مراحل دریافت معاینه فنی موتورسیکلت
مگر موتورسیکلت هم معاینه فنی لازم دارد؟! این اولین سوالی است که شاید به ذهن هر فردی خطور کند و پاسخ این است: بله! مراحل دریافت معاینه فنی موتورسیکلت مانند مراحل دریافت معاینه فنی خودرو بوده و با یک مرحله کمتر یا بیشتر، قوانین خود را دارد. البته میتوانید برای گرفتن این گواهینامه هیچ اقدامی انجام ندهید؛ اما اگر موتورتان توقیف شد هم با مسئولیت خودتان است! وظیفه ما گفتن بود…
معاینه فنی موتورسیکلت چیست و چرا لازم است؟
معاینه فنی موتورسیکلت یک فرایند کاملا رسمی است که آن را در مراکز معاینه فنی موتورسیکلت تهران یا شهرستانها انجام میدهند. در این معاینه وضعیت ایمنی و فنی موتور شما به لحاظ ترمزها، نور، اگزوز، شماره داشتن و بررسی اجزای ایمنی مورد بازبینی قرار گرفته و میزان انتشار آلایندهها در آن بررسی میشود. این کار کمک میکند تا از تردد موتورسیکلتهای ناسالم و دارای نقص فنی جلوگیری کنیم. ضمن اینکه انجام این معاینه، هم جان راکب و هم دیگران را حفظ کرده و هم از ورود وسایل نقلیهای که نقص فنی داشته و موجب آلودگی میشوند، به جامعه جلوگیری خواهد کرد.
نقش معاینه فنی در کاهش آلودگی هوا
معاینه فنی با شناسایی کردن، حذف و یا الزام به تعمیر موتور سیکلتهای دودزا یا دارای نقص اگزوز، میزان انتشار گازهای مضر را کاهش داده و از آلوده شدن بیشتر هوا جلوگیری خواهد کرد. ضمن اینکه مقامات محیط زیست و خبرگزاریها اذعان دارند که نقص فنی وسایل نقلیه خصوصاً موتورسیکلتها، سهم قابلتوجهی در آلودگی شهرها دارند.
جلوگیری از جریمههای مرتبط با طرح کاهش آلودگی
به همراه داشتن برگه معتبر معاینه فنی یکی از شرایط اصلی و قانونی تردد در برخی نقاط و شرط مجاز بودن وسیله نقلیه شما در زمان کنترل پلیس راهنمایی و رانندگی است. اگر شما برگه معاینه فنی یا تردد با وسیله دودزا را به همراه نداشته باشید، ماموران راهور مجاز هستند با جریمه یا توقیف، از تردد بیشتر وسیله شما جلوگیری کنند.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید موتور سیکلت تا 200 میلیون
وضعیت اجباری بودن برای موتورسیکلتها
بر اساس اطلاع رسانیهای رسمی انجام شده، پلیس راهور انجام معاینه فنی موتورسیکلت را برای گروههایی از موتورها خصوصاً موتورسیکلتهایی با حجم مشخص، اجباری اعلام کرد و در عمل مراکزی را برای صدور برگ فنی و کنترل این برگه درنظر گرفت. به همین دلیل صاحبان موتور سیکلتها ملزم به اجرای این امر شده و مطابق زمانبندی مشخص، باید برای دریافت برگه معاینه فنی موتورسیکلت خود اقدام کنند.
مدارک لازم برای دریافت معاینه فنی موتورسیکلت
برای مراجعه به مرکز معاینه و اخذ نوبت دهی معاینه فنی موتورسیکلت، معمولاً باید مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- کارت یا سند موتور (کارت شناسایی وسیله)
- کارت ملی مالک یا نماینده قانونی
- و بیمهنامه ثالث معتبر
اگر موتور اخیراً مورد نقلوانتقال قرار گرفته، برگ مفاصا حساب یا سند انتقال را هم فراموش نکنید. این مدارک برای ثبت مشخصات در سامانه و صدور برگه معاینه فنی حتما باید همراهتان باشند.
کارت یا سند موتور
کارت یا سند وسیله (کارت مشخصات موتور) مدرک رسمی و هویتی برای وسیله شماست که شماره شاسی، موتور و مشخصات مالک را نشان میدهد و بدون آن مراکز معمولاً قادر به ثبت و انجام معاینه فنی نیستند. داشتن این کارت در کنار کارت ملی، شرط اصلی پذیرش شما است.
کارت ملی مالک یا نماینده قانونی
کارت ملی مالک برای احراز هویت و ثبت قانونی اطلاعات باید همراهتان باشد. در صورت مراجعه نماینده قانونی هم مدارک ابلاغی یا وکالتنامه رسمی باید ارائه شود تا عملیات را بهنام مالک در سامانه ثبت کنند.
بیمهنامه معتبر شخص ثالث
معمولاً داشتن بیمهنامه ثالث معتبر برای انجام معاینه فنی، شرط اصلی است. چون اثبات داشتن بیمه نشان میدهد وسیله پوشش مسئولیت مدنی دارد و مراکز کنترل، صحت بیمه و تاریخ اعتبار آن را بررسی میکنند.
برگ مفاصاحساب در صورت نقل و انتقال
در مواردی که مالکیت تغییر کرد یا موتور تازه خریداری شده یا فروخته شد، ارائه برگ مفاصاحساب یا سند انتقال (برای اثبات تکمیل تعهدات مالیاتی و عوارض و انتقال قانونی مالکیت) معمولاً مورد نیاز است تا معاینه بهنام مالک جدید صادر شود.
بیشتر بخوانید: چگونه از سرقت موتور سیکلت جلوگیری کنیم؟
مراحل دریافت معاینه فنی موتورسیکلت
در این بخش مراحل انجام معاینه فنی موتورسیکلت برای تعویض پلاک را با هم بررسی میکنیم.
مراحل معاینه فنی موتورسیکلت
| مرحله | توضیح کوتاه |
| مراجعه به مرکز دارای خط ویژه موتور | فقط به مراکزی بروید که خط مخصوص موتورسیکلت دارند تا فرآیند سریع و استاندارد باشد. |
| ثبت اطلاعات در سامانه | کارت بیمه و کارت ملی ثبت میشود تا سوابق و مشخصات موتور الکترونیکی ذخیره شود. |
| پرداخت هزینه | پس از ثبت اطلاعات، هزینه معاینه پرداخت شده و رسید تا صدور برگه نگهداری میشود. |
| تست آلایندگی (HC ، CO) | با دستگاه میزان گازهای خروجی اندازهگیری میشود؛ اگر بالاتر از حد مجاز باشد، موتور مردود میشود. |
| بررسی ظاهری و ایمنی | چراغها، راهنما، بوق، آینهها، ترمز و هر نقص ظاهری یا ایمنی بررسی میشود. |
| بررسی شماره شاسی و موتور | در صورت نیاز برای تطابق مدارک، شمارهها کنترل و با مستندات چک میشود. |
| صدور برگه یا گزارش مردودی | در صورت قبولی برگه صادر میشود؛ در صورت مردودی لیست نواقص ارائه میشود. |
مراجعه به مراکز معاینه فنی دارای خط ویژه موتورسیکلت
برای سرعت بخشیدن و تطابق با استانداردها، حتما باید به مراکز مجاز که خط یا واحد ویژه برای موتور سیکلت دارند مراجعه کنید.
ثبت اطلاعات موتور و مالک در سامانه مرکز
پرسنل در مرکز، اطلاعات کارت بیمه و کارت ملی شما را در سامانه ثبت میکنند تا سابقه معاینه و مشخصات کامل ثبت شده و همین ثبت الکترونیکی مبنای صدور برگه، استعلام معاینه فنی موتورسیکلت و پیگیریهای بعدی شما باشد.
پرداخت هزینه معاینه فنی موتورسیکلت
بعد از انجام مراحل ثبت، راکب یا مالک باید هزینه تعیین شده را پرداخت کند. بعد از آن هم رسید پرداخت را باید تا زمان صدور برگه معاینه فنی موتورسیکلت نزد خود نگه دارید.
انجام تست آلایندگی و سلامت اگزوز
انجام تست آلایندگی و گازهای خروجی مثل گازهای HC و CO معمولا با تجهیزاتی انجام خواهد شد که سطح آلایندگی را به صورت کَمی اندازهگیری میکنند. اگر نتیجه به دست آمده بالاتر از حد معمول و مجاز باشد، موتور مردود شده و تا قبل از صدور گواهی باید آن را تعمیر کنید.
بررسی ظاهری و ایمنی موتور (چراغها، بوق، ترمز، دود)
بازرسی چشمی و در نظر گرفتن عملکرد تمام اجزا و ایمنی آنها مانند راهنماها، چراغهای جلو و عقب، آینهها، ترمزها و بوق از جمله مواردی است که در این قسمت لحاظ میشود. باید بدانید که هر نقصی در این قسمتها میتواند موجب عدم تایید نهایی باشد.
بررسی شماره شاسی و موتور در صورت نیاز
در مواردی که نیاز به تطابق مدارک باشد، شماره شاسی و شماره موتور کنترل شده و آن را با مستندات تطبیق میدهند تا اصالت وسیله و همخوانی مدارک تایید شود.
دریافت برگه معاینه فنی یا گزارش مردودی
اگر از تمام آزمونها سربلند بیرون آمدید، مرکز معاینه فنی برگه معاینه فنی را برای شما صادر میکند. در غیر این صورت معاینه شما مردود اعلام شده و موارد اصلاحی را به مالک منتقل میکنند تا بعد از رفع تمام نواقص، مجدداً اقدام به معاینه کنید.
بیشتر بخوانید: شغل دوم برای اقایان بدون سرمایه اولیه
تستهای انجامشده در معاینه فنی موتورسیکلت
سن معاینه فنی موتورسیکلت از پنج سالگی آغاز میشود و بعد از گذشت پنج سال از تاریخ تولید، دریافت معاینه فنی برای آن الزامی است. اما اگر دوست دارید بدانید در معاینه فنی موتورسیکلت چه اقداماتی صورت میگیرد، این بخش برای شما است.
| انواع تست | توضیح کوتاه |
| تست آلایندگی CO و HC | اندازهگیری گازهای خروجی اگزوز و مقایسه با استانداردهای ملی ← مقادیر بالا یعنی مردودی. |
| تست دود اگزوز | بررسی دود تیره و غیرمجاز ← معمولاً نشانه سوخت ناقص یا خرابی موتور → نتیجه: مردودی. |
| تست سلامت بصری قطعات | بررسی چراغها، راهنما، آینهها و بوق ← هر نقص = مردودی. |
| تست صدای اگزوز | سنجش شدت صدا ← اگزوز پرصدا یا دستکاریشده = عدم تأیید معاینه فنی. |
تست آلایندگی CO) ،HC)
آنالیز خروجیهای اگزوز برای اندازهگیری گازهای CO و هیدروکربنهای ناقص HC ، انجام میشود. این مقادیر با استانداردهای ملی یا مراجع مشخص مطابقت داده شده و هرگاه بالاتر از حد مجاز باشند، معاینه فنی موتورسیکلت شما مردود اعلام خواهد شد.
تست دود خروجی اگزوز
تست دود خروجی اگزوز در برخی از مراکز با دستگاههای دودسنج یا سنجش بصری صورت میگیرد تا تشخیص داده شود که آیا خروج دود تیره رنگ بیش از حد مجاز است یا خیر! اگر میزان این دود از اندازه استاندارد بیشتر باشد به معنای سوخت ناقص، تنظیم نامناسب کاربراتور و انژکتور و یا خرابیهای جدی در موتور سیکلت بوده که موجب مردود شدن معاینه فنی شما میشود.
تست سلامت بصری قطعات (چراغها، راهنما، آینهها)
بازرسی بعضی از قطعات بسیار مهم و حیاتی مانند راهنماها، آینهها و چراغها و بررسی عملکرد آنها از بخشهای بسیار مهم برای گرفتن معاینه فنی موتورسیکلت است. چراغها باید کار کنند و نور مناسب داشته باشند.
راهنماها باید روشن شوند، بوق سالم باشد و آینهها هم بدون هیچ نقصی بر روی موتور قرار گرفته باشند. هر مشکلی که برای این قطعات ایجاد شود؛ ایمنی راکب و سرنشینان را بهخطر انداخته و موجب لغو و مردود شدن گواهی معاینه فنی موتورسیکلت خواهد شد.
تست صدای اگزوز و تطابق با استاندارد
در برخی مراکز معاینه فنی موتورسیکلت با دستگاههای به روز، میزان صدای اگزوز را اندازهگیری میکنند تا با استانداردهای مجاز موجود مطابقت دهند. اینکه اگزوز شما صدای بلند و ناهنجاری تولید کند یا تغییری در ساختار اگزوز ایجاد کرده باشید، مثلاً صدا خفهکن آن حذف شده باشد، قطعاً موجب مردودی معاینه فنی موتورسیکلت شما خواهد شد.
دلایل مردود شدن موتورسیکلت در معاینه فنی
حالا باهم علل مردود شدن معاینه فنی موتورسیکلت را بررسی کردهایم، تمام موارد را به خاطر بسپارید.
- دود بیش از حد از اگزوز دور زیاد نشان دهنده احتراق ناقص یا مشکل در سیستم سوخترسانی است و در تست آلایندگی باعث مردودی موتور شما میشود.
- روغنسوزی یا احتراق ناقص ورود روغن به محفظه احتراق یا نسبت نامناسب ترکیب سوخت و هوا، دود غلیظ ایجاد کرده و سلامت موتور را تحت تأثیر قرار میدهد.
- خرابی شمع یا تنظیم نبودن کاربراتور شمع خراب یا کاربراتور تنظیم نشده منجر به افزایش آلایندگی، لرزش موتور و کاهش کارایی آن میشود.
- خرابی چراغها یا بوق نقص در چراغها، راهنما یا بوق، به دلیل اهمیت ایمنی هم از فاکتورهای رد شدن موتورسیکلت در معاینه فنی است.
