عوامل مختلفی بر کیفیت رانندگی و همچنین سلامت قطعات خودرو تاثیرگذار است. از نحوه رانندگی ایمن گرفته تا سرویس دوره‌ای و تعمیرات، نوع بنزین و … در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است در رابطه با نحوه بالانس چرخ خودرو و نشانه‌های آن صحبت کنیم. عاملی که به صورت مستقیم بر کیفیت رانندگی، ایمنی سرنشینان، مصرف سوخت، سلامت لاستیک‌ها و … تاثیرگذار است.
بالانس چرخ خودرو چیست؟
در ابتدا بهتر است تعریفی کوتاه از بالانس چرخ خودرو ارائه دهیم. این فرایند عبارت است از تنظیم و تراز تایر خودرو به نحوی که توزیع وزن ماشین به طور یکنواخت روی 4 لاستیک انجام گیرد.
در زمان خرید و جاگذاری لاستیک جدید و همچنین جابه‌جایی تایرها باید این فرایند را جدی گرفت.
در این فرایند تاب و انحراف درونی و بیرونی تایرها گرفته می‌شود. حتی گاهی برای انجام این کار وزنه‌های کوچک سربی روی محور لاستیک نصب قرار می‌دهند.
اهمیت بالانس چرخ خودرو چیست؟
همانطور که توضیح دادیم، نحوه بالانس چرخ خودرو به صورت مستقیم بر کیفیت رانندگی و ایمنی سرنشینان تاثیرگذار است. از دلایل اهمیت بالانس چرخ خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. سواری راحت‌تر
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که هنگام رانندگی در سرعت بالای 80 کیلومتر، متوجه لرزش‌های فرمان یا کل ماشین شده باشید. یکی از دلایل این لرزش عدم بالانس تایرها است. در صورت انجام این کار، رانندگی بدون لرزش و آرامی را تجربه خواهید کرد.
2. افزایش عمر لاستیک
در ابتدای مقاله توضیح دادیم که این فرایند به منظور توزیع یکنواخت وزن وسیله نقلیه بر روی تایرها است. اگر بالانس لاستیک ماشین به درستی انجام نشود، به یک لاستیک بیشتر فشار وارد شده و در نتیجه مستهلک می‌شود. برای جلوگیری از لاستیک سایی و افزایش عمر تایر این کار واجب است.
3. کاهش مصرف سوخت و نحوه بالانس چرخ خودرو
وضعیت و کیفیت لاستیک مناسب خودرو به طور مستقیم در مصرف سوخت ماشین تاثیرگذار است. عدم انجام این کار یا مشکلاتی مانند تنظیم نبودن باد، میزان اصطکاک تایر با سطح جاده را افزایش داده و موجب بالا رفتن مصرف سوخت می‌شود.
4. افزایش ایمنی رانندگی
یکی از نکات مهم هنگام رانندگی، توانایی کنترل وسیله نقلیه است. در صورت بالانس شدن تایرها، لرزش ماشین کم شده و فرمان‌پذیری خودرو بهتر می‌شود. توزیع یکنواخت وزن در این فرایند، موجب پایداری بیشتر ماشین می‌شود.
نشانه‌ها و علائم بالانس نبودن چرخ خودرو
بروز برخی نشانه‌ها هنگام رانندگی، خبر از این ایراد می‌دهد. این نشانه‌ها عبارت است از:
· کشیده شده خودرو به یک سمت
اگر وزن ماشین به طور یکنواخت روی تایرها توزیع نشده باشد، در سرعت بالای 80 یا 90 کیلومتر بر ساعت اصطلاحا فرمان به یک سمت کشیده می‌شود. این وضعیت راننده را در شرایط ناایمنی قرار می‌دهد.
· کاهش قدرت ترمز ماشین
اگر قدرت ترمزگیری ماشین کم شده اما مشکل از اجزای سیستم ترمز خودرو نیست، می‌تواند یکی از دلایل آن عدم بالانس تایرها باشد.
