مقصر متناسب با همان سهم، خسارت را پرداخت می‌کند.
بااین‌حال، بیمه در تصادف زنجیره‌ای در برخی شرایط از پرداخت خسارت معاف است؛ مثلا اگر راننده مقصر گواهینامه نداشته باشد، مست باشد، یا خودرو فاقد بیمه‌نامه معتبر باشد.
همچنین در مواردی مانند فرار راننده از صحنه یا نداشتن بیمه برای موتورسیکلت، روند بررسی و پرداخت خسارت پیچیده‌تر و زمان‌بر خواهد شد.
بیشتر بخوانید: در تصادف اگر مقصر فرار کرد؛ چطور خسارت بگیریم؟
نقش صندوق تامین خسارت‌های بدنی در تصادف زنجیره‌ای
درصورتی‌که در تصادف زنجیره‌ای آسیب جانی رخ دهد و راننده مقصر بیمه نداشته باشد یا بیمه او نتواند خسارت را بپردازد، صندوق تأمین خسارت‌های بدنی وارد عمل می‌شود.
هدف این صندوق، جبران خسارات بدنی افرادی است که بدون تقصیر دچار آسیب شده‌اند اما امکان دریافت غرامت از بیمه مقصر وجود ندارد.
در چنین وضعی، زیان‌دیدگان می‌توانند به صندوق مراجعه و با ارائه مدارک لازم، تقاضای دریافت خسارت کنند.
مراحل دریافت خسارت پس از تصادف زنجیره‌ای
در تصادفات زنجیره‌ای، برای تسریع و صحت روند دریافت خسارت، چند گام اصلی باید طی شود: ابتدا باید با پلیس راهنمایی و رانندگی تماس گرفته و کروکی صحنه را ثبت کرد.
این یکی از مهم‌ترین مستندات برای تعیین مقصر در تصادف زنجیره‌ای است. سپس گزارش شرکت بیمه باید تهیه شود، کارشناسان بیمه وضعیت خودروها، میزان خسارت و سهم تقصیر را بررسی می‌کنند.
در قدم بعد، مدارکی مانند گواهینامه راننده، بیمه‌نامه شخص ثالث، کارت ماشین، کروکی پلیس، عکس‌های صحنه و اگر شاهد وجود دارد، گزارش شاهد، باید آماده شود.
برای مثال، اگر خودرویی از عقب برخورد کرده باشد و باعث چندین برخورد شده باشد، مدارک خاصی از محل توقف خودروها، فاصله میان آن‌ها و رد ترمز اهمیت دارد. گام‌های مذکور به‌طور خلاصه در جدول زیر ارائه شده‌است:
| مرحله | اقدام موردنیاز |
| تماس با پلیس | ثبت کروکی و موقعیت خودروها |
| گزارش بیمه | ارسال مدارک به شرکت بیمه برای بررسی |
| تهیه مدارک | گواهینامه، بیمه‌نامه، عکس، کروکی، گزارش شاهد |
در این فرآیند، ارائه دقیق مدارک و رعایت زمان‌بندی بسیار مهم است. پس از تعیین مقصر در تصادف چند خودرو و تعیین میزان تقصیر هرکدام، شرکت بیمه پرداخت خسارت را انجام خواهد داد.
نمونه‌های واقعی از تصادف زنجیره‌ای
یکی از نمونه‌های تکان‌دهنده تصادف زنجیره‌ای در ایران، حادثه‌ای است که در روز شنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ در محور اراک-سلفچگان رخ داد.
در این سانحه، حدود ۱۸ خودرو شامل ۱۳ خودروی سواری، سه تریلی و دو کامیون با یکدیگر برخورد کردند؛ تصادفی گسترده که باعث مرگ راننده یک دستگاه تندر ۹۰ در محل حادثه و مصدومیت دست‌کم ۱۲ نفر شد. طبق گزارش جمعیت هلال احمر استان مرکزی، این حادثه در شرایطی رخ داد که مه‌گرفتگی و لغزندگی سطح جاده دید رانندگان را به‌شدت کاهش داده بود.
بیشتر بخوانید: مهلت مراجعه به بیمه بعد از تصادف
کارشناسان پلیس راه، علت اصلی و مقصر در تصادف زنجیره‌ای را بی‌توجهی برخی رانندگان به شرایط نامساعد جوی و رعایت نکردن فاصله طولی مناسب عنوان کردند.
این حادثه نمونه‌ای واقعی از پیامدهای جدی بی‌احتیاطی در رانندگی در شرایط نامساعد آب‌و‌هوایی است و یادآور می‌شود که حتی چند ثانیه غفلت یا عجله می‌تواند به زنجیره‌ای از حوادث جبران‌ناپذیر منجر شود.
