در کمتر از ۱۰ دقیقه سفیر تپسی شوید!

ثبت نام راننده تپسی
راهنمای سفر و گردشگری

جاذبه های گردشگری کرمانشاه

استان کرمانشاه یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران است که با داشتن پیشینه‌ای چند هزارساله، طبیعتی دل‌انگیز و فرهنگی اصیل، هر مسافری را مجذوب خود می‌کند. در این خطه غربی کشور، آثار تاریخی برجسته‌ای از دوران مادها، ساسانیان و تمدن اسلامی در کنار چشم‌اندازهای طبیعی خیره‌کننده دیده می‌شود. جاذبه های گردشگری کرمانشاه، از کوه‌ها و غارهای شگفت‌انگیز تا روستاهای پلکانی و بناهای تاریخی، تنوعی بی‌نظیر را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد. اگر قصد دارید با جاذبه های گردشگری کرمانشاه و مناطق منحصربه‌فرد این استان آشنا شوید، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

1. طاق بستان

طاق بستان، از برجسته‌ترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه، در دامنه کوه پرآب و سرسبز بیستون و در شمال غربی شهر کرمانشاه قرار دارد.

این مجموعه ارزشمند از دوران ساسانی، گنجینه‌ای از هنر، تاریخ و اسطوره‌های ایران باستان است.

دو ایوان سنگی بزرگ و کوچک آن، با نقش‌های باشکوه تاج‌گذاری خسروپرویز، اردشیر دوم و شاهپورها، روایتگر اقتدار شاهان ساسانی‌اند.

طاق بستان جز جاهای دیدنی کرمانشاه
طاق بستان جز جاهای دیدنی کرمانشاه

در کنار این آثار تاریخی، چشمه زلال طاق بستان و فضای طبیعی اطراف، جلوه‌ای کم‌نظیر از هم‌زیستی تاریخ و طبیعت را به نمایش می‌گذارد.

گردشگران می‌توانند ضمن تماشای نقش‌برجسته‌ها و مطالعه کتیبه‌ها، در محوطه دل‌انگیز آن قدم زده و از سکوت و زیبایی این مکان لذت ببرند.

طاق بستان از جاهای دیدنی کرمانشاه است که بازدید از آن تجربه‌ای فراموش‌نشدنی در دل مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه به‌شمار می‌آید.

2. روستای سفید برگ

روستای سفید برگ (سپِیور) یکی از زیباترین و جذاب‌ترین روستاهای دیدنی کرمانشاه است که در فاصله حدود ۱۸ تا ۲۰ کیلومتری شهرستان جوانرود و در دهستان کلاشی قرار دارد.

این روستا با طبیعت کوهستانی سرسبز، پوشش جنگلی متراکم، چشمه‌های پرآب و رودخانه‌های کوچک و هوای مرطوب و مطبوع، به «بهشت گمشده زمین» مشهور شده‌است.

مسیر رسیدن به سفید برگ با چشم‌اندازهای خیره‌کننده کوه‌ها و دشت‌ها، تجربه جذابی برای گردشگران فراهم می‌کند.

=روستای سفید برگ مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه
روستای سفید برگ مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه

در خود روستا، بازدیدکنندگان می‌توانند با اهالی محلی ارتباط برقرار کنند، صنایع دستی و محصولات سنتی خریداری کرده و در کنار رودخانه و طبیعت بکر استراحت کنند.

این روستا در پاییز با تغییر رنگ برگ‌ها و جلوه‌های طبیعی، یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه در پاییز است که تجربه‌ای خاطره‌انگیز برای هر گردشگری فراهم می‌آورد.

3. محوطه تاریخی بیستون

محوطه تاریخی بیستون یکی از برجسته‌ترین و مشهورترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه است که اهمیت تاریخی و فرهنگی بالای آن باعث شده در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت برسد.

این محوطه شامل مجموعه‌ای بی‌نظیر از آثار باستانی است که هرکدام بخشی از تاریخ کهن ایران را روایت می‌کنند.

