علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو
سوزن انژکتور قطعهای کوچک است که با یک گرفتگی ساده یا نشتی جزئی مصرف سوخت را بالا میبرد، نفس ماشین را میگیرد و پایتان را به تعمیرگاه باز میکند. بسیاری از رانندگان زمانی متوجه خرابی میشوند که کار از کار گذشته و کاتالیزور خودرو هم قربانی شده است. در این راهنما علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو را از دید یک مکانیک خبره میخوانید که سالها با این قطعه در خودروهای مختلف سروکار داشته است.
سوزن انژکتور چیست و چه نقشی در عملکرد موتور دارد؟
سوزن انژکتور شیر الکترومغناطیسی کوچکی است که سوخت را به داخل سیلندر پاشش میکند. این قطعه فرمان را از واحد کنترل الکترونیکی موتور (ECU) میگیرد و در کسری از ثانیه باز و بسته میشود تا مقدار دقیقی از بنزین را بهصورت پودر شده وارد محفظه احتراق کند.
جدول اجزای اصلی سوزن انژکتور
| نام اجزا | کارکرد |
| سیمپیچ (سلونوئید) | با دریافت جریان الکتریکی میدان مغناطیسی میسازد. |
| سوزن (پلانجر) | با حرکت بالا و پایین، مسیر عبور سوخت را باز و بسته میکند. |
| نازل پاشش | سوخت را به ذرات ریز تبدیل میکند. |
| اورینگ | آببندی بین انژکتور و ریل سوخت را انجام میدهد. |
| فیلتر توری | ذرات ریز آلودگی را قبل از ورود به انژکتور میگیرد. |
در موتورهای انژکتوری هر سیلندر یک انژکتور اختصاصی دارد. مثلاً موتور کوییک یا تیبا چهار انژکتور دارد که سوزن آن روی دور ۳۰۰۰ موتور حدود ۱۵۰۰ بار در دقیقه فعال میشود. همین فشار کاری بالا این قطعه را مستعد فرسودگی و خرابی میکند.
علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو
تشخیص علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو در مراحل اولیه، از آسیب به قطعات گرانقیمت مثل کاتالیست و سنسور اکسیژن جلوگیری میکند. پس بیایید با این علائم هشداردهنده آشنا شویم.
بیشتر بخوانید: روش های شستشوی انژکتور خودرو
بد استارت خوردن خودرو
یکی از شایعترین علامتها همین مورد است که دو حالت دارد:
- استارت سرد طولانی (صبحها یا بعد از چند ساعت خاموشی): بیشتر به گرفتگی یا پاشش نامناسب مربوط میشود.
- استارت گرم سخت (بعد از توقفی کوتاه مثلا ۱۰ تا ۲۰ دقیقه): احتمالا نشانه نشتی انژکتور است. در این خالت سوخت چکه میکند و مخلوط در استارت بعدی بیش از حد غلیظ میشود.
اگر خودرو بعد از چند ثانیه گاز دادن روشن میشود، احتمال مشکل در پاشش یا نشتی سوخت بالاتر میرود.
لرزش موتور در حالت درجا
وقتی یک یا چند انژکتور درست کار نکنند، سیلندرها احتراق ناقص دارند و تعادل موتور به هم میخورد. لرزش ناشی از خرابی انژکتور معمولاً:
- در دور آرام (۷۰۰ تا ۹۰۰ دور) محسوستر است؛
- در لحظه شروع حرکت مکث یا تکان دارید؛
- به فرمان و بدنه خودرو منتقل میشود.
این مشکل خودش را به شکل لرزش درجا نشان میدهد و مکانیکها به اصطلاح میگویند موتور «سه کار میکند». لرزش بدنه با افزایش دور موتور کمی کمتر میشود، اما کامل از بین نمیرود.
افزایش مصرف سوخت
وقتی انژکتور خراب است و پاشش خوبی ندارد، سنسور اکسیژن گزارش میدهد که سوخت کم است (مخلوط رقیق). ایسیو برای جبران کمبود دستور میدهد انژکتورها مدت زمان بیشتری باز بمانند. در نتیجه بنزین بیشتری هدر میرود بدون اینکه نیروی بیشتری تولید شود.
| خودرو | مصرف نرمال (لیتر در ۱۰۰ کیلومتر) | مصرف با انژکتور خراب |
| کوییک | ۷ تا ۸ | ۱۰ تا ۱۲ |
| پژو ۲۰۶ | ۸ تا ۹ | ۱۱ تا ۱۴ |
| تیبا | ۶.۵ تا ۷.۵ | ۹ تا ۱۱ |
| سمند | ۹ تا ۱۰ | ۱۲ تا ۱۴ |
اگر سوزن انژکتور گیر کرده و یکسره باز باشد، بنزین بدون کنترل وارد موتور میشود و مصرف سوخت بهطرز وحشتناکی بالا میرود.
