یکی از مشکلاتی که می‌تواند رانندگی را مختل کرده و اعصاب راننده را به هم بریزد، بد جا رفتن دنده ماشین است. مشکلات گیربکس و همچنین سیستم انتقال قدرت می‌تواند دلیل این مشکل باشد. در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است به این سوال پاسخ دهیم که چرا دنده ماشین جا نمیره. دلایل این مشکل چیست و چطور می‌توان فهمید ایراد مربوط به کدام بخش از سیستم انتقال قدرت است.
تفاوت گیربکس دستی و اتومات
قبل از آنکه به سراغ دلایل بد جا رفتن دنده برویم، بهتر است ابتدا توضیح دهیم که طرز کار و علائم خرابی دنده دستی و اتومات متفاوت است.
در نتیجه دلایل بد جا رفتن دنده دستی و اتومات نیز با هم تفاوت دارد. در این مقاله ابتدا به سراغ ایرادات دنده دستی می‌رویم.
علت جا نرفتن دنده دستی خودرو
بد جا رفتن دنده دستی ماشین می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از ایرادات سیستم کلاچ گرفته تا کمبود روغن واسکازین. در ادامه هرکدام را به طور کامل توضیح می‌دهیم.
1. خرابی گیربکس
گیربکس، قطعه‌ای است که دنده‌ها را به هم متصل کرده و عملکرد انتقال قدرت را فراهم می‌کند. خرابی در گیربکس می‌تواند به دلایل زیر باشد:
خوردگی دنده‌ها: در اثر استفاده طولانی‌مدت و عدم نگهداری مناسب، دنده‌ها ممکن است دچار سایش و خرابی شوند.
مشکلات بلبرینگ: بلبرینگ‌ها در گیربکس نقش مهمی دارند و اگر خراب شوند، دنده به درستی جا نخواهد رفت.
عدم تطابق دنده‌ها: در صورت تعمیرات نادرست یا استفاده از قطعات غیرمتناسب، ممکن است دنده‌ها هماهنگی و کارایی خود را از دست بدهند.
کمبود روغن گیربکس: روغن‌ها در ماشین وظیفه روان‌سازی و حرکت نرم قطعات را بر عهده دارند. اگر روغن گیربکس که به روغن واسکازین هم معروف است، کاهش یابد، حرکت دنده‌ها با مشکل مواجه خواهد شد.
بیشتر بخوانید: جعبه فرمان هیدرولیکی
2. مشکل در سیستم کلاچ
کلاچ یکی از اجزای حیاتی در سیستم انتقال قدرت از موتور به گیربکس است. اگر سیستم کلاچ به درستی عمل نکند، دنده‌ها به راحتی جا نمی‌روند. مشکلات مرتبط با کلاچ می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
خرابی بلبرینگ کلاچ: بلبرینگ وظیفه کمک به حرکت کلاچ را بر عهده دارد و اگر خراب شود، حرکت کلاچ به نرمی انجام نخواهد شد.
سایش صفحه کلاچ: صفحه کلاچ ممکن است به علت استفاده طولانی‌مدت فرسوده شود و دیگر توانایی قطع و وصل قدرت را نداشته باشد.
3. عدم تنظیم درست کابل دنده
در بسیاری از خودروها، دنده‌ها توسط کابل‌هایی به پدال و گیربکس متصل می‌شوند. اگر این کابل‌ها به درستی تنظیم نشده باشند، دنده به درستی جا نمی‌رود:
تنظیم نادرست: در صورت تنظیم نادرست کابل دنده، امکان جا نرفتن دنده‌ها وجود دارد.
خرابی کابل: اگر کابل دنده پاره یا آسیب دیده باشد، نمی‌تواند حرکت لازم را انتقال دهد.
بیشتر بخوانید: تعمیر گیربکس دنده ای
4. مشکلات مکانیکی
وجود مشکلات مکانیکی در سیستم دنده یا گیربکس می‌تواند مانع جا رفتن دنده شود.
خرابی در قطعات مکانیکی: قطعاتی مانند سنسورها، شفت‌ها و یاتاقان‌ها می‌توانند باعث بروز مشکل در جا رفتن دنده‌ها شوند.
خوردگی و زنگ زدگی: وجود زنگ زدگی یا خوردگی در قسمت‌های مکانیکی می‌تواند باعث عدم عملکرد صحیح دنده ماشین شود.
5. مشکل در پدال کلاچ
پدال کلاچ به عنوان رابط بین راننده و سیستم کلاچ عمل می‌کند. اگر پدال به درستی کار نکند، جا نرفتن دنده‌ها اتفاقی عادی است.