کتیبه هخامنشی بیستون با نقش‌برجسته‌های شکوهمند، صحنه‌های نقش فرهاد و نقش مهرداد اشکانی، پل ساسانی با معماری چشمگیر و کاروانسرای ایلخانی تنها بخشی از این مجموعه‌اند.

بیستون جاذبه های گردشگری کرمانشاه
بیستون جاذبه های گردشگری کرمانشاه

علاوه‌براین، آثار دوره صفوی نیز در محوطه به چشم می‌خورند و نشان‌دهنده استمرار اهمیت منطقه در طول قرن‌ها است.

بازدید از بیستون، هم تجربه‌ای تاریخی و هم فرصتی برای لمس فرهنگ و هنر اصیل ایرانی است و آن را به مقصدی بی‌نظیر برای گردشگران تبدیل می‌کند.

این محوطه تاریخی یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین مناطق دیدنی کرمانشاه است که گردشگران داخلی و خارجی به‌طور مرتب از آن دیدن می‌کنند.

4. کاروانسرای بیستون

کاروانسرای بیستون یکی از جاذبه‌های تاریخی شاخص در محوطه باستانی بیستون است که قدمت آن به دوران صفوی بازمی‌گردد و نقش مهمی در مسیر راه‌های تجاری و عبور مسافران و کاروان‌ها داشته‌است.

این کاروانسرا با معماری سنتی ایرانی، شامل حیاط مرکزی، اتاق‌های متعدد، ایوان‌ها و راهروهای سنگ‌فرش شده‌است که نشان‌دهنده مهارت استادکاران گذشته در طراحی و سازه است.

کاروانسرای بیستون بیستون جاذبه های گردشگری کرمانشاه
کاروانسرای بیستون بیستون جاذبه های گردشگری کرمانشاه

مصالح اصلی بنا شامل سنگ و آجر و بخش‌هایی از تزئینات گچ‌بری است که هنوز آثار آن حفظ شده‌است.

بازدیدکنندگان می‌توانند ضمن تماشای ساختار معماری، از فضای تاریخی و آرامش‌بخش حیاط مرکزی بهره‌مند شده و با تجربه‌ای ملموس از زندگی مسافران گذشته، بخش مهمی از جاذبه های گردشگری کرمانشاه را درک کنند.

این اثر تاریخی یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه است که در کنار معماری آن، می‌توانید از زیبایی‌های چشم‌انداز اطراف آن لذت ببرید.

5. طاق گرا

طاق گرا، که در برخی منابع به نام طاق شیرین نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه است و در مسیر تاریخی کرمانشاه به سرپل ذهاب واقع شده‌است.

این طاق با ارتفاع تقریبی ۱۱.۷ متر، از مصالح سنگی و محلی ساخته شده و نمونه‌ای ارزشمند از مهارت معماری و سنگ‌تراشی دوران باستان به‌شمار می‌رود.

طاق گرا در گذشته نقش ایستگاه مرزی و کنترل مسیرهای تجاری بین‌النهرین را ایفا می‌کرد و اهمیت استراتژیک آن را نشان می‌دهد.

طاق گرا جاهای دیدنی کرمانشاه در پاییز
طاق گرا جاهای دیدنی کرمانشاه در پاییز

برای دسترسی به این بنا، گردشگران پس از عبور از ایست بازرسی پاتاق، وارد جاده فرعی شده و حدود ۲۰۰ متر پیاده‌روی لازم است تا به طاق برسند.

طاق گرا یکی از مناطق دیدنی کرمانشاه است که کمتر شناخته شده‌است اما دارای ارزش تاریخی و فرهنگی بسیار بالایی است.

6. زیج منیژه

زیج منیژه یا قلعه منیژه، بنایی تاریخی در استان کرمانشاه است که در شهرستان سرپل ذهاب و روستای پاتاق، در حدود ۱۵ کیلومتری این شهرستان واقع شده‌است.