بیشتر بخوانید: تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری
کاهش شتاب و کشش خودرو
وقتی پدال گاز را فشار میدهید، انتظار دارید خودرو بلافاصله شتاب بگیرد؛ اما اگر انژکتور کثیف باشد، نمیتواند به سرعت سوخت مورد نیاز را تامین کند. این تاخیر باعث میشود:
- در سربالاییها کم بیاورید؛
- در شتابگیری ناگهانی ماشین کپ کند؛
- شتاب سابق را نداشته باشد.
گاهی در دندههای بالا و دور زیر ۳۰۰۰ ریپ زدن یا مکث هم دیده میشود.
بوی بنزین خام
بوی بنزین خام از اگزوز یا موتور نشان میدهد سوخت بدون احتراق کامل از سیلندر خارج میشود. دلیلش میتواند تزریق سوخت بیش از حد یا پاشش با الگوی نادرست باشد.
در هر دو حالت سوزن انژکتور مقصر است و باید این علامت را جدی بگیرید.
روشن شدن چراغ چک موتور
اگر چراغ چک ماشین روشن شد و همزمان لرزش موتور داشتید، به احتمال زیاد با یکی از علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو روبرو هستید.
| کد خطا | معنی |
| P0201 | مشکل مدار انژکتور سیلندر ۱ |
| P0202 | مشکل مدار انژکتور سیلندر ۲ |
| P0203 | مشکل مدار انژکتور سیلندر ۳ |
| P0204 | مشکل مدار انژکتور سیلندر ۴ |
| P0171 | مخلوط سوخت رقیق (سوخت کم) |
| P0172 | مخلوط سوخت غنی (سوخت زیاد) |
یادتان باشد چراغ چک به تنهایی نمیگوید انژکتور خراب است؛ فقط میگوید احتراق یا نسبت سوخت و هوا از محدوده استاندارد خارج شده است. تشخیص دقیقتر مشکل نیاز به تست دارد.
تفاوت علائم خرابی سوزن انژکتور با خرابی شمع و کویل
این سه قطعه علائم مشابهی دارند و تشخیص اشتباه آنها باعث هدر رفتن وقت و هزینه میشود. جدول زیر کمک میکند ریشه مشکل را دقیقتر پیدا کنید.
| علامت | انژکتور معیوب | شمع خراب | کویل خراب |
| لرزش موتور | در همه دورها | بیشتر در دور پایین | بیشتر در دور بالا |
| افزایش مصرف سوخت | زیاد (۲۰-۳۰٪) | متوسط (۱۰-۱۵٪) | متوسط (۱۰-۱۵٪) |
| بوی بنزین خام | شدید | ملایم | ملایم |
| زمان بروز مشکل | در همه شرایط | موتور سرد | موتور گرم |
| مشکل استارت | همیشگی | بیشتر در سرما | گاهی |
| صدای تقتق موتور | کم | زیاد | متوسط |
اگر خودرو کویل قلمی دارد و خطای میسفایر روی یک سیلندر ثبت شده، جابجا کردن کویل همان سیلندر با سیلندر دیگر سرنخ خوبی از مشکل میدهد. اگر خطا جابهجا شد، احتمال معیوب بودن کویل بالاست.
بیشتر بخوانید: مشکلات رایج سیستم سوخت رسانی خودرو
علائم خرابی اورینگ سوزن انژکتور
سوزن انژکتور با واشرهای لاستیکی به نام «اورینگ» به ریل سوخت و سرسیلندر متصل میشود.
علائم خرابی اورینگ سوزن انژکتور با خرابی خودِ سوزن متفاوت است و بیشتر مربوط به آببندی میشود.
نشتی بنزین اطراف انژکتور
کاپوت را بالا بزنید. اگر اطراف پایه انژکتور یا روی ریل سوخت نمدار است یا گرد و خاک به شکل گل جمع شده، یعنی نشتی دارید.
