اگر خودرو دارید و به صورت روزانه از آن استفاده می‌کنید، بهتر است انواع قطعات موتور خودرو را بشناسید. درست است که تعمیرکاران مجرب و حرفه‌ای همواره در دسترس هستند، ولی راننده نیز باید بداند ماشینش از چه قطعاتی تشکیل شده تا بتواند با نگهداری درست عمر مفید وسیله نقلیه خود را افزایش دهد.
در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است با انواع قطعات موتور خودرو آشنا شده و کارکرد هرکدام را بدانیم.
موتور خودرو چیست؟
قلب تپنده ماشین شما، موتور است. این ساختار پیچیده در ماشین‌هایی که از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند، انرژی گرمایی به انرژی مکانیکی تبدیل می‌شود.
این قطعه انواع مختلفی دارد اما اجزای تشکیل دهنده همه آن‌ها یکی است. مکانیزم پیچیده موتور خودرو، مانند ساعت کار می‌کند تا نیرویی را ایجاد کند که وسیله نقلیه شما را به حرکت درآورد. تمام قطعات موتور خودرو باید در شرایط خوبی باشند تا ماشین به‌درستی کار کند.
اجزای اصلی تشکیل دهنده موتور خودرو
به‌طور کلی، موتور خودرو را می‌توان به سه بخش کلیدی، سر، بلوک و مخزن روغن تقسیم کرد.
هر کدام از این سه بخش، اجزای متعددی دارد که در ادامه هرکدام را معرفی می‌کنیم.
بلوک سیلندر چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
اصلی‌ترین بخش موتور خودرو، بدنه آن است که به آن بلوک سیلندر می‌گویند. این قطعه یکی از بخش‌های اصلی موتور بوده و سیلندر، میل‌لنگ، شاتون، کارتل، رینگ و پیستون در درون آن قرار گرفته‌اند. این قطعه از آلومینیوم یا چدن ساخته‌شده و مقاومت دمایی بسیار بالایی دارد زیرا عمل احتراق و جرقه در درون آن انجام می‌گیرد.
بلوک سیلندر، علاوه‌بر گرما، باید در برابر سرما و تغییرات دمایی ناگهانی نیز، مقاومت داشته باشد.
سیلندر
این قطعه در هسته مرکزی موتور خودرو قرار داشته و حرکت پیستون‌ها درون فضای استوانه‌ای آن انجام می‌گیرد. انفجار سوخت در سیلندر باعث ایجاد نیروی محرکه موتور می‌شود.
جنس سیلندر خودرو متناسب با سرسیلندر چدنی یا آلومینیومی است و آرایش و تعداد متفاوتی دردرون موتورها دارند. همچنین نوع چیدمان آن‌ها نیز در موتورهای گوناگون متفاوت است.
سیلندرها نوع آرایش متفاوتی دارند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
آرایش خطی زاویه‌دار سیلندر
سیلندرهای خطی در این نوع آرایش با زاویه ۱۵ تا ۶۰ درجه نسبت به قائم، قرارگرفته و موتورهایی با این نوع چیدمان، به‌دلیل فضای اریب درون سلیندرها، مرکز ثقل پایین‌تری دارند. این موتورها علاوه‌بر کوچک‌بودن و حجم کم، دورگیری بسیار بالاتری دارند.
آرایش خطی سیلندر
سیلندرها در این نوع چیدمان به‌صورت خطی و پشت هم قرار دارند. معمولا بسیاری از موتورهای امروزی و ۴ سیلندر دارای این نوع چیدمان هستند.
آرایش خورجینی سیلندر
به این نوع آرایش سیلندر که ار قطعات موتور خودرو است، چینش V شکل نیز می‌گویند. سیلندرها به‌صورت عدد 7 و در دو ردیف قرار می‌گیرند. معمولا موتورهایی با آرایش خورجینی 12 سیلندر دارند.
آرایش‌های دیگری نیز برای سیلندرها وجود دارد مانند:
- آرایش VR خطی
- جناغی دو ردیفه
- موتور تخت
- رادیکال
- دوار
سرسیلندر از قطعات مهم خودرو
این قطعه دقیقا در بالای سیلندر قرار دارد. قسمت بالایی بلوک سیلندر باز است و سرسیلندر قسمت باز بلوک را پوشانده و و درون سیلندرها مخزن احتراق را ایجاد می‌کند.
همچنین این قطعه به خروج دود از محفظه احتراق و تزریق سوخت در زمان مناسب کمک می‌کند.
سرسیلندر که از قطعات موتور خودرو است از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
- میل‌سوپاپ، فنرها، سوپاپ، گیت سوپاپ
- مجاری روغن و آب
- قسمت قرارگیری شمع‌ها
- مانیفولدها
- جایگاه ترموستات
به طورکلی بسیاری از قطعاتی که در عملکرد خودرو تاثیر دارند، از طریق سرسیلندر به موتور متصل می‌شوند.
واشر سرسیلندر
این قطعه رابط بین سرسیلندر و بلوک سیلندر و وظیفه عایق‌بندی آن‌ها را برعهده دارد.
از وظایف اصلی واشر سرسیلندر جلوگیری از ورود مایعات به بدنه موتور و جلوگیری از مخلوط‌شدن آب و روغن درون محفظه احتراق اشاره کرد. جنس و کیفیت این قطعه نیز از فولاد نسوز بوده و با دقت خاصی طراحی می‌شود. قطعات موتور خودرو باید بر اساس مدل و نوع ماشین انتخاب شود.
بوش سیلندر
این قطعه چدنی یا فولادی که از قطعات موتور است به‌صورت استوانه بوده و پیستون در درون آن حرکت می‌کند. از آن‌جایی که بوش سیلندر به‌مرور دچار سایش شده، بعد از مدتی باید تعویض شود. انواع بوش سیلندر شامل:
بوش سیلندر مرطوب
به این قطعه موتور خودرو آب گرد نیز می‌گویند. این نوع از بوش به‌صورت مستقیم با مایع خنک‌کننده در ارتباط بوده و آب به‌سمت دیواره‌های آن پرتاب می‌شوند. برای این‌که آب به‌درون سیلندر و مخزن احتراق نفوذ نکند، از درزگیرهای عایق‌بندی برای این نوع بوش‌ها استفاده می‌کنند.
بوش خشک
قطر دیواره این نوع از بوش‌ها چند میلی‌متر بوده و در درون سیلندر پرس می‌شوند. از آن‌جایی که بوش خشک با مایع خنک‌کننده در ارتباط نیست، از عایق یا درزگیر استفاده نمی‌شود.
بوش شیاردار
از آن‌جایی که سیلندر شیاردار بر روی بدنه خودرو قرار دارد، هوا باعث خنک‌شدن درون این نوع بوش‌ها می‌شود.
واتر پمپ جز مهمترین قطعات موتور خودرو
واتر پمپ یا پولی پمپ آب، قسمتی از سیستم خنک‌کننده موتور خودرو بوده و از طریق جریان آب و یا ضدیخ دمای موتور را تنظیم می‌کند. واتر پمپ وظیفه به‌گردش درآوردن آب بین رادیاتور و بلوک سیلندر را برعهده دارد.
گردش آب باعث می‌شود که در زمان روشن‌بودن موتور، دمای آن به‌وسیله احتراق بالا رفته، جوش نیاورد و یا در زمان سردبودن، موتور سریع‌تر به‌دمای مناسب برسد. واتر پمپ نیروی خود را به وسیله میل‌لنگ و تسمه تایم دریافت می‌کند.
پیستون
از دیگر قطعات موتور خودرو پیستون است که به صورت قسمت متحرکی درون سیلندر قرار دارد. این حرکت از بالا به‌پایین بوده و باعث ایجاد جرقه و احتراق می‌شود.
وظیفه پیستون انتقال انرژی حاصله از احتراق گازهای منبسط شده، به‌وسیله شاتون به میل‌لنگ است. این قطعه معمولا از چدن یا آلومینیوم ساخته‌شده و به‌دلیل وزن کم، شتاب موتور خودرو افزایش می‌یابد.
میل‌لنگ
در بین تمام قطعات موتور خودرو، میل لنگ بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین است. میل‌لنگ پایه‌ای است که موتور احتراقی بر روی آن ساخته شده است. هیچ بخشی از فرآیند، جذب، فشرده‌سازی، احتراق یا اگزوز، بدون میل‌لنگ رخ نمی‌دهد.
این قطعه موتور خودرو با تبدیل حرکت بالا به‌پایین پیستون به‌حالت دورانی، باعث چرخش چرخ‌ها می‌شود.
همچنین میل‌لنگ وظیفه تامین نیروی لازم برای چرخش دینام، پمپ هیدرولیک فرمان، پمپ‌روغن، واتر پمپ را نیز برعهده دارد.
