علت لرزش فرمان خودرو در حالت‌های مختلف
لرزش فرمان خودرو گاهی ناشی از ایرادهایی ساده مثل باد کم لاستیک است و گاهی به مشکلات پیچیده‌تر در سیستم تعلیق یا جعبه فرمان ختم می‌شود. در این مطلب از بلاگ تپسی دلایل اصلی لرزش فرمان خودرو را معرفی می‌کنیم، نشانه‌های هرکدام را توضیح داده و برایشان راهکار عملی پیشنهاد می‌کنیم.
علت لرزش فرمان خودرو
لرزش فرمان ماشین مثل تب کردن بدن است؛ خودش بیماری نیست ولی نشانه‌ای از یک مشکل دیگر است. دلایل زیادی می‌توانند این لرزش ناخوشایند را ایجاد کنند که از مشکل ساده و کم‌هزینه تنظیم باد تا ایرادات جدی‌تر در سیستم تعلیق و موتور را شامل می‌شود. بیایید مهم‌ترین متهمان این پرونده را با هم بررسی کنیم.
| شرایط لرزش | دلایل احتمالی | اقدام پیشنهادی |
| هنگام ترمزگیری | مشکل در دیسک ترمز، ناهمواری سطح لنت | تراش/تعویض دیسک، تعویض لنت، گریس‌کاری گلاید پین |
| لرزش در حالت درجا | نقص فنی موتور، پایه موتور، پمپ هیدرولیک | تنظیم موتور، تعویض پایه موتور، سرویس سیستم فرمان |
| لرزش روی دست‌انداز | سیبک‌ها، بوش‌ها، جعبه فرمان، کمک‌فنر | تعمیر یا تعویض قطعه معیوب |
1. کم باد بودن لاستیک ماشین
ساده‌ترین و شایع‌ترین علت لرزش فرمان خودرو، تنظیم نبودن باد تایرهاست. وقتی یکی از لاستیک‌ها مخصوصا در چرخ‌های جلو کم‌بادتر از بقیه باشد، تعادل وزنی خودرو به هم می‌ریزد.
در این حالت تایر موقع چرخش حرکتی نامنظم و لنگ دارد که به فرمان منتقل می‌شود. مشکل با افزایش سرعت بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
نشانه‌ها:
- کشیده شدن ملایم خودرو به یک سمت، لبه‌کشی و سایش نامنظم.
- افزایش مصرف سوخت.
- مدل‌های با استاندارد ۸۵ گانه سنسور فشار باد تایر دارند که در صورت مشکل به شما خبر می‌دهد.
راه حل:
- به‌صورت دوره‌ای و ماهی یکبار تنظیم باد را بر اساس فشار استاندارد کارخانه انجام دهید.
- تایر در صورت بدشکلی یا برآمدگی باید تعویض شود.
بیشتر بخوانید: میزان فرمان خودرو چیست؟
2. مشکل در روتورهای ترمز
روتور ترمز قطعه‌ای است که لنت‌ها با آن درگیر می‌شوند تا سرعت خودرو را کم کنند. گاهی به دلایل مختلف و به مرور زمان سطح روتور تاب برمی‌دارد.
در این حالت هر تماسی با لنت باعث ایجاد لرزش و ضربه شده و به فرمان منتقل شده و علت لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- لرزش فرمان و پدال هنگام ترمزگیری.
- بوی لنت سوخته پس از ترمزهای پیاپی.
راه حل:
- تراش اصولی روتور در صورت امکان.
- اگر کار از تراش گذشته تنها راه تعویض روتور و لنت است.
بیشتر بخوانید: تفاوت فرمان برقی و هیدرولیک
3. بالانس نبودن تایر
چرخ خودرو باید در تمام نقاط وزن یکسانی داشته باشد تا نرم و روان بچرخد. اگر توزیع وزن به هم بخورد، تعمیرکار با چسباندن وزنه‌های سربی کوچک روی رینگ، عدم توازن را جبران می‌کنند.
به این فرآیند «بالانس چرخ» می‌گویند.
اگر این وزنه‌ها کنده شوند یا چرخ به دلیل برخورد با چاله از بالانس خارج شود، علت لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- اغلب لرزش بین سرعت ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت ظاهر می‌شود.
- وزنه‌هایی که قبلا روی رینگ بود، کنده شده‌اند.
راه حل:
- بالانس دینامیکی چرخ‌ها با دستگاه به‌روز.
- رینگ‌های تابدار باید ترمیم یا تعویض شوند.
