سیستم اگزوز خودرو نقش مهمی در عملکرد فنی ماشین دارد. ممکن است خیال کنید اگزوز تنها مسئول خروج گازهای آلاینده از خودرو است. اما اینطور نیست. تنفس موتور و سلامت کارکرد آن بستگی به کیفیت عملکرد اگزوز دارد. در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است در رابطه با علائم خرابی اگزوز خودرو و همچنین دلایل این مشکل صحبت کنیم.
اگزوز خودرو چیست؟
قبل از آنکه علائم خرابی اگزوز خودرو را مرور کنیم، بهتر است این اجزای این سیستم و عملکرد دقیق آن را بشناسیم.
اگزوز خودرو بخشی از سیستم تخلیه گازهای خروجی موتور است که نقش اصلی آن هدایت گازهای ناشی از احتراق سوخت در موتور به خارج از خودرو است. این سیستم علاوه بر کاهش آلودگی، صدای تولید شده توسط موتور را کاهش داده و دما و فشار گازهای خروجی را کنترل می‌کند.
از دیگر وظایف اگزوز خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش صدا: کاهش شدت صدای ناشی از احتراق موتور
- کاهش آلایندگی: تصفیه گازهای خروجی توسط کاتالیست کانورتر
- بهبود عملکرد موتور: کنترل دما و فشار برای کارایی بهتر موتور
اجزای تشکیل‌دهنده سیستم اگزوز
این سیستم از اجزای مختلفی تشکیل شده که در ادامه هرکدام را توضیح می‌دهیم.
· منیفولد
منیفولد اولین بخش از سیستم اگزوز است که گازهای خروجی از سیلندرها را جمع‌آوری کرده و به لوله اصلی هدایت می‌کند. منیفولد معمولاً از فولاد یا چدن ساخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی سنسور اکسیژن
· لوله‌های اگزوز
این بخش وظیفه انتقال گازها از منیفولد به قسمت‌های مختلف سیستم اگزوز را بر عهده دارد. این لوله‌ها معمولا از فولاد ضدزنگ برای مقاومت در برابر خوردگی و دما ساخته می‌شوند.
· کاتالیست
این بخش گازهای سمی (مونوکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن) را به گازهای بی‌ضرر (دی‌اکسید کربن و نیتروژن) تبدیل می‌کند.
کاتالیست را معمولا از فلزات گران‌بها مانند پلاتین، پالادیوم و رودیوم می‌سازند.
· رزوناتور (تعدیل‌کننده صدا)
این بخش یک محفظه است که به کاهش بیشتر صدای اگزوز کمک می‌کند
· صدا خفه‌کن
بخشی از سیستم است که وظیفه کاهش صدای موتور را دارد. صدا خفه کن شامل لوله‌های سوراخ‌دار و محفظه‌هایی است که ارتعاشات صوتی را کاهش می‌دهند.
· پایه‌ها و بست‌ها
سیستم اگزوز را در جای خود ثابت نگه می‌دارند و از لرزش و افتادن آن جلوگیری می‌کنند.
· حسگر اکسیژن
میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی را اندازه‌گیری کرده و اطلاعات را به واحد کنترل موتور (ECU) ارسال می‌کند. به بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش آلایندگی کمک می‌کند.
· توربوشارژ (اختیاری)
در خودروهای مجهز به توربوشارژر، بخشی از گازهای خروجی برای افزایش قدرت موتور به توربین بازمی‌گردند.
نحوه عملکرد اگزوز خودرو چگونه است؟
بعد از آشنایی با قطعات مختلف این سیستم، بهتر است مرور کوتاهی داشته باشیم بر عملکرد اگزوز خودرو. این عملکرد را می‌توان در 4 مرحله خلاصه کرد:
- گازهای تولید شده از احتراق در سیلندرها از طریق منیفولد اگزوز به لوله اصلی هدایت می‌شوند.
- آلاینده‌ها از کاتالیزور عبور کرده و تصفیه می‌شوند.
- صدای اگزوز توسط رزوناتور و صدا خفه‌کن کاهش می‌یابد.
- در نهایت، گازهای پاک شده از طریق لوله خروجی به هوای آزاد منتقل می‌شوند.
بیشتر بخوانید: علت روشن شدن چراغ چک خودرو
علائم خرابی اگزوز خودرو
خرابی این سیستم می‌تواند موجب بروز مشکلات مختلفی در عملکرد خودرو و حتی آسیب به موتور شود. در ادامه، علائم خرابی اگزوز خودرو را به طور کامل توضیح می‌دهیم.