نکات قانونی مهم برای رانندگان در تصادف‌های زنجیره‌ای
در صورت وقوع تصادف زنجیره‌ای، رعایت چند نکته قانونی به شما کمک خواهد کرد تا از شناخته شدن به‌عنوان مقصر در تصادف زنجیره‌ای جلوگیری شود.
نخست، هرگز صحنه را ترک نکنید و خودرو را تا زمان حضور پلیس یا کارشناس تصادف جابه‌جا نکنید؛ زیرا تغییر موقعیت خودرو ممکن است آثار مهمی مانند رد ترمز یا فاصله خودروها را از بین ببرد.
دوم، تمام شواهد را ثبت کنید؛ از صحنه، زاویه برخورد، فاصله خودروها و شرایط جاده عکس بگیرید.
از اشتباهات رایج مانند ترک صحنه، امضای فرم‌ها بدون مطالعه یا توافق عجولانه با سایر رانندگان بپرهیزید. هنگام گفت‌وگو با پلیس یا دیگر رانندگان، خونسرد باشید و اظهارنظر شتاب‌زده نکنید، چون ممکن است گفته‌های شما بعدا علیه‌تان استفاده شود.
طبق قانون تصادف زنجیره‌ای، راننده باید بتواند ثابت کند که فاصله ایمن را رعایت کرده‌است؛ در غیر این صورت، احتمال شناخته شدن او به‌عنوان مقصر در تصادف زنجیره‌ای زیاد است.
چطور از بروز تصادف زنجیره‌ای پیشگیری کنیم؟
پیشگیری همیشه بهتر از مواجهه با پیامدهای حادثه است. برای کاهش خطر تصادف، فاصله ایمن با خودروی جلویی را حفظ کنید؛ این فاصله در سرعت‌های بالا باید بیشتر باشد.
همچنین از سلامت ترمز، باد لاستیک و داشتن دید کافی اطمینان حاصل کنید. در شرایط جوی نامناسب مانند باران یا مه، سرعت خود را کاهش دهید.
بیشتر بخوانید: قوانین تصادف با عابر پیاده
استفاده از سامانه‌های ایمنی مانند ترمز ضد قفل (ABS) و کنترل پایداری (ESP) نیز در کنترل خودرو و جلوگیری از برخوردهای زنجیره‌ای بسیار موثر است. رعایت این نکات، امنیت شما و دیگران را تضمین کرده و احتمال مقصر شناخته شدن را به حداقل می‌رساند.
جمع‌بندی
در این مقاله، به پرسش “مقصر در تصادف زنجیره‌ای چه کسی است؟” پاسخ دادیم و مراحل و نحوه پرداخت خسارت در تصادفات زنجیره ای را توضیح دادیم.
اصلی‌ترین نکته آن است که خودرویی که نخستین برخورد را ایجاد کرده یا فاصله ایمن را رعایت نکرده باشد، معمولا به‌عنوان مقصر شناخته می‌شود.
البته در مواردی که چند راننده در حادثه نقش داشته باشند، میزان تقصیر هرکدام به‌صورت جداگانه مشخص می‌گردد.
پرداخت خسارت معمولا برعهده بیمه شخص ثالث است و در صورت نیاز، بیمه بدنه نیز می‌تواند بخشی از خسارت را پوشش دهد.
باید توجه داشت که با رعایت مراحل قانونی ازجمله ثبت کروکی، تهیه مدارک لازم و همکاری با پلیس و شرکت بیمه در تصادف زنجیره‌ای، روند پیگیری حقوقی و مالی حادثه ساده‌تر و سریع‌تر پیش می‌رود.
سوالات متداول
1. در تصادف زنجیره‌ای اگر راننده مقصر بیمه شخص ثالث نداشته باشد چه می‌شود؟ در این حالت، خسارت معمولا از طریق بیمه خودروی زیان‌دیده یا در صورت نبودِ آن، از «صندوق تامین خسارت‌های بدنی» پرداخت می‌شود.
2. اگر چند خودرو در تصادف نقش داشته باشند، سهم تقصیر چگونه مشخص می‌شود؟ پلیس و کارشناسان با بررسی صحنه تصادف، رد لاستیک‌ها، سرعت، شرایط جاده و فاصله بین خودروها، میزان تقصیر هر راننده را تعیین می‌کنند و شرکت بیمه براساس آن خسارت را پرداخت می‌کند.
3. آیا بیمه بدنه در تصادف زنجیره‌ای قابل استفاده است؟ بله. اگر خسارت از سقف پوشش بیمه شخص ثالث راننده مقصر بیشتر باشد، بیمه بدنه می‌تواند مابقی خسارت خودروی آسیب‌دیده را جبران کند.
4. برای جلوگیری از وقوع تصادف زنجیره‌ای چه باید کرد؟ رعایت فاصله ایمن، بررسی وضعیت ترمز و لاستیک پیش از سفر، کاهش سرعت در شرایط نامساعد، و استفاده از سیستم‌های ایمنی مانند ABS و ESP از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند.