این قلعه با بیش از هزار سال قدمت، به دوره ساسانیان نسبت داده می‌شود و از مصالحی مانند لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده‌است.

پلان مستطیل شکل و جهت شرقی ـ غربی این بنا، همراه با درگاه‌ها و قوس‌های خاص، ویژگی‌های معماری آن را برجسته می‌کنند.

زیج منیژه جاهای دیدنی کرمانشاه
زیج منیژه جاهای دیدنی کرمانشاه

زیج منیژه در نزدیکی گوردخمه مادی قرار دارد و به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه، با تاریخ و معماری منحصربه‌فرد خود، توجه علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ را جلب می‌کند. بااین‌حال، اطلاعات دقیق و مستند زیادی درباره آن در منابع مرجع موجود نیست.

بنابراین، بازدیدکنندگان مشتاق باید از راهنمای محلی یا میراث فرهنگی استانی پرس‌وجو کنند تا بتوانند دید و اطلاعات جامعی از جایگاه زیج منیژه در بین جاهای دیدنی کرمانشاه به دست آورند.

7. حمام حاج شهباز خان

حمام حاج شهباز خان یکی از آثار شاخص دوران قاجار در شهر کرمانشاه است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه شناخته می‌شود.

این حمام در بافت تاریخی شهر واقع شده و دسترسی آسان به آن باعث شده تا گردشگران و علاقه‌مندان بتوانند به‌راحتی از آن بازدید کنند.

ساختار این حمام شامل بخش‌های مختلفی مانند رختکن، گرم‌خانه و خزینه است که نمونه‌ای کامل از معماری حمام‌های سنتی ایران محسوب می‌شود.

حمام حاج شهباز خان جاهای دیدنی کرمانشاه
حمام حاج شهباز خان جاهای دیدنی کرمانشاه

مصالح به‌کاررفته در این بنا شامل سنگ، آجر و گچ با نقوش و تزئینات دوره قاجار است که زیبایی و اصالت تاریخی آن را دوچندان می‌کند.

در این بنا بازدیدکنندگان می‌توانند نحوه جریان آب، تقسیم‌بندی فضاها و سیستم گرمایشی حمام را مشاهده کرده و با سبک زندگی و آداب اجتماعی مردم کرمانشاه در گذشته آشنا شوند.

8. خانه خواجه باروخ و خانه معین‌الکتاب

خانه خواجه باروخ و خانه معین‌الکتاب دو نمونه برجسته از معماری سنتی و تاریخی کرمانشاه هستند که در بافت قدیمی شهر واقع شده و جزو مهم‌ترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه به‌شمار می‌آیند.

این خانه‌ها با طراحی ویژه خود شامل حیاط مرکزی وسیع، ایوان‌های مشرف به حیاط، اتاق‌های مجزا با تزئینات گچ‌بری ظریف و نورگیرهای طبیعی، نمونه‌ای کامل از سبک زندگی شهری دوران قاجار و اوایل پهلوی را به نمایش می‌گذارند.

خانه خواجه باروخ جاهای دیدنی کرمانشاه در پاییز
خانه خواجه باروخ جاهای دیدنی کرمانشاه در پاییز

مصالح به‌کاررفته و نحوه استقرار بناها با اقلیم منطقه همخوانی دارد و به گردشگران امکان می‌دهد تجربه‌ای واقعی از زندگی روزمره و سبک معماری گذشته را لمس کنند.

بازدید از این خانه‌ها نه‌تنها باعث آشنایی با تفاوت خانه‌های اعیان و رجال قدیم می‌شود، بلکه فرصت بازدید از محلات کمتر شناخته‌شده و جذاب کرمانشاه را نیز فراهم می‌کند و شما را با تاریخ و فرهنگ اصیل شهر به شکل ملموس‌تری آشنا می‌سازد.

9. موزه‌های کرمانشاه

موزه‌ها نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در معرفی کرمانشاه ایفاء می‌کنند و خود آن‌ها نیز از جاذبه های گردشگری کرمانشاه محسوب می‌شوند و بازدید از آن‌ها تجربه‌ای عمیق از تاریخ و فرهنگ این استان را به همراه دارد.