· فرسایش لاستیک و نحوه بالانس چرخ خودرو
یکی دیگر از عوارض این مشکل سایش لاستیک‌ها است. وقتی توزیع وزن بر روی تایر ماشین ناهمگون باشد، فشار بیشتری به یک یا دو لاستیک وارد شده و فرسایش آن‌ها را به دنبال دارد.
· ایجاد صدا در چرخ‌ها
یکی دیگر از نشانه‌ها، صدای تایر در سرعت بالا است. در این شرایط و به دلیل انحراف تایر، فشار بر روی بلبرینگ‌ها افزایش پیدا کرده و باعث ایاد صدا می‌شود. این اتفاق در هایت موجب خرابی تایر ماشین خواهد شد.
از دیگر علائم بالانس نبودن لاستیک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لرزش فرمان
- سایش آج تایر
- کاهش توان وسیله نقلیه
- ترک خوردن لاستیک
- خرابی سیستم تعلیق
بالانس چرخ خودرو چه زمانی باید انجام شود؟
به طور معمول بهتر است هر 5 تا 10 هزار کیلومتر، لاستیک‌ها را برای بررسی پیش یک مکانیک متخصص ببرید. اما در شرایط خاص اوضاع متفاوت است. شرایطی که در ادامه آن را توضیح می‌دهیم.
· بالانس لاستیک نو
بعد از خرید لاستیک نو بهتر است این فرایند را انجام دهید تا مشکلی در فرمان‌پذیری وسیله نقلیه پیش نیاید.
· هنگام جابه‌جایی تایرها
برخی رانندگان برای کارایی بیشتر لاستیک‌های ماشین، آن‌ها را جابه‌جا می‌کنند. در زمان جابه‌جایی نیز بهتر است این فرایند تکرار شود.
از دیگر مواقعی که باید این فرایند انجام شود و دلیل برهم خوردن بالانس لاستیک خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افتادن ماشین در چاله و دست‌اندازدهای خطرناک
- هنگام خرید ماشین جدید
- پس از تعمیر و پنچرگیری تایرها
- قبل از سفرهای طولانی و در مراحل چکاپ ماشین قبل از مسافرت
انواع بالانس چرخ خودرو
با روش‌های مختلفی این فرایند را انجام می‌دهند که در ادامه هرکدام را معرفی کرده و توضیح می‌دهیم.
1. بالانس استاتیک لاستیک ماشین
در این فرایند، چرخ را روی یک دستگاه ساده قرار می‌دهند که نشان می‌دهد کدام بخش لاستیک، وزن بیشتری دارد و باعث ناپایداری شده است. این دستگاه معمولاً تایر را در یک حالت ثابت نگه می‌دارد تا نقاط سنگین‌تر یا سبک‌تر شناسایی شوند.
معمولاً برای چرخ‌های سبک‌تر یا مواردی که عدم تعادل خیلی شدید نیست، از این روش استفاده می‌شود.
این فرایند برای سرعت‌های بالا کارایی چندانی ندارد و در برخی موارد، دقیق انجام نمی‌شود.
2. بالانس دینامیک لاستیک ماشین
در این روش تایر به یک دستگاه دینامیک متصل می‌شود و با سرعت مشخصی شروع به چرخیدن می‌کند. دستگاه حسگرهایی دارد که وزن لاستیک و تایر را به صورت دقیق در دو سطح (داخلی و خارجی) تحلیل می‌کند. این داده‌ها سپس برای تعیین نقاطی از چرخ که نیاز به وزن‌گذاری یا حذف وزن دارند استفاده می‌شود.
روش دینامیک در خودروهایی که در سرعت‌های بالا حرکت می‌کنند کاربرد زیادی دارد، زیرا عدم تعادل در این شرایط می‌تواند باعث لرزش فرمان و کاهش کنترل ماشین شود.
این فرایند دقت بالاتری نسبت به استاتیک دارد و مناسب برای تمام سرعت‌ها و شرایط رانندگی است.