4. اختلال در سیبک سیستم تعلیق ماشین
«سیبک فرمان» بخشی حیاتی در سیستم تعلیق خودرو است که طبق را به چرخ متصل می‌کند. اگر این قطعه دچار لقی یا خلاصی شود، چرخ دیگر در جایش محکم نیست و حین حرکت بازی می‌کند.
نشانه‌ها
- شدیدتر شدن لرزش فرمان موقع پیچیدن
- صدای تق‌تق روی دست‌انداز
- عدم بازگشت نرم فرمان،
- ناپایداری در ترمزهای ناگهانی
- سایش دندانه‌‌ای روی تایرها
راه حل:
- تعویض سیبک معیوب با قطعه باکیفیت و سپس میزان فرمان.
- بازبینی بوش‌های طبق و میل تعادل.
5. ضربه خوردن شاسی ماشین
شاسی، اسکلت اصلی خودروی شماست. تصادف شدید یا افتادن در چاله‌های عمیق می‌تواند باعث آسیب و از تنظیم خارج شدن شاسی شود.
وقتی شاسی از تراز اصلی خارج شود، زوایای چرخ‌ها به هم ریخته و هیچ میزان فرمانی هم نمی‌تواند این مشکل را جبران کند.
نشانه‌ها:
- لرزش فرمان تقریبا دائمی است.
- ماشین حتی بعد از میزان فرمان باز هم به یک سمت می‌کشد.
- گاهی زاویه فرمان در حرکت مستقیم کج است.
- لاستیک سابی غیرعادی دارید که آثارش روی تایر یکنواخت نیست.
راه حل:
- بررسی حرفه‌ای شاسی با ابزارهای لیزری و در صورت نیاز صافکاری تخصصی آن.
- بررسی شرایط طبق، سگدست و اکسل ماشین و در صورت نیاز تعویض آنها.
6. خرابی دیسک‌های ترمز علت لرزش فرمان خودرو
ترک‌های ریز، خوردگی شدید یا نازک شدن بیش از حد دیسک هنگام ترمزگیری باعث لرزش می‌شود. این مشکل با صدای ناهنجار سایش از سمت چرخ‌ها همراه است.
بیشتر بخوانید: علت کشیده شدن فرمان چیست؟
نشانه‌ها:
- صدای سایش آزاردهنده موقع ترمز گرفتن.
- کاهش محسوس قدرت ترمز و تشدید لرزش در ترمزهای سنگین.
راه حل:
- تعویض کامل دیسک و لنت همراه با سرویس کالیپر.
7. خوردگی لاستیک‌های جلو
اگر لاستیک‌ها به شکل نامنظم ساییده شوند، موقع حرکت لرزش فرمان دارید. این نوع ساییدگی ناشی از تنظیم نبودن میزان فرمان یا خرابی کمک‌فنرهاست.
نشانه‌ها:
- با لمس سطح لاستیک الگوهای نامنظم ساییدگی را حس می‌کنید.
- گاهی لرزش با تعویض جای تایر جلو با عقب کم می‌شود.
راه حل:
- میزان فرمان، تست کمک‌فنر، بالانس چرخ‌ها.
- سفت‌کاری یا تعویض بوش‌ها و اتصالات فرسوده.
- تعویض تایر در صورت شدت خوردگی.
8. اختلال در فنر تعلیق
فنر و کمک‌فنر وظیفه جذب ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده را بر عهده دارند. اگر یک کمک‌فنر ضعیف یا خراب شود، نمی‌تواند نوسانات چرخ را به خوبی کنترل کند.
در نتیجه چرخ در مواجهه با دست‌اندازها بیش از حد بازی می‌کند و این نوسان اضافی علت لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- رانندگی با احساس کوبش و سواری خشکی همراه است.
- در موارد شدید یک سمت خودرو پایین‌تر است.
- فرمان‌پذیری ناپایدار و صدای تقه حین عبور از چاله.
راه حل:
- بررسی کمک‌فنر و توپی سر کمک .
- تعویض جفت فنر یک محور در صورت نیاز.
9. نقص فنی در موتور خودرو
اگر موتور ماشین به اصطلاح «سه کار کند» ( یکی از سیلندرها احتراق ناقص داشته باشد)، لرزش به کل بدنه از جمله فرمان منتقل می‌شود.
نشانه‌ها:
- لرزش در حالت درجا و دور موتور پایین بیشتر محسوس است.
- افت توان موتور و افزایش مصرف سوخت.
راه حل:
- تعویض شمع و وایر، فیلتر هوا و سوخت، شست‌وشوی انژکتور.
- تعویض پایه موتور معیوب در صورت نیاز.