خرابی فنر پدال: اگر فنر پدال کلاچ خراب شود، ممکن است پدال به درستی برنگردد و جا رفتن دنده مشکل شود.
اتصال نادرست: اتصال نادرست یا خراب در سیستم پدال می‌تواند باعث عدم عملکرد مناسب آن شود.
6. فشار بیش از حد به دلیل عادت بد رانندگی
در برخی موارد، فشار بیش از حد بر روی دنده‌ها یا کلاچ می‌تواند منجر به جا نرفتن دنده شود.
فشار غیرطبیعی بر دنده‌ها: فشار بیش از حد ممکن است ناشی از عادات نادرست رانندگی باشد، مانند استفاده از دنده در حال حرکت.
فشار روی کلاچ: اگر راننده به طور مداوم کلاچ را فشار دهد و رها نکند، می‌تواند به سیستم کلاچ آسیب برساند.
بیشتر بخوانید: ۸ علت لرزش دنده ماشین + تعمیر
7. خرابی ماهک دنده
ماهک یکی از اجزای مهم در سیستم گیربکس‌های دستی است که وظیفه تغییر دنده‌ها را بر عهده دارد.
ماهک به نوعی یک رابط بین پدال دنده (در خودروهای دستی) یا دسته دنده (در خودروهای اتوماتیک) و گیربکس است. تأثیر ماهک در جا نرفتن دنده ماشین می‌تواند به چندین شکل بروز کند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
سایش یا آسیب دیدگی: اگر ماهک دچار سایش یا آسیب باشد، ممکن است نتواند به درستی حرکت کند و در نتیجه دنده‌ها به درستی جا نروند.
تنظیم نادرست: در صورت عدم تنظیم صحیح ماهک، ممکن است دنده‌ها به راحتی جا نروند یا حتی دنده‌های اشتباهی جا بروند.
خرابی اتصالات: اگر اتصالات ماهک به گیربکس یا دسته دنده خراب شود، نمی‌تواند به درستی عمل کند و باعث جا نرفتن دنده‌ها خواهد شد.
بسته شدن یا مسدود شدن: اگر مسیر ماهک به دلیل کثیفی یا زنگ‌زدگی مسدود شود، عملکرد آن مختل می‌شود.
8. بالا رفتن دمای گیربکس
داغ شدن بیش از حد روغن گیربکس: اگر روغن گیربکس به دلیل کارکرد طولانی‌مدت یا بار سنگین داغ شود، ممکن است خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد و دنده‌ها جا نروند
علت جا نرفتن دنده اتوماتیک
جا نرفتن دنده در خودروهای اتوماتیک نیز می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. در ادامه به مهم‌ترین دلایل و مشکلاتی که ممکن است باعث جا نرفتن دنده در خودروهای اتوماتیک شوند، اشاره می‌کنیم:
· مشکل در سیستم هیدرولیک
خودروهای اتوماتیک معمولاً از سیستم هیدرولیک برای تغییر دنده استفاده می‌کنند. مشکلات مرتبط با این سیستم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
کمبود روغن هیدرولیک: اگر سطح روغن هیدرولیک کم باشد، فشار لازم برای انتقال قدرت به دنده‌ها تأمین نمی‌شود و دنده‌ها جا نخواهند رفت.
بیشتر بخوانید: دلایل ایجاد صداهای غیر عادی خودرو + ۱۱ نکته کلیدی
آلودگی روغن: وجود ذرات معلق در روغن هیدرولیک می‌تواند عملکرد سیستم را مختل کند و مانع جا رفتن دنده‌ها شود.
خرابی پمپ هیدرولیک: پمپ هیدرولیک وظیفه تأمین فشار برای تغییر دنده‌ها را بر عهده دارد و اگر خراب شود، دنده‌ها به درستی جا نخواهند رفت.
· خرابی گیربکس اتوماتیک
گیربکس‌های اتوماتیک دارای اجزای پیچیده‌ای هستند و مشکلات در این اجزا می‌تواند باعث جا نرفتن دنده‌ها شود:
خرابی دنده‌ها: سایش و خرابی دنده‌ها به دلیل استفاده طولانی‌مدت یا نگهداری نادرست ممکن است مشکلاتی به همراه داشته باشد.
ایراد بلبرینگ: بلبرینگ‌های گیربکس ممکن است خراب شوند و باعث کاهش کارایی دنده‌ها شوند.
مشکل در سنسورهای دنده
سنسورهای دنده وظیفه تشخیص وضعیت دنده‌ها را بر عهده دارند. اگر این سنسورها خراب شوند، ممکن است دنده‌ها به درستی جا نروند.
خرابی سنسور موقعیت دنده: این سنسور اطلاعات نادرست به ECU (واحد کنترل الکترونیکی) ارسال می‌کند و باعث بروز مشکل در جا رفتن دنده‌ها می‌شود.
خرابی سنسور کلاچ: در برخی خودروها، سنسور کلاچ نیز می‌تواند بر روی عملکرد دنده‌ها تأثیر بگذارد.
9. مشکل در سیستم کنترل الکترونیکی
در خودروهای جدیدتر، سیستم‌های کنترل الکترونیکی نقش مهمی در عملکرد گیربکس دارند.
خرابی ECU: اگر ای سی یو که مسئول کنترل گیربکس است، دچار مشکل شود، می‌تواند باعث جا نرفتن دنده‌ها شود.
برنامه‌نویسی نادرست: در برخی مواقع، برنامه‌نویسی نادرست ECU ممکن است باعث بروز مشکل در سیستم انتقال قدرت شود.
خرابی سلونوئیدها
سلونوئیدها نقش حیاتی در سیستم گیربکس‌های اتوماتیک ایفا می‌کنند. این اجزا به عنوان شیرهای کنترل‌کننده هیدرولیک عمل می‌کنند و وظیفه آن‌ها مدیریت جریان روغن هیدرولیک به اجزای مختلف گیربکس است.
سلونوئیدها بر اساس سیگنال‌های الکتریکی از ECU کار می‌کنند. آن‌ها کنترل می‌کنند که کدام دنده در چه زمانی جا برود و به طور خاص اگر یکی از سلونوئیدها دچار مشکل شود، می‌تواند باعث جا نرفتن دنده‌ها شود. این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خرابی الکتریکی: اگر سلونوئید دچار خرابی الکتریکی یا اتصال نادرست شود، نمی‌تواند سیگنال‌های لازم را دریافت کند و در نتیجه، نمی‌تواند به درستی عمل کند.
مسدود شدن یا کثیف شدن: رسوبات یا آلودگی‌ها می‌توانند باعث مسدود شدن یا کاهش کارایی سلونوئیدها شوند و منجر به عدم عملکرد صحیح آن‌ها در انتقال روغن هیدرولیک به گیربکس گردند.
مشکلات در سیم‌کشی: اگر سیم‌کشی مربوط به سلونوئیدها دچار آسیب یا نقص باشد، ممکن است سیگنال‌های لازم به درستی منتقل نشود و عملکرد آن‌ها مختل شود.
جمع‌بندی
تعمیر و نگهداری خودرو فعالیتی است که صاحبین وسایل نقلیه باید به صورت روزانه و مکرر، مورد توجه قرار دهند. اگر می‌خواهید رانندگی ایمن و بدون دردسری را تجربه کنید، بررسی فنی ماشین را جدی بگیرید.
سیستم انتقال قدرت از اجزای مهم ماشین است. سیستمی که کنترل و کارایی بهینه دنده‌ها را بر عهده دارد. در این مقاله دلایل بد جا رفتن دنده خودرو را مرور کردیم. بهتر است اگر با این مشکل مواجه شدید، به یک مکانیک متخصص مراجعه کنید.
سوالات متداول
1. چرا دنده خودرو به سختی جا می‌رود؟
سخت جا رفتن دنده می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی باشد. رایج‌ترین علت‌ها شامل خرابی یا سایش صفحه کلاچ، کم بودن سطح روغن گیربکس، خرابی دوشاخه کلاچ، یا سیم‌کشی نامناسب کلاچ است. همچنین مشکلاتی در سیستم گیربکس یا دنده‌های معیوب نیز می‌تواند این مشکل را ایجاد کند.
2. آیا کم بودن روغن گیربکس باعث بد جا رفتن دنده می‌شود؟
بله، کمبود روغن گیربکس یا استفاده از روغن نامناسب می‌تواند باعث سخت جا رفتن دنده‌ها یا حتی گیر کردن آن‌ها شود. روغن مناسب نقش مهمی در روانکاری و عملکرد درست گیربکس دارد. توصیه می‌شود سطح و کیفیت روغن گیربکس را به‌طور منظم چک کنید
3. چرا دنده اول یا دنده عقب به سختی جا می‌رود؟
جا نرفتن دنده اول یا دنده عقب معمولاً به دلیل نقص در سیستم کلاچ است. اگر کلاچ به‌خوبی عمل نکند و به‌درستی آزاد نشود، دنده‌ها به‌خوبی جا نمی‌روند. همچنین کمبود روغن گیربکس یا خرابی‌های داخلی گیربکس می‌توانند دلایل دیگر این مشکل باشند.