3. بالانس به‌صورت درجا
در این فرایند چرخ ماشین به همراه سایر اجزای سیستم تعلیق و ترمز روی خودرو باقی می‌ماند. لاستیک‌ها، به‌صورت فعال چرخانده می‌شوند تا لرزش‌های واقعی ماشین بررسی و اصلاح شوند.
این روش برای مواقعی که مشکل لرزش ناشی از اجزای دیگر خودرو مانند دیسک ترمز باشد، کاربرد دارد.
روش درجا دقت بالاتری دارد زیرا تمامی اجزای مرتبط در سیستم تعلیق و لاستیک به صورت همزمان بررسی و تنظیم می‌شوند.
4. بالانس لیزری
این تکنولوژی با استفاده از لیزر و سنسورهای دقیق، توزیع وزن تایر را بررسی کرده و با دقت بسیار بالایی نقاط ناپایدار را شناسایی می‌کند.
این فرایند بیشتر در خودروهای مدرن و سریع استفاده می‌شود و در تعمیرگاه‌های پیشرفته‌تر انجام می‌گیرد.
بهترین روش بالانس چرخ خودرو بستگی به ماشین شما و وضعیت لاستیک‌ها دارد. تشخیص این موضوع نیز بر عهده مکانیک متخصص است.
جمع‌بندی
برخی مشکلات و همچنین فرایندهای تعمیراتی ماشین به صورت روتین توسط راننده انجام می‌شود. اما برخی دیگر مانند نحوه بالانس چرخ خودرو ممکن است از یاد راننده برود. در صورتی که این مشکل می‌تواند به طور مستقیم بر اجزای حیاتی سیستم تعلیق و فرمان‌پذیری ماشین تاثیرگذار باشد.
بهتر است برای رفع این ایراد و همچنین مطمئن شدن از وضعیت فنی ماشین، به صورت دوره‌ای خودرو را به مراکز تعمیراتی ببرید.
سوالات متداول
1- چرا بالانس چرخ‌ها ضروری است؟
این فرایند باعث جلوگیری از لرزش چرخ ها می شود، باعث افزایش عمر لاستیک‌ها، بهبود کنترل خودرو و کاهش مصرف سوخت می‌شود. این فرایند همچنین به جلوگیری از سایش ناهمگون تایرها کمک می‌کند.
2- چگونه متوجه شویم که چرخ‌ها نیاز به انجام این فرایند دارند؟
علائمی که نشان می‌دهد تایرها نیاز به به این فرایند دارند شامل لرزش فرمان یا ماشین در سرعت‌های بالا، سایش نامتقارن لاستیک‌ها و کاهش کارایی ترمزگیری است.
3- بالانس چرخ چقدر طول می‌کشد؟
این فرایند معمولاً بین 30 دقیقه تا 1 ساعت طول می‌کشد، بسته به تعداد چرخ‌ها و تجهیزات مورد استفاده این زمان متغیر است.
4- آیا بالانس چرخ و تنظیم فرمان یکسان هستند؟
خیر، این کار به توزیع یکنواخت وزن در لاستیک‌ها مربوط می‌شود، در حالی که تنظیم فرمان به تراز کردن زاویه تایرها نسبت به یکدیگر و بدنه خودرو برای جلوگیری از کشیده شدن وسیله نقلیه به یک طرف و سایش تایرها مربوط می‌شود.
5- آیا لاستیک‌های جدید خودرو از کارخانه بالانس شده‌اند؟
بله، تایرهای ماشین‌های جدید به طور معمول در کارخانه بالانس می‌شوند. اما با گذشت زمان و استفاده از خودرو، ممکن است به‌دلیل سایش تایرها یا ضربه به لاستیک، نیاز به تعمیر داشته باشد.
6- آیا بالانس تایرها بر مصرف سوخت تأثیر دارد؟
بله، این فرایند باعث می‌شود ماشین با کارایی بیشتری حرکت کند، زیرا مقاومت و اصطکاک کاهش می‌یابد. این موضوع به کاهش مصرف سوخت کمک می‌کند.