10. فرسودگی یاتاقان ماشین
یاتاقان‌های موتور هم می‌توانند لرزش ایجاد کنند، اما بیشتر خود موتور را می‌لرزانند نه فقط فرمان را.
نشانه‌ها:
- زوزه یکنواخت که با تغییر سرعت کم و زیاد می‌شود. تشدید صدا در سر پیچ‌ها.
- در موارد شدیدتر لقی محسوس چرخ و لرزش در سرعت‌های بالا.
راه حل:
- تعویض یاتاقان چرخ‌ها توسط مکانیک خبره.
بیشتر بخوانید: ۱۱ علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو
11. خرابی جعبه فرمان
اگر قطعات داخلی جعبه فرمان مانند بوش‌ها یا دنده‌ها فرسوده و دچار لقی شوند، در فرمان خلاصی و لرزش احساس می‌شود. خرابی جعبه فرمان از دلایل لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- صدای تق‌تق یا جیرجیر از ستون فرمان.
- سخت‌شدن مقطعی فرمان
- در برخی موارد نشت روغن هیدرولیک
راه حل:
- بازسازی یا تعویض جعبه فرمان
- هواگیری یا تعویض روغن هیدرولیک با استاندارد توصیه‌شده
علت لرزش فرمان در سرعت ۸۰ تا ۱۰۰
اگر فرمان خودرو در این بازه سرعتی شروع به لرزیدن می‌کند و با عبور از سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت لرزش کم یا محو می‌شود، متهم ردیف اول بالانس نبودن چرخ‌های جلو است.
راه حل مشکل تنظیم باد و بالانس هر چهار چرخ است. از مکانیک بخواهید رینگ‌ها و تایرها را برای برآمدگی، پارگی یا وجود تاب بازبینی کند.
علت لرزش فرمان در سرعت ۱۰۰ به بالا
در سرعت بالای ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت هر ایراد کوچکی در قطعات، چندین برابر خودش را نشان می‌دهد. برای حل مشکل این موارد را بررسی کنید:
- میزان نبودن فرمان
- لقی قطعات جلوبندی
- تابدار شدن روتور ترمز
- خرابی پلوس‌ها
| شرایط لرزش | دلایل احتمالی | اقدام پیشنهادی |
| در سرعت ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتر | بالانس نبودن تایر، تاب برداشتن رینگ، فشار باد نامتوازن | بالانس دینامیکی، تنظیم فشار، ترمیم یا تعویض تایر و رینگ |
| در سرعت ۱۰۰ کیلومتر به بالا | میزان نبودن فرمان مشکل در جلوبندی، روتور ترمز یا خرابی پلوس‌ها | میزان فرمان، بررسی سیستم تعلیق و بلبرینگ |
علت لرزش فرمان در حالت درجا
لرزش فرمان در حالت سکون ارتباطی با چرخ‌ها، ترمزها یا جلوبندی ندارد چون این قطعات درگیر نیستند؛ پس باید در این بخش‌ها دنبال ریشه مشکل بگردید:
- خرابی دسته‌موتور
- احتراق ناقص در سیلندرها
- تنظیم نبودن دور آرام
- کثیفی دریچه گاز یا استپر موتور
نتیجه گیری
همیشه با بروز اولین نشانه‌های لرزش فرمان سعی کنید الگوی آن را شناسایی کنید: آیا در سرعت خاصی رخ می‌دهد؟ لرزش موقع ترمزگیری است یا در حالت درجا؟ این اطلاعات به شما و مکانیک کمک می‌کند تا سریع‌تر و دقیق‌تر علت لرزش فرمان خودرو را پیدا و آن را با کمترین هزینه برطرف کند.
سوالات متداول
1. آیا رانندگی با فرمان لرزان خطرناک است؟
بله بسیار خطرناک است؛ در این حالت کنترل کامل روی فرمان ندارید و احتمال سانحه مخصوصا در سرعت زیاد یا سرپیچ‌ها بسیار بالاست.
2. هر چند وقت یکبار چرخ‌ها را بالانس کنم؟
هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر یا حداقل سالی یکبار چرخ‌ها را بالانس کنید. بعد از تعویض لاستیک یا تعمیر جلوبندی هم بالانس چرخ‌ها ضروری است.
3. تفاوت بالانس و میزان فرمان چیست؟
بالانس مربوط به توزیع یکنواخت وزن در چرخ و تایر است، اما میزان فرمان به تنظیم زوایای چرخ‌ها نسبت به هم و نسبت به زمین مربوط می‌شود.