اگر تعویض روغن‌موتور به‌طور معمول انجام نشود، می‌تواند باعث ساییدگی و پارگی میل‌لنگ یا از کارافتادن آن شود.
کارتر
از دیگر قطعات موتور خودرو کارتر است. کارتر محفظه‌ای است که میل‌لنگ دردرون آن قرار دارد. این قطعه که گاهی کارتل نیز نامیده می‌شود، وظیفه محافظت از شاتون و میل‌لنگ را برعهده داشته و بزرگ‌ترین قسمت موتور را تشکیل می‌دهند.
روغن داغ خارج شده از موتور، کف کارتر جمع‌شده و بعد از خنک‌شدن دوباره به‌موتور برمی‌گردد. پمپ‌روغن نیز در کارتر قرار داشته و روغن موتور مورد نیاز را به میل‌لنگ و سایر قسمت‌های موتور پمپ می‌کند.
سوپاپ
سوپاپ‌ها در موتور گاهی درون سیلندر و یا سرسیلندر قرارداشته و وظیفه ورود و خروج هوا را برعهده دارند. درواقع این قطعه، هوا را به محفظه احتراق وارد و دود را از دریچه‌های سرسیلندر خارج می‌کند.
سوپاپ نیز از جنسی ساخته می‌شوند که نسبت به گرما مقاومت بالایی داشته باشند. حرکت سوپاپ‌ها به‌وسیله تسمه‌تایم و میل‌بادامک انجام می‌شود. از ویژگی‌های دیگر سوپاپ‌ها می‌توان به‌موارد زیر اشاره کرد:
– حرارت بالا باعث خوردگی و سوختن آن‌ها نمی‌شود.
– مقاومت بالایی نسبت به گرما داشته و حرارت را به سرسیلندر انتقال می‌دهد.
– یک سوپاپ با کیفیت به‌راحتی دچار ساییدگی نمی‌شود
– در برابر ضربات مقاومت بالا دارند.
میل‌بادامک یا میل‌سوپاپ
میل بادامک بخشی از قطعات موتور خودرو است که وظیفه باز و بسته‌کردن سوپاپ‌ها را بر عهده دارد. به‌عبارتی وظیفه میل‌بادامک باز و بسته کردن سوپاپ‌های بالای هر سیلندر داخل موتور است. هر سیلندر حداقل دو سوپاپ دارد، یکی که هوا و سوخت قابل احتراق را به‌داخل می‌کشد که وقتی مشتعل می‌شود، پیستون را به‌سمت پایین در سیلندر می‌کشد.
هنگامی که پیستون در سیلندر به‌سمت بالا حرکت می‌کند، سوپاپ دیگر باز می‌شود تا گازهای خروجی از آن را آزاد کند.
حرکت میل بادامک به‌طور خاص با حرکت میل‌لنگ هماهنگ است. جزیی در پایه موتور که به کمک حرکت عمودی پیستون‌ها می‌چرخد. در اکثر موتورها، سوپاپ‌ها و پیستون‌های باز در زمان‌های مختلف فضای یکسانی را در داخل سیلندر اشغال می‌کنند، بنابراین بسیار مهم است که زمان حرکت آن‌ها دقیق باشد.
قطعات میل‌بادامک شامل، میله فشار، اتصال، صفحه قفل، واشر، یاتاقان یا بلبرینگ است. کم‌بودن روغن می‌تواند به‌این قطعه آسیب برساند.
شمع و قطعات موتور خودرو
شمع‌های خودرو نقش مهمی در راه‌اندازی وسیله‌نقلیه شما و روشن نگه‌داشتن آن دارند. وقتی همه چیز تمام شد، ماشین شما نمی‌تواند بدون آن‌ها کار کند.
شمع دارای یک سر است که برق می‌گیرد و در سر دیگر جرقه ایجاد می‌کند. این جرقه هوا و گاز موجود در سیلندرها را مشتعل می‌کند و باعث احتراق و روشن‌شدن موتور شما می‌شود. درحین رانندگی، شمع‌ها همچنان به‌کار می‌افتند و مشتعل می‌شوند تا موتور شما کار کند.
از آن‌جایی که آن‌ها برای عملکرد وسیله‌نقلیه بسیار ضروری هستند، وضعیت دوشاخه خودرو مستقیما با عملکرد موتور مرتبط است.
شمع‌ها بسیار بادوام هستند و نیازی به‌تعویض مکرر ندارند. اگر برای سرویس‌دوره‌ای مراجعه کنید، به‌احتمال زیاد تعمیرکار دوشاخه‌ها را بررسی کرده و در صورت نیاز آن‌ها را تعویض می‌کند. در بیشتر موارد، تعویض شمع‌ها بسیار ساده است.
با این حال، در برخی از وسایل نقلیه، زمان بیشتری برای تعویض صرف می‌شود. بستگی به‌این دارد که شمع‌ها در کدام قسمت زیر کاپوت قرار گرفته باشند.
گاهی اوقات بیرون آوردن شمع‌های قدیمی کمی سخت است و ممکن است به‌ابزار خاصی برای شل‌کردن آن‌ها نیاز باشد. با این حال معمولا تعویض آن‌ها زمان زیادی نمی‌برد.
تسمه‌تایم
از قطعات موتور خودرو تسمه‌تایم است. تسمه تایم یک تسمه لاستیکی است که عملکرد میل‌بادامک و میل‌لنگ را هماهنگ می‌کند تا سوپاپ‌ها را ایمن در حرکت نگه دارد و موتور شما کار کند.
در خودروهای قدیمی، تسمه‌تایم ممکن است به‌شکل یک زنجیر باشد. صرف‌نظر از شکل ظاهری، وظیفه یکسانی دارند و برای عملکرد وسیله‌نقلیه شما بسیار مهم هستند.
فلایویل
هر ماشینی یک فلایویل دارد. فلایویل‌ها دیسک‌های فلزی سنگینی هستند که دندانه‌های چرخ‌دنده در اطراف آن وجود دارد و به‌قسمت عقب میل‌لنگ، بین موتور و گیربکس متصل می‌شوند.
گاهی اوقات هنگام اتصال به گیربکس اتوماتیک به‌آن‌ها صفحات فلکس نیز می‌گویند و در این مورد سبکتر از فلایویل‌های مورد استفاده در جعبه دنده‌های دستی هستند. وظیفه این قطعه به‌همراه کلاچ، تامین نیروی موتور خودرو و گیربکس است.
شاتون
یکی دیگر از قطعات داخلی موتور خودرو، شاتون است. شاتون حرکت خطی بالا و پایین پیستون را به‌حرکت دایره‌ای میل‌لنگ تبدیل می‌کند و بنابراین در معرض کشش، فشرده‌سازی، خم‌شدن و کمانش قرار می‌گیرد.
شاتون اتصال بین پیستون و میل‌لنگ را ایجاد می‌کند و در نتیجه نیرو را منتقل می‌کند. این حرکت میله اتصال خطی به‌سمت پایین پیستون را به‌حرکت دایره‌ای میل‌لنگ تبدیل می‌کند و بنابراین در معرض کشش و فشرده‌سازی است.
شاتون با یک یاتاقان ساده بر روی پین میل‌لنگ نصب می‌شود. در بیشتر موارد شاتون توخالی است یا دارای یک مجرای داخلی روغن است.
پمپ روغن
از قطعات موتور خودرو می‌توان پمپ روغن را نام برد. پمپ روغن اصلی‌ترین قطعه در سیستم روان‌کاری است. هدف اصلی پمپ‌های روغن، گردش روغن موتور تحت فشار به یاتاقان‌ها، پیستون‌ها و میل‌بادامک است.
پمپ روغن، این سیستم‌ها را روغن‌کاری می‌کند، امکان استفاده از یاتاقان‌های سیال با ظرفیت بالاتر را فراهم می‌کند و همچنین به خنک‌سازی موتور کمک می‌کند.
علاوه‌بر روان‌کاری، روغن تحت فشار به‌طور فزاینده‌ای به‌عنوان یک سیال هیدرولیک برای تامین انرژی محرک‌های کوچک استفاده می‌شود.
انواع قطعات موتور خودرو
بیش از ۹۰۰۰۰ قطعه در بسیاری از خودروها وجود دارد که همگی برای کمک به حرکت و کارکرد خودروی شما مهم هستند. نگهداری از وسیله‌نقلیه بسیار مهم است. راه‌های زیادی برای مراقبت از موتور خودروی شما وجود دارد. اما این اتفاق زمانی خواهد افتاد که شما قطعات موتور خودرو را به خوبی بشناسید و کارکرد هر کدام را بدانید.
ما در این مقاله در رابطه با قطعات موتور خودرو بنزینی صحبت کردیم. اگر علاقه مند به خودرو برقی هستید، می‌توانید مقاله «معرفی انواع خودرو برقی» را مطالعه کنید.