1. صدای بلند و غیر عادی از اگزوز
یکی از رایج‌ترین علائم خرابی اگزوز، صدای غیرعادی یا بلند است. معمولاً اگر اگزوز دچار شکستگی یا نشتی شود، صدای انفجار یا تق‌تق از آن به گوش می‌رسد.
این صدای بلند می‌تواند ناشی از آسیب به بخش‌های مختلف مانند مبدل کاتالیزور، لوله‌ها یا محفظه صداگیر باشد.
2. افزایش مصرف سوخت
خرابی در این سیستم می‌تواند باعث عملکرد نادرست موتور شود که نتیجه آن مصرف بیشتر سوخت است. خرابی مبدل کاتالیزور خراب یا انسداد در لوله‌های اگزوز باعث می‌شود که موتور سخت‌تر کار کند و در نتیجه سوخت بیشتری مصرف شود.
3. کاهش توان و عملکرد موتور
خرابی سیستم اگزوز، به ویژه اگر مبدل کاتالیزور یا لوله‌ها مسدود شده باشند، می‌تواند باعث کاهش قدرت موتور و عملکرد ضعیف‌تر خودرو شود. در این صورت، ممکن است ماشین کندتر حرکت کند یا شتاب آن کم شود.
4. استشمام بوی دود یا گازهای سمی از علائم خرابی اگزوز خودرو
در صورت وجود نشتی یا خرابی، ممکن است گازهای سمی مانند منوکسید کربن به داخل کابین نفوذ کند. این مسئله می‌تواند خطرناک باشد.
5. روشن شدن چراغ چک خودرو
خرابی این سیستم، به ویژه در مبدل کاتالیزور یا سنسورهای اکسیژن، ممکن است باعث روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine) روی داشبورد شود. سنسورهای اکسیژن که در سیستم اگزوز نصب شده‌اند، برای نظارت بر میزان آلودگی و عملکرد موتور به کار می‌روند. اگر این سنسورها به درستی کار نکنند، چراغ چک موتور روشن می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی شمع خودرو
6. لرزش خودرو از علائم خرابی اگزوز خودرو
گاهی خرابی در سیستم اگزوز می‌تواند منجر به لرزش‌های غیرعادی در هنگام رانندگی شود. این لرزش‌ها معمولاً ناشی از اختلال در انتقال گازهای خروجی از موتور به خارج از خودرو هستند.
7. آلایندگی بیشتر
اگر مبدل کاتالیزور خراب شود، این قطعه نمی‌تواند آلاینده‌ها را به درستی فیلتر کند و بنابراین میزان آلایندگی خودرو افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در تست‌های آلایندگی و دریافت معاینه فنی شود.
8. خروج دود سیاه از اگزوز
خروج دود سیاه معمولاً به دلیل سوختن سوخت بیش از حد یا نقص در سیستم تزریق سوخت به وجود می‌آید. این مشکل می‌تواند یکی از علائم خرابی اگزوز خودرو باشد.
9. نشت دود از اگزوز
اگر در هر قسمتی از اگزوز سوراخ یا ترک وجود داشته باشد، دود به بیرون نشت می‌کند. این نشت می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند کاهش فشار سیستم یا افزایش آلایندگی خودرو شود.
دلایل خرابی اگزوز خودرو
بعد از آشنایی با علائم خرابی این سیستم بهتر است با دلایل این مشکل نیز آشنا شویم. از جمله دلایل خرابی اگزوز خودرو عبارت است از:
· زنگ‌زدگی و خوردگی
رطوبت و تماس مداوم اگزوز با آب (باران، شستشو یا تراکم بخار آب در سیستم) و همچنین نمک‌های موجود در جاده، به‌ویژه در مناطق سردسیر. می‌تواند باعث زنگ‌زدگی اگزوز خودرو شود که در نهایت به سوراخ شدن و شکستگی آن می‌انجامد.
· انسداد لوله‌ها و منافذ
یکی دیگر از دلایل خرابی اگزوز خودرو، انسداد لوله‌ها و منافذ است. این مشکل به دلیل تجمع کربن و دوده ناشی از احتراق ناقص در اگزوز خودرو ایجاد می‌شود. این ایراد باعث کاهش کارایی موتور و همچنین افزایش مصرف سوخت است.
بیشتر بخوانید: انواع رنگ دود اگزوز خودرو
· افزایش دما یکی از دلایل خرابی اگزوز خودرو
اگر سیستم خنک‌کننده ماشین خراب باشد، دمای موتور افزایش پیدا می‌کند. این افزایش دما می‌تواند آسیب‌های متعددی به ماشین وارد کند که از جمله آن‌ها می‌توان به ذوب یا تغییر شکل قطعات فلزی و غیرفلزی اگزوز اشاره کرد.
· ضربه یا تصادف
یکی دیگر از دلایل خرابی اگزوز خودرو ضربه یا تصادف است. برخورد با سنگ؛ دست‌انداز یا تصادف شدید می‌تواند باعث خرابی این سیستم شود.
· ایراد کاتالیست از دلایل خرابی اگزوز خودرو
ما در وبلاگ تپسی مقاله‌ای مفصل در رابطه با «علائم خرابی کاتالیست خودرو» نوشته‌ایم و در آن توضیح دادیم که خرابی این قطعه می‌تواند کارایی کل سیستم اگزوز را با مشکل مواجه کند.
· شل شدن یا فرسودگی بست‌ها و پایه‌ها
بست‌ها و اتصالات این سیستم ممکن است به دلایل مختلفی از جمله فرسودگی طبیعی قطعات، لرزش مداوم موتور و … شل شوند. این اتفاق باعث افتادن و خرابی اگزوز می‌شود.
پیشگیری از خرابی اگزوز خودرو
می‌توان با رعایت چند نکته ساده جلوی خرابی سیستم اگزوز خودرو را گرفت. از جمله این راه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از سوخت باکیفیت و استاندارد
- بررسی و سرویس دوره‌ای سیستم اگزوز
- جلوگیری از برخورد اگزوز با موانع
- تعویض قطعات فرسوده به‌موقع
- شستشوی زیر خودرو در مناطق برفی برای پاک کردن نمک‌های جاده
بیشتر بخوانید: ۱۰ دلیل کاهش شتاب خودرو
نتیجه‌گیری
سیستم اگزوز تاثیر مهمی بر عملکرد فنی ماشین دارد. به همین خاطر رانندگان باید علائم و دلایل خرابی آن را بدانند و در صورت بروز هرکدام، با مراجعه به یک متخصص مشکل را حل کنند.
سوالات متداول
1. چگونه متوجه شویم اگزوز خودرو خراب است؟
خرابی اگزوز مانند دیگر مشکلاتی که برای سیستم فنی ماشین رخ می‌دهد علائمی دارد. نشانه‌هایی که در این مقاله آن‌ها را مرور کردیم. از مهمترین این علائم می‌توان به صدای بلند، کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، افزایش آلایندگی و … اشاره کرد.
2. آیا نشتی در اگزوز خطرناک است؟
بله، نشتی در اگزوز بسیار خطرناک است زیرا ممکن است گازهای سمی مانند مونوکسید کربن وارد کابین خودرو شوند و سلامت سرنشینان را به خطر بیندازند.
3. علائم هوا کشیدن اگزوز چیست؟
هوا کشیدن اگزوز یکی از نشانه‌های خرابی این سیستم است. کاهش توان موتور، افزایش مصرف سوخت و همچنین صدا از جمله علائم هواکشیدن اگزوز است.
4. علائم خرابی انباره اگزوز چیست؟
انباره یا همان صدا خفه کن، وظیفه کاهش صدا را بر عهده دارد. افزایش صدا از علائم خرابی انباره اگزوز است.
5. تاثیر منبع اگزوز در شتاب چیست؟
همانطور که در متن مقاله اشاره کردیم، شتاب ماشین ارتباط مستقیمی با اگزوز دارد. پس تاثیر منبع اگزوز در شتاب خودرو بسیار زیاد است. این تاثیر در نوع احتراق سوخت و هوا در موتور خودرو نمایان می‌شود.
6. آیا صدای غیرعادی اگزوز نشانه خرابی است؟
بله، صدای غیرعادی (مانند صدای غرش یا خش‌خش) می‌تواند نشان‌دهنده سوراخ یا شکاف در لوله‌ها یا آسیب دیدن مبدل کاتالیزوری باشد.
7. هر چند وقت یکبار باید اگزوز خودرو را بررسی کرد؟
برای حفظ سلامت سیستم اگزوز، بهتر است هر 6 ماه یکبار یا هنگام سرویس دوره‌ای خودرو، اگزوز بررسی شود.