علت صدا دادن چرخ ماشین هنگام دور زدن + از تشخیص تا رفع مشکل
شنیدن صداهای غیرعادی از خودرو به‌خصوص وقتی فرمان را می‌چرخانید، تجربه‌ای نگران‌کننده است. این صداها که به اشکال مختلفی شنیده می‌شوند، زنگ خطری هستند که سیستم فنی خودرو برای شما به‌صدا درمی‌آورد. بسیاری از رانندگان ممکن است در ابتدا این صداها را نادیده بگیرند یا آن‌ها را کم‌اهمیت بدانند؛ اما واقعیت این است که چرخ‌ها، سیستم تعلیق و فرمان، مجموعه‌ای پیچیده و حیاتی برای ایمنی شما هستند. این قطعات علاوه‌بر این‌که وزن خودرو را تحمل می‌کنند، وظیفه کنترل، پایداری و فراهم‌کردن یک رانندگی نرم را نیز بر عهده دارند؛ بنابراین، هر صدای نامتعارفی از این بخش، پیامی مهم برای شما دارد که نباید آن را نادیده بگیرید.
اهمیت توجه به این سیگنال‌های هشداردهنده زمانی مشخص می‌شود که بدانیم یک مشکل کوچک در این سیستم‌ها می‌تواند به‌سرعت به یک ایراد بزرگ و پرهزینه تبدیل شود. گاهی‌اوقات علت صدادادن چرخ ماشین هنگام دور زدن می‌تواند به‌سادگی کم‌بودن باد تایرها باشد؛ اما گاهی نیز این صدا خبر از خرابی قطعاتی می‌دهد که مستقیما با امنیت جانی شما در ارتباط هستند. در این مقاله، به‌شکلی جامع و کاربردی به بررسی دلایل این صداهای مزاحم می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا با آگاهی کامل و تخصصی‌تر سلامت خودروی خود را تضمین کنید.
چرا صداهای خودرو را باید جدی گرفت؟
سیستم فرمان و تعلیق خودرو یک شاهکار مهندسی است. این سیستم از ده‌ها مفصل، بوش، بازو و اهرم تشکیل شده که به‌طور هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند تا ضمن تحمل وزن سنگین خودرو و موتور، به چرخ‌ها اجازه چرخش دهند و ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده را جذب کنند. وقتی یکی از این اجزا دچار فرسودگی یا نقص فنی می‌شود، اولین نشانه خود را به‌شکل صدا بروز می‌دهد.
نادیده‌گرفتن این صدا مانند به‌تعویق‌انداختن یک معاینه پزشکی ضروری است؛ مشکل نه‌تنها خودبه‌خود حل نمی‌شود، بلکه ریشه‌دارتر و جدی‌تر خواهد شد.
یک سیبک فرمان که در ابتدا فقط کمی صدا می‌دهد، درصورت عدم رسیدگی می‌تواند کاملا از جای خود خارج شود و کنترل فرمان را از شما بگیرد. این اتفاق، به‌ویژه در سرعت‌های بالا، فاجعه‌بار خواهد بود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی دیفرانسیل خودرو
علاوه‌بر خطرات ایمنی، بی‌توجهی به این صداها به جیب شما نیز ضرر می‌زند. برای مثال، خرابی بلبرینگ چرخ در مراحل اولیه با هزینه‌ای معقول قابل تعویض است؛ اما اگر به رانندگی با بلبرینگ خراب ادامه دهید، این قطعه می‌تواند به توپی چرخ، پلوس و حتی سیستم ترمز آسیب جدی وارد کند و هزینه تعمیر را چندین برابر افزایش دهد؛ بنابراین، تشخیص به‌موقع و اقدام سریع، هوشمندانه‌ترین کاری است که می‌توانید برای حفظ ایمنی و سرمایه خود انجام دهید.
اصلی‌ترین دلایل صدا دادن چرخ خودرو هنگام پیچیدن
صداهایی که از ناحیه چرخ‌ها در هنگام چرخاندن فرمان به‌گوش می‌رسند، انواع مختلفی دارند. هر نوع صدا می‌تواند سرنخی از یک مشکل خاص باشد. در ادامه، به بررسی رایج‌ترین دلایل و نشانه‌های آن‌ها می‌پردازیم.
۱. خرابی سرپلوس یا کله‌گی پلوس
یکی از متداول‌ترین دلایلی که باعث شنیدن صدای تق‌تق در هنگام چرخاندن فرمان می‌شود، خرابی مفصل CV یا همان کله‌گی پلوس است. پلوس وظیفه دارد نیروی چرخشی تولیدشده در دیفرانسیل را به چرخ‌ها منتقل کند.