این نشتی گاهی فقط در حالت موتور روشن و فشار بالا خودش را نشان میدهد.
بوی سوخت در موتور یا کابین
برخلاف بوی بنزین خام از اگزوز که نشانه احتراق ناقص است، بوی بنزین زیر کاپوت یا داخل کابین به نشتی از اورینگ اشاره دارد.
این وضعیت بسیار خطرناک است چون احتمال آتش گرفتن قطعات داغ موتور در صورت برخورد با بنزین وجود.
افت فشار سوخت و بد کار کردن موتور
خرابی اورینگ پایین (سمت سیلندر) باعث هوا کشیدن موتور میشود. در این حالت هوای اضافی وارد سیلندر شده و ترکیب سوخت و هوا را به هم میزند. نتیجهاش نوسان دور موتور در حالت درجا است.
تست سوزن انژکتور
در بررسی علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو نباید به حدس و گمان اکتفا کرد. مکانیکها برای اطمینان از ریشه مشکل، سوزن انژکتور را به چند روش تست میکنند که در ادامه مرور میکنیم.
تست سوزن انژکتور با دستگاه دیاگ
ما در تعمیرگاه با دستگاه دیاگ پارامتر «زمان پاشش» (Injection Duration) را چک میکنیم. ) این پارامتر برای اکثر خودروهای ایرانی مثل پژو و کوییک در حالت درجا باید بین ۲.۵ تا ۳.۵ میلیثانیه باشد.
اعداد بالاتر نشاندهنده گرفتگی انژکتور یا ضعف پمپ بنزین است. بررسی پارامتر «تطبیق سوخت» (Fuel Trim) هم غلظت سوخت را مشخص میکند.
بیشتر بخوانید: دلایل افزایش مصرف سوخت
تست اهمی سوزن انژکتور
هر انژکتور یک سیمپیچ داخلی دارد که مقاومت آن با استفاده از مولتیمتر اندازهگیری میشود. انژکتورهای سالم بسته به مدل خودرو مقاومتی بین ۱۱ تا ۱۷ اهم دارند. مقاومت بیش از ۲۰ اهم یا کمتر از ۱۰ اهم نشاندهنده خرابی سیمپیچ است.
| نوع انژکتور | مقاومت نرمال (اهم) |
| کوییک | ۱۱ تا ۱۴ |
| پژو ۲۰۷ | ۱۲ تا ۱۶ |
| سمند EF7 | ۱۲ تا ۱۷ |
| دنا | ۱۲ تا ۱۷ |
تست نشتی سوزن انژکتور
در این تست انژکتور از موتور باز میشود و روی دستگاه مخصوص قرار میگیرد. با اعمال فشار ۳ تا ۴ بار، نشتی انژکتور در حالت بسته بررسی میشود. انژکتور سالم نباید در حالت بسته هیچ نشتی داشته باشد.
بررسی الگوی پاشش سوخت
انژکتور باید سوخت را به صورت مخروطی و پودری بپاشد. اگر پاشش به صورت خطی (شلنگی) یا کج باشد، سوراخهای میکرونی نازل گرفتهاند و احتراق بهدرستی انجام نمیشود.
رفع گرفتگی سوزن انژکتور
اگر مطمئن شدید که مشکل از کثیفی است و نه سوختن سیمپیچ، امکان رفع گرفتگی سوزن انژکتور وجود دارد.
شستوشوی سوزن انژکتور با دستگاه
اصولیترین روش برای شستوشوی انژکتور استفاده از دستگاه اولتراسونیک است. امواج فراصوت در حمام مخصوص، رسوبات سخت روی انژکتور را خرد کرده و از بین میبرند.
سپس با مایع شستوشوی مخصوص، کانالها تمیز میشوند. این روش حدود ۹۰ درصد انژکتورهای گرفته را احیا میکند.
استفاده از مکمل انژکتورشور
مکملها به باک بنزین اضافه شده و رسوبات را بهتدریج حل میکنند. این روش برای گرفتگیهای خفیف مؤثر است اما جایگزین شستوشوی حرفهای نیست.
نکات استفاده از مکمل:
- هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر یک بار استفاده شود؛
- مکمل را به باک نیمهپر اضافه کنید؛
- از برندهای معتبر مثل STP یا وینز استفاده کنید.
در استفاده از مکمل زیادهروی نکنید چون اورینگها و شلنگهای سوخت را پوسیده میکند.