- صدای غیرمجاز اگزوزهای اسپرت اگزوزهای اسپرت یا دستکاری شده که از حد مجاز صوتی فراتر بروند، در معاینه فنی مردود میشوند.
بیشتر بخوانید: انواع بیمه موتور سیکلت
هزینه دریافت معاینه فنی موتورسیکلت
هزینه مصوب معاینه فنی طبق تعرفه رسمی مراکز در حدود ۲۲،۰۰۰ تومان برای هر موتورسیکلت است.
- هزینه ثابت مراکز معاینه فنی هر مرکز نرخ مشخص و مصوبی دارد که توسط سازمانهای ذیربط اعلام شده و برای همه موتورها یکسان است.
- هزینه تکرار آزمون در صورت مردودی در صورت عدم قبولی، هزینه آزمون مجدد کمتر از آزمون اولیه بوده تا مالک بتواند پس از شدن نواقص، دوباره تست دهد.
- تغییرات احتمالی بر اساس شهر هزینهها و شرایط ممکن است بر اساس سیاستهای محلی شهرداری یا تفاوت مراکز در شهرهای مختلف، کمی متفاوت باشد.
چه موتورهایی نیاز به معاینه فنی دارند؟
تمام موتورسیکلتهایی که بالای سن تعیین شده بوده و یا دارای آلودگی و نقص فنی هستند، ملزم به معاینه فنی سالانه خواهند بود.
- موتورهای بالای ۱۰ سال ساخت موتورهایی که بیش از ۱۰ سال از تولید آنها گذشته، باید بهصورت دورهای برای کنترل آلایندگی و ایمنی مجدد معاینه شوند.
- موتورهای دارای دود و آلودگی زیاد حتی موتورهای جدید که دود یا آلایندگی زیادی دارند هم موظف به مراجعه به مراکز معاینه فنی هستند.
- وضعیت موتورسیکلتهای انژکتوری جدید موتورهای انژکتوری با استاندارد آلایندگی بالاتر معمولاً دیرتر نیاز به معاینه فنی دارند، اما همچنان طبق قانون مشمول تست دورهای هستند.
تصمیمی ساده برای شهری سالمتر
اگر سلامت خودتان، خانوادهتان، دیگر افراد و البته سالم بودن هوا در شهرها برایتان مهم است، فارغ از اینکه چه خودرو و وسیله نقلیهای دارید، حتما برای اخذ گواهی سلامت و معاینه فنی آن اقدام کنید. در تمام دنیا حال هوا خوب نیست و اگر هر کدام از ما به نوبه خود سهم کوچکی را ادا کنیم، نقشی اساسی در تامین سلامت جامعه داریم. علاوهبر آن قانون برای همه لازم الاجراست و اگر پلیس راهور متوجه نداشتن گواهی معاینه فنی موتورسیکلت شما شود، بدون شک موتور را توقیف کرده و راهی پارکینگ میکند.
بیشتر بخوانید: لیست جرائم موتور سیکلت در سال 1404
ضمن اینکه ترخیص موتورسیکلت مراحل و پروسه طاقتفرسا و طولانی دارد که در کنار هزینههایش، میتواند بسیار خستهکننده باشد. پس هرچه زودتر دست بهکار شده و معاینه فنی موتورسیکلتتان را انجام دهید، این بهترین و عاقلانهترین تصمیم است.
سوالات متداول
اگر موتور در تست مردود شود چه باید کرد؟
در صورت مردودی موتورسیکلت در معاینه فنی، مالک موظف است عیوب اعلام شده را برطرف کند (مثلاً اگزوز، چراغها، ترمز یا سیستم سوخت) و سپس موتور را برای تست مجدد به مرکز معاینه فنی بازگرداند تا پس از رفع نواقص، گواهی معتبر صادر شود.
معاینه فنی چه مدت اعتبار دارد؟
گواهی معاینه فنی موتورسیکلت معمولاً دارای اعتبار یک ساله است؛ پس از پایان این مدت، موتورسوار باید برای تمدید معاینه فنی مجددا اقدام کند.
آیا میتوان بهجای مالک برای معاینه مراجعه کرد؟
بله؛ ولی هنگام مراجعه، مدارک مالک (کارت ملی یا سند موتور) باید ارائه شود تا اطلاعات ثبت شده با مالک تطابق داشته باشد. در این صورت نماینده قانونی یا صاحب موتور میتواند معاینه را انجام دهد.
آیا موتورسیکلتهای برقی نیاز به معاینه فنی دارند؟
بله؛ مطابق قانون جدید (۱۴۰۲–۱۴۰۳) معاینه فنی شامل “تمام وسایل نقلیه موتوری” میشود و این یعنی موتورسیکلتهای برقی هم مشمول این الزام هستند.