از مهم‌ترین این موزه‌ها می‌توان به موزه پارینه‌سنگی زاگرس، موزه مردم‌شناسی و موزه پوشاک و زیورآلات اشاره کرد که همگی در بخش عباسیه، نزدیکی تکیه معاون الملک واقع شده‌اند.

موزه پارینه‌سنگی زاگرس نخستین موزه تخصصی باستان‌شناسی در خاورمیانه است و آثاری از ابزار سنگی، استخوان‌های انسان پیش از تاریخ، سفالینه‌ها و اشیای مرتبط با فرهنگ‌های باستانی را به نمایش می‌گذارد.

این موزه تصویری جامع از زندگی انسان در هزاره‌های گذشته ارائه می‌دهد و برای علاقه‌مندان به تاریخ بسیار جذاب است.

جاذبه های گردشگری کرمانشاه
جاذبه های گردشگری کرمانشاه

موزه مردم‌شناسی نیز با ویترین‌های لباس محلی، صنایع دستی، ابزار کشاورزی و اشیای روزمره مردم کرمانشاه، فرهنگ و زندگی روزمره مردمان این منطقه را معرفی می‌کند.

بازدید از این موزه‌ها مکملی ضروری برای شناخت سایر جاهای دیدنی کرمانشاه و درک سبک زندگی و هنر مردمان این دیار است.

10. تالاب هشیلان

تالاب هشیلان یکی از مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه است که در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهر کرمانشاه و در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر واقع شده‌است.

این تالاب طبیعی بیش از ۱۱۰ جزیره کوچک و بزرگ دارد که در فصول پرآب، بخش‌هایی از آن‌ها زیر آب می‌روند و جلوه‌ای منحصربه‌فرد به تالاب می‌بخشند.

نام تالاب از ترکیب واژه «هشی» به‌معنای مار و «لان» به‌معنای خانه گرفته شده، زیرا در گذشته مارهای متعددی در این منطقه زندگی می‌کردند.

تالاب هشیلان مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه
تالاب هشیلان مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه

محیط اطراف تالاب با پوشش گیاهی متنوع و آب‌های آرام، شرایط ایده‌آلی برای دیدن پرندگان، قایق‌سواری و عکاسی فراهم می‌کند.

بازدید از تالاب هشیلان نه‌تنها فرصتی برای لذت بردن از مناظر طبیعی فراهم می‌آورد، بلکه تجربه‌ای آرام و دل‌نشین از دیدن جاذبه های گردشگری کرمانشاه به‌شمار می‌رود و گردشگران می‌توانند در کنار زیبایی‌های طبیعی، با محیط‌زیست بومی منطقه نیز آشنا شوند.

11. غار قوری قلعه

غار قوری قلعه، یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه، در۲۵ کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد.

این غار که به‌عنوان بزرگ‌ترین غار آبی ایران شناخته می‌شود، در ارتفاع حدود ۱۲۰۰ متری از سطح دریا واقع شده و از سنگ‌های آهکی تشکیل شده‌است.

طول بخش قابل بازدید غار حدود ۵۰۰ متر است و شامل تالارهای وسیع و دالان‌های متعددی است.

در برخی نقاط داخلی غار نورپردازی‌های هنرمندانه‌ای تعبیه شده که جلوه طبیعی و شگفت‌انگیز استلاکتیت‌ها و استلاگمیت‌ها را چند برابر کرده و فضایی رویایی برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند.

همچنین جریان آرام آب‌های زیرزمینی و رطوبت بالای محیط، شرایطی مناسب برای رشد گیاهان کوچک و زندگی جانوران خاص فراهم کرده و تنوع زیستی منحصر‌به‌فردی را در این غار ایجاد کرده‌است.

این غار یکی از مهم‌ترین مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه محسوب می‌شود و برای گردشگران و علاقه‌مندان به عکاسی و طبیعت‌گردی فرصتی بی‌نظیر فراهم آورده‌است.