چه زمانی رفع گرفتگی جواب نمیدهد
در موارد زیر شستوشوی انژکتور بیفایده است و باید تعویض شود:
- سوختگی سیمپیچ (تست اهمی غیرنرمال)؛
- آسیب مکانیکی به سوزن یا نازل؛
- خوردگی شدید داخلی؛
- عمر بالای ۱۵۰ هزار کیلومتر با علائم خرابی.
تعمیر یا تعویض سوزن انژکتور؛ کدام منطقیتر است؟
این سؤال همیشگی رانندگان است که پاسخش به چند عامل بستگی دارد.
تعمیر (شستوشو) منطقی است اگر:
- مشکل فقط گرفتگی باشد؛
- تست اهمی سالم باشد؛
- نشتی نداشته باشد؛
- عمر انژکتور زیر ۱۲۰ هزار کیلومتر باشد.
تعویض منطقی است اگر:
- سیمپیچ سوخته باشد؛
- نشتی داخلی داشته باشد؛
- بعد از شستوشو مشکل برطرف نشده باشد؛
- عمر انژکتور بالای ۱۵۰ هزار کیلومتر باشد.
اگر یک انژکتور خراب شده و عمر خودرو بالای ۱۰۰ هزار کیلومتر است، هر چهار انژکتور را همزمان تعویض کنید. تفاوت عملکرد بین انژکتور نو و کهنه باعث ناهماهنگی در موتور میشود.
هزینه رفع خرابی سوزن انژکتور خودرو
هزینهها بسته به نوع خودرو و نوع تعمیر متفاوت است. جدول زیر برآورد تقریبی هزینه رفع خرابی سوزن انژکتور خودرو را در سال ۱۴۰۴ نشان میدهد:
| مدل خودرو | اجرت شستشو (تومان) | قیمت هر سوزن بسته به برند | اجرت تعویض (تومان) |
| پراید، تیبا، ساینا | ۷,۰۰,۰۰۰ تا ۹,۰۰,۰۰۰ | ۶۰۰,۰۰۰ تا ۸۰۰,۰۰۰ | ۷۰۰,۰۰۰ |
| پژو ۴۰۵، پارس، سمند | ۸,۰۰,۰۰۰ تا ۱,۲۰۰,۰۰۰ | ۸,۰۰,۰۰۰ تا ۱,۳۰۰,۰۰۰ | ۱,۳۰۰,۰۰۰ |
| پژو ۲۰۷ | ۸,۰۰,۰۰۰ تا ۱,۲۰۰,۰۰۰ | ۱,۲۰۰,۰۰۰ تا ۱,۹۰۰,۰۰۰ | ۱,۳۰۰,۰۰۰ |
نشانههای خرابی سوزن انژکتور و راهکار رفع آن
علائم خرابی سوزن انژکتور خودرو شامل لرزش موتور، افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب، بوی بنزین خام و روشن شدن چراغ چک است.
در بسیاری موارد شستوشو و رفع گرفتگی مشکل را حل میکند؛ اما اگر سیمپیچ سوخته یا نازل آسیب فیزیکی دیده، چارهای جز تعویض باقی نمیماند.
سؤالات متداول
- هر چند کیلومتر باید انژکتورها را شستوشو داد؟ هر ۶۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر یکبار شستوشوی حرفهای توصیه میشود. اگر از بنزین با کیفیت پایین استفاده میکنید، این فاصله به ۴۰ هزار کیلومتر کاهش مییابد.
- آیا میشود با یک انژکتور خراب رانندگی کرد؟ رانندگی کوتاهمدت ممکن است اما توصیه نمیشود. بنزین نسوخته به کاتالیست آسیب میزند و هزینه تعمیر را چند برابر میکند. همچنین بار اضافی روی سیلندرهای دیگر، عمر موتور را کاهش میدهد.
- تفاوت انژکتور اصلی و متفرقه چیست؟ انژکتور اصلی دقت پاشش بالاتر، عمر طولانیتر و تحمل فشار بیشتری دارد. انژکتور متفرقه ارزانتر است اما شاید بعد از ۳۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر دوباره خراب شود.
- هر چند وقت یکبار صافی بنزین را عوض کنم تا انژکتورها سالم بمانند؟ صافی بنزین را نهایت هر ۲۰,۰۰۰ کیلومتر تعویض کنید. صافی کثیف ذرات را عبور داده و مستقیم به قلب انژکتور میفرستد.