مفصل CV که در دو سر پلوس قرار دارد، به چرخ‌ها اجازه می‌دهد تا هم‌زمان با دریافت نیرو، به‌سمت چپ و راست نیز بچرخند. این قطعه دارای یک گردگیر لاستیکی است که آن را از ورود گردوغبار محافظت کرده و گریس داخل آن را نگه می‌دارد.
اگر این گردگیر پاره شود، گریس از آن خارج شده و آلودگی وارد مفصل می‌شود. این اتفاق باعث فرسودگی سریع مفصل شده و علت صدا دادن چرخ ماشین هنگام دور زدن خواهد بود.
صدای خرابی این قطعه معمولا یک «تق تق تق» ریتمیک و واضح است که با افزایش سرعت، سریع‌تر می‌شود و در پیچ‌های تند به اوج خود می‌رسد. این صدای تقه از زیر ماشین هنگام حرکت در دوربرگردان‌ها و پیچ‌های تند کاملا مشهود است و یک زنگ خطر جدی برای تعویض فوری این قطعه به‌حساب می‌آید.
۲. ایراد در سیستم ترمز و لنت‌ها
سیستم ترمز نیز می‌تواند منشا صداهای مختلفی باشد. شایع‌ترین صدا، یک جیغ یا سوت تیز در هنگام ترمزگیری است که به‌دلیل تمام‌شدن لنت ترمز ایجاد می‌شود؛ اما گاهی‌اوقات، مشکلات ترمز می‌توانند هنگام دور زدن نیز صدا ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید: تفاوت فرمان برقی و هیدرولیک
اگر کالیپر ترمز به‌درستی کار نکند یا لنت‌ها در جای خود گیر کرده باشند، ممکن است حتی زمانی که پدال ترمز را فشار نمی‌دهید، با دیسک درگیر باقی بمانند. این درگیری مداوم باعث ایجاد صدای سایش یا خراشیدگی می‌شود که در سرعت‌های پایین و هنگام دور زدن به‌گوش می‌رسد.
علاوه‌براین، جمع‌شدن گردوغبار یا زنگ‌زدگی جزیی روی سطح دیسک و لنت‌ها، به‌ویژه پس از پارک‌کردن خودرو در هوای مرطوب، می‌تواند در ابتدای حرکت باعث ایجاد صدا شود.
اگرچه این صدا معمولا پس از چند بار ترمزگیری از بین می‌رود، اما اگر ادامه پیدا کرد، باید حتما سیستم ترمز را بررسی کنید. علت صدا دادن چرخ جلو هنگام حرکت در بسیاری از موارد به همین مشکلات جزیی در سیستم ترمز مربوط می‌شود.
۳. نقص در سیبک فرمان و اتصالات سیستم تعلیق
سیبک‌ها مفاصل کروی شکلی هستند که چرخ را به سیستم تعلیق متصل می‌کنند و به آن اجازه حرکت عمودی و چرخشی را می‌دهند. این قطعات حیاتی وزن زیادی را تحمل می‌کنند و به‌مرور زمان فرسوده می‌شوند.
وقتی سیبک خراب شود، در مفصل لقی ایجاد می‌شود که خود را به‌شکل صدای «تقه» یا «ضربه» نشان می‌دهد. این صدا به‌طور معمول در هنگام عبور از دست‌اندازها و همچنین در زمان شروع حرکت یا چرخاندن فرمان در سرعت‌های پایین، شنیده می‌شود.
قرقری فرمان یا میل موج‌گیر نیز قطعه دیگری است که فرمان را به چرخ‌ها متصل می‌کند. خرابی این قطعه نیز می‌تواند صدایی شبیه به سیبک خراب ایجاد کند و باعث عدم پایداری فرمان شود.
فرسودگی این اتصالات نه‌تنها باعث ایجاد صدا می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به ساییدگی نامنظم لاستیک‌ها و کاهش کنترل راننده بر خودرو شود.
۴. خرابی بلبرینگ چرخ
بلبرینگ چرخ قطعه‌ای است که به چرخ اجازه می‌دهد با کمترین اصطکاک ممکن به چرخش درآید. خرابی این قطعه صدایی متفاوت و متمایز ایجاد می‌کند.
این صدا معمولا شبیه به یک «زوزه»، «غرش» یا «هوم هوم» ممتد است که با افزایش سرعت، بلندتر و واضح‌تر می‌شود. یکی از راه‌های تشخیص خرابی بلبرینگ این است که در یک جاده خلوت، کمی فرمان را به چپ و راست حرکت دهید.
عمدتا وقتی به یک سمت می‌پیچید، فشار از روی بلبرینگ همان سمت برداشته شده و به بلبرینگ سمت مخالف منتقل می‌شود. درنتیجه، اگر هنگام پیچیدن به چپ صدا قطع یا کم شد، به‌احتمال زیاد بلبرینگ چرخ سمت چپ خراب است و بالعکس.
بیشتر بخوانید: راهکار افزایش عمر لاستیک خودرو
نادیده‌گرفتن خرابی بلبرینگ بسیار خطرناک است. این مشکل در مراحل پیشرفته می‌تواند باعث لق‌شدن چرخ و حتی در بدترین حالت، جداشدن آن از خودرو در حین حرکت شود؛ درنتیجه، بررسی علت صدا دادن چرخ ماشین هنگام دور زدن اگر با صدای زوزه همراه باشد باید در اولویت قرار بگیرد.
۵. مشکلات سیستم فرمان هیدرولیک
اگر خودروی شما از سیستم فرمان هیدرولیک بهره میبرد، شنیدن صدای «ناله» یا «جیغ» در هنگام چرخاندن فرمان، به‌خصوص در حالت درجا یا سرعت‌های بسیار پایین، معمولا به این سیستم مربوط می‌شود.
رایج‌ترین دلیل این صدا، کم‌شدن سطح روغن هیدرولیک فرمان است. این اتفاق می‌تواند به‌دلیل وجود نشتی در یکی از شلنگ‌ها یا اتصالات سیستم رخ دهد.
دلیل دیگر می‌تواند فرسودگی خود پمپ هیدرولیک باشد. پمپ با گذشت زمان کارایی خود را از دست می‌دهد و نمی‌تواند فشار لازم را برای کمک به چرخش فرمان ایجاد کند که این امر با تولید صدا همراه است.
به‌یاد داشته باشید که سیستم فرمان هیدرولیک یک سیستم بسته است؛ بنابراین، کم‌شدن روغن همیشه به‌معنای وجود نشتی است و باید قبل از اضافه‌کردن روغن جدید، محل نشتی پیدا و برطرف شود.
۶. فرسودگی کمک‌فنرها و بوش‌های تعلیق
سیستم تعلیق اجزای لاستیکی زیادی به نام بوش دارد. این بوش‌ها در محل اتصال قطعات فلزی قرار می‌گیرند تا از تماس فلز با فلز جلوگیری کرده و لرزش‌ها و صداها را جذب کنند.
با گذشت زمان، این قطعات لاستیکی خشک، ترک‌خورده و فرسوده می‌شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد، قطعات فلزی شروع به ساییده‌شدن روی یکدیگر می‌کنند که نتیجه آن شنیدن صدای «جیرجیر» یا «غژغژ»، به‌ویژه هنگام عبور از سرعت‌گیرها یا پیچیدن است.
کمک‌فنرها و پایه‌های بالای آن‌ها نیز درصورت خرابی می‌توانند صداهای کوبش یا ضربه ایجاد کنند. این صداها نشان می‌دهند که سیستم تعلیق دیگر توانایی جذب موثر ضربات را ندارد و نیاز به بازبینی و تعمیر دارد.
۷. تاثیر تایرها و فشار باد آن‌ها
گاهی‌اوقات، علت صدا دادن چرخ ماشین هنگام دور زدن بسیار ساده‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید و به خود تایرها مربوط می‌شود.
کم‌بودن فشار باد تایرها باعث می‌شود سطح تماس لاستیک با جاده افزایش یابد. این موضوع اصطکاک را بیشتر کرده و می‌تواند در پیچ‌ها صدایی شبیه به «کشیده‌شدن» یا «جیغ» خفیف تولید کند؛ همچنین، برخی از تایرهای اسپرت با آج‌های خاص، ذاتا صدای بیشتری نسبت به تایرهای معمولی دارند.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی جعبه فرمان خودرو
کشیده‌شدن لاستیک روی سطوح خاص مانند کفپوش اپوکسی پارکینگ‌ها نیز کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد. پس بهتر است همیشه با بررسی منظم فشار باد تایرها شروع کنید.
برای درک بهتر موضوع، در ادامه خلاصه‌ای از صداهای رایج و دلایل احتمالی آن‌ها آورده شده است. این جدول به شما کمک می‌کند تا با دقت بیشتری مشکل خودروی خود را شناسایی کنید.
| نوع صدا | دلایل احتمالی |
| تق‌تق یا کلیک | خرابی سرپلوس، شکستگی اتصالات تعلیق، شل‌بودن میل موج‌گیر. |
| سوت، جیغ یا ناله | اتمام لنت ترمز، کم‌بودن روغن هیدرولیک، فرسودگی پمپ هیدرولیک، خشکی بوش‌های تعلیق. |
| خراش یا سایش | درگیری دائمی لنت با دیسک، خرابی بلبرینگ چرخ (در مراحل پیشرفته)، شل‌بودن قطعات پلاستیکی شلگیر. |
| ضربه یا کوبش | خرابی سیبک فرمان، فرسودگی کمک‌فنرها، ایراد در بوش‌های طبق. |
| زوزه یا غرش | خرابی بلبرینگ چرخ. |
| جیرجیر یا غژغژ | خشکی و فرسودگی بوش‌های سیستم تعلیق، ایراد در پایه‌های کمک‌فنر. |
توجه به این نشانه‌ها و اقدام به‌موقع، بهترین راه برای جلوگیری از هزینه‌های سنگین و تضمین ایمنی شما و سرنشینان است.
جمع‌بندی
صدای چرخ‌های خودرو، زبانی است که سیستم تعلیق و فرمان برای صحبت با شما انتخاب کرده‌اند. هر صدایی که می‌شنوید، از تق‌تق‌های ریتمیک گرفته تا زوزه‌های ممتد، داستانی از یک قطعه تحت‌فشار یا فرسوده را روایت می‌کند.
در اینجا بررسی کردیم که علت صدا دادن چرخ ماشین هنگام دور زدن می‌تواند به زنجیره‌ای از مشکلات نظیر خرابی سرپلوس، بلبرینگ یا نقص در سیستم ترمز و فرمان اشاره داشته باشد. نکته مهم، درک این پیام و اقدام به‌موقع است.
نادیده‌گرفتن این سیگنال‌های هشداردهنده، ریسمانی است که یک سر آن به هزینه‌های سنگین تعمیر و سر دیگرش به ایمنی شما گره خورده است.
یک تعمیر جزیی و به‌موقع می‌تواند از یک تعویض پرهزینه یا بدتر از آن، یک حادثه ناگوار جلوگیری کند؛ بنابراین، به‌جای افزایش صدای موسیقی برای نشنیدن این صداها، آن را به‌عنوان یک فرصت برای بازبینی فنی و تضمین سلامت خودروی خود ببینید. مراجعه به یک متخصص برای تشخیص دقیق، هوشمندانه‌ترین تصمیمی است که می‌توانید برای حفظ آرامش خاطر و امنیت خود در جاده‌ها بگیرید.
سوالات متداول
۱. چرا هنگام عبور از دست‌انداز، چرخ جلو صدا می‌دهد؟
این مشکل به‌احتمال زیاد به سیستم تعلیق یا همان جلوبندی خودرو مربوط است. قطعاتی مانند کمک‌فنرهای فرسوده، سیبک‌های خراب یا بوش‌های طبق آسیب‌دیده، می‌توانند عامل اصلی این صدای کوبش یا تقه باشند.
۲. آیا رانندگی با خودرویی که صدای جیغ یا تق‌تق می‌دهد، خطرناک است؟
بله، بسیار خطرناک است. این صداها نشان‌دهنده وجود یک نقص فنی هستند. ادامه رانندگی با این شرایط می‌تواند باعث شکستن یا ازکارافتادن کامل قطعه معیوب شده و منجر به حوادث ناگوار، به‌خصوص در سرعت‌های بالا شود.
۳. آیا کم‌بودن روغن موتور می‌تواند باعث ایجاد این صداها شود؟
کم‌بودن روغن موتور می‌تواند باعث ایجاد صدای تق‌تق یا «یاتاقان زدن» از داخل خود موتور شود. صداهایی که هنگام دور زدن یا از زیر خودرو به‌گوش می‌رسند، عمدتا به سیستم تعلیق، فرمان یا انتقال قدرت (مانند پلوس) مربوط هستند و ارتباط مستقیمی با سطح روغن موتور ندارند؛ اما کم‌بودن روغن هیدرولیک فرمان می‌تواند باعث صدای ناله هنگام چرخاندن فرمان شود.
۴. چرا ماشین من فقط وقتی به یک سمت خاص می‌پیچم صدا می‌دهد؟
این حالت یکی از نشانه‌های کلاسیک خرابی قطعاتی است که تحت فشار جانبی قرار می‌گیرند. برای مثال، اگر صدای تق‌تق فقط هنگام پیچیدن به چپ شنیده می‌شود، به‌احتمال زیاد سرپلوس چرخ راست دچار مشکل شده است. اگر صدای زوزه فقط در پیچ به چپ بلندتر می‌شود، احتمالا بلبرینگ چرخ راست آسیب دیده است.