بازدید از غار قوری قلعه معمولا از ساعت ۸ صبح تا ۱۸ عصر امکان‌پذیر است و توصیه می‌شود با راهنما وارد غار شوید تا تجربه‌ای امن و کامل داشته باشید.

12. غار پرآو

غار پرآو، که به غار پراو نیز معروف است، یکی از معروف‌ترین جاذبه های گردشگری کرمانشاه به‌شمار می‌رود و ارزش طبیعی و زمین‌شناسی بی‌نظیری دارد.

این غار در شمال شرق کرمانشاه و در میانه مسیر بین کوه طاق بستان و بیستون واقع شده‌است و در ارتفاعی حدود ۲۴۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد.

پرآو پیش‌تر به‌عنوان بزرگ‌ترین غار عمودی جهان شناخته می‌شد و به‌دلیل عمق و ارتفاع زیاد، لقب «اورست غارهای جهان» به آن داده شده‌است.

غار پرآو
غار پرآو

بازدید از این غار مستلزم استفاده از تجهیزات غارنوردی و همراهی راهنمای مجرب است، زیرا مسیرهای داخلی آن شامل دالان‌ها و چاه‌های عمودی عمیق است.

غار پرآو تلفیقی  شگفت‌انگیز از ژرفا، صخره‌های آهکی و چشم‌اندازهای طبیعی است و به علاقه‌مندان به ماجراجویی و طبیعت‌گردی فرصتی کم‌نظیر می‌دهد تا یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های دیدنی طبیعت کرمانشاه را تجربه کنند.

13. غار دو اشکفت

غار دو اشکفت یکی از جذاب‌ترین مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه است که در دامنه کوه میوله و در نزدیکی پارک کوهستان و طاق بستان واقع شده‌است.

این غار به‌دلیل داشتن دو ورودی بزرگ خود، «دو اشکفت» نامیده می‌شود و یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان‌های اولیه در منطقه به‌شمار می‌رود.

باستان‌شناسان در این محل ابزار سنگی و شواهد زندگی انسان‌های دوران پیش از تاریخ را کشف کرده‌اند که اهمیت تاریخی و علمی غار را دوچندان می‌کند.

غار دو اشکفت
غار دو اشکفت

محیط داخلی غار شامل تالارها و دالان‌های متعدد است که بازدیدکنندگان می‌توانند در آن‌ها قدم بزنند و حس زندگی در دل غار را تجربه کنند.

اطراف غار پوشیده از طبیعت بکر و جنگل‌های متراکم است. این ترکیب تاریخ و طبیعت، غار دو اشکفت را به یکی از برجسته‌ترین و محبوب‌ترین مناطق دیدنی کرمانشاه برای گردشگران علاقه‌مند به طبیعت‌گردی تبدیل کرده‌است.

14. روستای گلین، سراب صحنه، سراب نیلوفر و سراب قنبر

روستای گُلین، سراب صحنه، سراب نیلوفر و سراب قنبر از زیباترین جاهای دیدنی کرمانشاه به‌شمار می‌آیند که ترکیبی از طبیعت، آرامش و فرهنگ بومی را در خود جای داده‌اند.

روستای گُلین، یکی از روستاهای دیدنی کرمانشاه، در میان کوه‌های زاگرس جای گرفته و با بافت پلکانی و چشم‌اندازهای بی‌نظیر خود، به‌ویژه در بهار و تابستان، گردشگران بسیاری را جذب می‌کند.

خانه‌های سنگی و چشمه‌های روان این روستا، جلوه‌ای از زندگی سنتی کردستان ایران را به نمایش می‌گذارند.

در شرق استان، سراب صحنه یا دربند صحنه با درختان چنار کهن‌سال و جریان زلال آب، از جاهای دیدنی کرمانشاه در پاییز محسوب می‌شود.

رنگ‌های طلایی و نارنجی برگ‌ها در کنار انعکاس نور خورشید بر سطح آب، منظره‌ای تماشایی در این منطقه ایجاد می‌کند.

در شمال‌غرب کرمانشاه، سراب نیلوفر با گل‌های نیلوفر آبی شناور بر آب، یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های دیدنی طبیعت کرمانشاه است.

این سراب به‌ویژه در تابستان جلوه‌ای رویایی دارد و محل مناسبی برای تفریح و عکاسی است.

سراب قنبر در جنوب شهر کرمانشاه واقع شده و با آب زلال، درختان کهن‌سال و چشم‌اندازهای دل‌انگیز خود، یکی از زیباترین مناطق دیدنی طبیعت کرمانشاه به‌شمار می‌آید.

این مکان در فصل بهار با هوای مطبوع و سرسبزی اطرافش، محلی مناسب برای پیک‌نیک و گذراندن اوقات فراغت خانواده‌ها است. وجود چشمه‌های طبیعی و سکوت دلپذیر کوهستان، آرامشی خاص در این منطقه به بازدیدکنندگان هدیه می‌دهد.

15. اماکن مذهبی کرمانشاه

در قلب شهر کرمانشاه، جلوه‌ای از تاریخ، فرهنگ و زندگی روزمره مردم در کنار هم دیده می‌شود. این بخش از جاذبه های گردشگری کرمانشاه بیش از هر جای دیگر، روح زنده این شهر را به نمایش می‌گذارد.

 کلیسای قلب مقدس با معماری دل‌انگیز و نمای سنگی خود، یکی از نمادهای همزیستی ادیان در کرمانشاه است و یادگاری از حضور ارامنه در این منطقه به‌شمار می‌رود.

در نزدیکی آن، تکیه معاون الملک با کاشی‌کاری‌های خیره‌کننده و نقوش مذهبی منحصر‌به‌فرد، از شاهکارهای هنری ایران محسوب می‌شود و بخشی از آن به موزه‌ای فرهنگی اختصاص یافته‌است.

اماکن مذهبی کرمانشاه
اماکن مذهبی کرمانشاه

تکیه بیگلر بیگی نیز با آینه‌کاری‌های تماشایی‌اش، روایتگر شکوه هنر دوره قاجار است. در کنار این بناها، مسجد جامع شافعی با گنبدهای فیروزه‌ای و معماری باشکوهش، جلوه‌ای از معنویت و شکوه اسلامی را عرضه می‌کند.

در کنار این اماکن مذهبی، بازار سنتی کرمانشاه با حجره‌های قدیمی، صدای فروشندگان و بوی ادویه‌ها، تجربه‌ای از زندگی اصیل شهری را به گردشگران هدیه می‌دهد.

در نزدیکی آن، بازار نان برنجی با عطر خاص شیرینی‌های محلی، مقصدی محبوب برای خرید سوغات سنتی است. بازدید از این مکان‌ها فرصتی است تا در دل شهر، پیوند میان تاریخ، مذهب و فرهنگ مردمان کرمانشاه را لمس کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله، کوشیدیم تصویری جامع و زنده از جاذبه های گردشگری کرمانشاه ارائه دهیم؛ استانی که هر گوشه‌اش روایتگر بخشی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت ایران است. از طاق بستان و بیستون که شکوه دوران باستان را به نمایش می‌گذارند، تا روستاهای دیدنی سفید برگ و گُلین که با طبیعت سرسبز و معماری سنتی خود جلوه‌ای از آرامش را القاء می‌کنند. همچنین غارهای قوری ‌قلعه، پرآو و دو اشکفت با رمز و رازهای زمین‌شناسی‌شان، بخش ماجراجویانه سفر را می‌سازند. در کنار آن، تکیه‌های تاریخی، کلیسای قلب مقدس، مسجد جامع شافعی و بازارهای سنتی، روح زنده فرهنگ و آیین مردم این دیار را نمایان می‌سازند و کرمانشاه را به مقصدی فراموش‌نشدنی برای گردشگران بدل می‌کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا