علت لرزش فرمان خودرو در حالت‌های مختلف
خوردگیِ لاستیک جلو، مشکل سیستم تعلیق و بالانس نبودن چرخ‌ها سه علت لرزش فرمان خودرو هستند. اگر لرزش فرمان را تجربه کرده باشید، حتماً متوجه لغزش خودرو و لرزش ناخوشایند دست‌هایتان شده‌اید. گاهی لرزش فرمان ماشین ناشی از کم باد بودن لاستیک است؛ گاهی هم جلوبندی و روتور ترمز باعث لرزش می‌شوند. البته فقط چند دلیل ساده باعث این اتفاق نمی‌شوند و موارد دیگری هم وجود دارند. در این مطلب از محله تپسی، به ۱۱ دلیل لرزش فرمان خودرو، نشانه‌ها و راهکارهای رفع آنها اشاره می‌کنیم.
علت لرزش فرمان خودرو
لرزش فرمان ماشین مثل تب کردن بدن است؛ خودش بیماری نیست ولی نشانه‌ای از یک مشکل دیگر است. دلایل زیادی می‌توانند این لرزش ناخوشایند را ایجاد کنند که از مشکل ساده و کم‌هزینه تنظیم باد تا ایرادات جدی‌تر در سیستم تعلیق و موتور را شامل می‌شود. بیایید مهم‌ترین متهمان این پرونده را در جدول زیر ببینیم و سپس به بررسی هر کدام بپردازیم:
| دلیل لرزش فرمان خودرو | نشانه‌های اصلی | راه‌حل پیشنهادی |
| کم باد بودن لاستیک | کشیده شدن خودرو به یک سمت | تنظیم باد تایرها |
| مشکل در روتور ترمز | لرزش فرمان و پدال هنگام ترمزگیری، بوی لنت سوخته | تراش روتور یا تعویض روتور و لنت |
| بالانس نبودن چرخ | لرزش فرمان در سرعت بالا (۸۰ تا ۱۰۰) | بالانس دینامیکی چرخ‌ها |
| خرابی سیبک سیستم تعلیق | لرزش موقع پیچیدن، صدای تق‌تق روی دست‌انداز | تعویض سیبک معیوب، میزان فرمان |
| ضربه خوردن شاسی ماشین | لرزش مداوم، کج بودن زاویه فرمان، کشیده شدن خودرو | صافکاری تخصصی شاسی |
| خرابی دیسک‌های ترمز | صدای سایش، کاهش قدرت ترمز | تعویض دیسک و لنت، سرویس کالیپر |
| خوردگی لاستیک جلو | ساییدگی نامنظم تایر | میزان فرمان، تست کمک‌فنر |
| خرابی فنر یا کمک‌فنر | لرزش روی دست‌انداز، صدای تقه | تعویض کمک‌فنر معیوب، بررسی توپی سر کمک |
| نقص فنی در موتور | لرزش فرمان در حالت درجا، افت توان موتور | تعویض شمع و وایر، تنظیم موتور |
| فرسودگی یاتاقان چرخ | صدای زوزه با تغییر سرعت | تعویض یاتاقان چرخ‌ها |
| خرابی جعبه فرمان | صدای تق‌تق یا جیرجیر از ستون فرمان، سفت شدن فرمان | تعویض جعبه فرمان، هواگیری یا تعویض روغن هیدرولیک |
۱. کم باد بودن لاستیک ماشین
ساده‌ترین و شایع‌ترین علت لرزش فرمان خودرو، تنظیم نبودن باد تایرهاست. طبق یکی از مطالب تخصصی سایت CarHob، وقتی یکی از لاستیک‌ها کم‌بادتر از بقیه باشد، تعادل وزنی خودرو به هم می‌ریزد؛ مخصوصاً در چرخ‌های جلو. در این حالت، تایر در موقع چرخش، حرکت‌های نامنظمی دارد که به فرمان منتقل می‌شوند. مشکل با افزایش سرعت بیشتر خودش را نشان می‌دهد.
نشانه‌ها:
- کشیده شدن ملایم خودرو به یک سمت، لبه‌کشی و سایش نامنظم.
- افزایش مصرف سوخت.
- مدل‌های با استاندارد ۸۵ گانه سنسور فشار باد تایر دارند که در صورت مشکل به شما خبر می‌دهد.
راه‌حل:
- به‌صورت دوره‌ای و ماهی یک‌بار تنظیم باد را بر اساس فشار استاندارد کارخانه انجام دهید.
- تایر در صورت بدشکلی یا برآمدگی باید تعویض شود.
بیشتر بخوانید: رایج ترین ایرادات فنی خودرو + روش تعمیرات
۲. مشکل در روتورهای ترمز
روتور ترمز قطعه‌ای است که لنت‌ها با آن درگیر می‌شوند تا سرعت خودرو را کم کنند. گاهی به دلایل مختلف و به‌مرور زمان سطح روتور تاب برمی‌دارد. در این حالت هر تماسی با لنت باعث ایجاد لرزش و ضربه شده و به فرمان منتقل شده و علت لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- لرزش فرمان و پدال هنگام ترمزگیری.
- بوی لنت سوخته پس از ترمزهای پیاپی.
راه‌حل:
- تراش اصولی روتور در صورت امکان.
- اگر کار از تراش گذشته تنها راه تعویض روتور و لنت است.
۳. بالانس نبودن تایر
چرخ خودرو باید در تمام نقاط وزن یکسانی داشته باشد تا نرم و روان بچرخد. اگر توزیع وزن به‌هم بخورد، تعمیرکار با چسباندن وزنه‌های سربی کوچک روی رینگ، عدم توازن را جبران می‌کنند. به این فرایند «بالانس چرخ» می‌گویند.
اگر این وزنه‌ها کنده شوند یا چرخ به دلیل برخورد با چاله از بالانس خارج شود، علت لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- اغلب لرزش بین سرعت ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت ظاهر می‌شود.
- وزنه‌هایی که قبلاً روی رینگ بود، کنده شده‌اند.
راه‌حل:
- بالانس دینامیکی چرخ‌ها با دستگاه به‌روز.
- رینگ‌های تابدار باید ترمیم یا تعویض شوند.
۴. اختلال در سیبک سیستم تعلیق ماشین
«سیبک فرمان» بخشی حیاتی در سیستم تعلیق خودرو است که طبق را به چرخ متصل می‌کند. اگر این قطعه دچار لقی یا خلاصی شود، چرخ دیگر در جایش محکم نیست و حین حرکت بازی می‌کند.
نشانه‌ها:
- شدیدتر شدن لرزش فرمان موقع پیچیدن
- صدای تق‌تق روی دست‌انداز
- سفت شدن فرمان در هنگام برگشت
- ناپایداری در ترمزهای ناگهانی
- سایش دندانه‌‌ای روی تایرها
راه‌حل:
- تعویض سیبک معیوب با قطعه باکیفیت و سپس میزان فرمان.
- بازبینی بوش‌های طبق و میل تعادل.
۵. ضربه خوردن شاسی ماشین
شاسی، اسکلت اصلی خودروی شماست. تصادف شدید یا افتادن در چاله‌های عمیق می‌تواند باعث آسیب و از تنظیم خارج شدن شاسی شود. وقتی شاسی از تراز اصلی خارج شود، زوایای چرخ‌ها به‌هم ریخته و هیچ میزان فرمانی هم نمی‌تواند این مشکل را جبران کند.
نشانه‌ها:
- لرزش فرمان تقریباً دائمی است.
- ماشین حتی بعد از میزان فرمان باز هم به یک سمت می‌کشد.
- گاهی زاویه فرمان در حرکت مستقیم کج است.
- لاستیک سابی غیرعادی دارید که آثارش روی تایر یکنواخت نیست.
راه‌حل:
- بررسی حرفه‌ای شاسی با ابزارهای لیزری و در صورت نیاز صافکاری تخصصی آن.
- بررسی شرایط طبق، سگدست و اکسل ماشین و در صورت نیاز تعویض آنها.
بیشتر بخوانید: تفاوت فرمان برقی و هیدرولیک
۶. خرابی دیسک‌های ترمز علت لرزش فرمان خودرو
ترک‌های ریز، خوردگی شدید یا نازک شدن بیش از حد دیسک هنگام ترمزگیری باعث لرزش می‌شود. این مشکل با صدای ناهنجار سایش از سمت چرخ‌ها همراه است.
نشانه‌ها:
- صدای سایش آزاردهنده موقع ترمز گرفتن.
- کاهش محسوس قدرت ترمز و تشدید لرزش در ترمزهای سنگین.
- بهترین راه‌حل برای حل این مشکل، تعویض کامل دیسک و لنت همراه با سرویس کالیپر است.
۷. خوردگی لاستیک‌های جلو
اگر لاستیک‌ها به شکل نامنظم ساییده شوند، موقع حرکت لرزش فرمان دارید. این نوع ساییدگی ناشی از تنظیم نبودن میزان فرمان یا خرابی کمک‌فنرهاست.
نشانه‌ها:
- با لمس سطح لاستیک الگوهای نامنظم ساییدگی را حس می‌کنید.
- گاهی لرزش با تعویض جای تایر جلو با عقب کم می‌شود.
راه‌حل:
- میزان فرمان، تست کمک‌فنر، بالانس چرخ‌ها.
- سفت‌کاری یا تعویض بوش‌ها و اتصالات فرسوده.
- تعویض تایر در صورت شدت خوردگی.
۸. اختلال در فنر تعلیق
فنر و کمک‌فنر وظیفه جذب ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده را بر عهده دارند. اگر یک کمک‌فنر ضعیف یا خراب شود، نمی‌تواند نوسانات چرخ را به‌خوبی کنترل کند. در نتیجه چرخ در مواجهه با دست‌اندازها بیش از حد بازی می‌کند و این نوسان اضافی علت لرزش فرمان خودرو است.
نشانه‌ها:
- رانندگی با احساس کوبش و سواری خشکی همراه است.
- در موارد شدید یک سمت خودرو پایین‌تر است.
- فرمان‌پذیری ناپایدار و صدای تقه حین عبور از چاله.
راه‌حل:
- بررسی کمک‌فنر و توپی سر کمک.
- تعویض جفت فنر یک محور در صورت نیاز.
۹. نقص فنی در موتور خودرو
اگر موتور ماشین، اصطلاحاً «سه کار کند»، لرزش به کل بدنه از جمله فرمان منتقل می‌شود؛ منظور از «سه کار کردن» یعنی یکی از سیلندرها احتراق ناقص داشته باشد. این نوع لرزش فرمان ماشین معمولاً در شروع حرکت و توقف بیشتر حس می‌شود؛ همچنین، می‌تواند، باعث آسیب تدریجی به پایه موتور و سایر اجزای مکانیکی شود. در صورت بی‌توجهی، این مشکل روی سیستم انتقال قدرت هم تأثیر منفی می‌گذارد.
نشانه‌ها:
- لرزش در حالت درجا و دور موتور پایین بیشتر محسوس است.
- افت توان موتور و افزایش مصرف سوخت.
راه‌حل:
- تعویض شمع و وایر، فیلتر هوا و سوخت، شست‌وشوی انژکتور.
- تعویض پایه موتور معیوب در صورت نیاز.
بیشتر بخوانید: علت کشیده شدن فرمان چیست؟
۱۰. فرسودگی یاتاقان ماشین
یاتاقان‌های موتور هم باعث لرزش می‌شوند؛ اما علاوه بر لرزش فرمان، خودِ موتور را هم می‌لرزانند. این نوع لرزش فرمان در سرعت بالا، رفته‌رفته پیشرفت می‌کند و اگر به‌موقع رفع نشود، به سیستم تعلیق و چرخ‌ها آسیب می‌زند. نادیده گرفتن این مشکل باعث قفل شدن چرخ یا از بین رفتن تعادل خودرو می‌شود.
نشانه‌ها:
- زوزه یکنواخت که با تغییر سرعت کم و زیاد می‌شود. تشدید صدا در سر پیچ‌ها.
- در موارد شدیدتر لقی محسوس چرخ و لرزش در سرعت‌های بالا.
راه‌حل:
- تعویض یاتاقان چرخ‌ها توسط مکانیک خبره.
۱۱. خرابی جعبه فرمان
فرسوده و لَق شدن قطعات داخلی جعبه فرمان مثل بوش‌ها یا دنده‌ها جزو رایج‌ترین علت لرزش فرمان خودرو است. اگر خرابی جعبه فرمان بدتر شود، کنترل خودرو از دستان راننده خارج می‌شود. در ضمن، این مشکل معمولاً همراه با نشتی روغن یا سخت شدن چرخش فرمان در شرایط مختلف رخ می‌دهد؛ بنابراین، در اولین فرصت، جعبه فرمان را به یک مکانیک خبره نشان بدهید.
نشانه‌ها:
- صدای تق‌تق یا جیرجیر از ستون فرمان.
- سخت‌شدن مقطعی فرمان
- در برخی موارد نشت روغن هیدرولیک
راه‌حل:
- بازسازی یا تعویض جعبه فرمان
- هواگیری یا تعویض روغن هیدرولیک با استاندارد توصیه‌شده
بیشتر بخوانید: ۱۱ علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو
علت لرزش فرمان خودرو در سرعت‌های مختلف
بسیاری از ما در حین رانندگی، لرزش فرمان ماشین را ابتدا در سرعت‌های متوسط احساس می‌کنیم؛ با بالا رفتن سرعت، شدت این لرزش‌ها بیشتر می‌شود. لرزش در سرعت‌های مختلف، نشانه‌ای از بالانس نبودن چرخ‌ها، خرابی در سیستم تعلیق یا حتی مشکلات جعبه فرمان است. از طرفی، لرزش فرمان در سرعت پایین معمولاً به‌دلایل ساده‌تر مثل کم باد بودن لاستیک‌ها یا خرابی قطعات متحرک مربوط می‌شود.
در جدول زیر، هر کدام از این دلایل را به تفکیک سرعت بررسی کرده‌ایم:
| سرعت ماشین | علت لرزش فرمان خودرو | نشانه‌های رایج |
| سرعت ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت | بالانس نبودن چرخ، ساییدگی لاستیک‌ها | لرزش فرمان در مسیر مستقیم، احساس ارتعاش در کف دست راننده |
| بالای ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت | خرابی سیستم تعلیق، فرسودگی بوش‌ها و سیبک‌ها | لرزش فرمان شدیدتر در سرعت بالا، انحراف لحظه‌ای خودرو |
| لرزش فرمان در سرعت پایین (زیر ۸۰) | کم باد بودن لاستیک‌ها، مشکلات سیستم ترمز یا خرابی جعبه فرمان | لرزش در هنگام حرکت آرام، صدای تق‌تق یا جیرجیر از ستون فرمان |
علت لرزش فرمان در سرعت ۸۰ تا ۱۰۰
اگر فرمان خودرو در این بازه سرعتی شروع به لرزیدن می‌کند و با عبور از سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت لرزش کم یا محو می‌شود، متهم ردیف اول بالانس نبودن چرخ‌های جلو است. راه‌حل مشکل تنظیم باد و بالانس هر چهار چرخ است. از مکانیک بخواهید رینگ‌ها و تایرها را برای برآمدگی، پارگی یا وجود تاب بازبینی کند.
علت لرزش فرمان در سرعت بالا (بالای 100)
در سرعت بالای ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت هر ایراد کوچکی در قطعات، چندین برابر خودش را نشان می‌دهد. برای حل مشکل این موارد را بررسی کنید:
- میزان نبودن فرمان
- لقی قطعات جلوبندی
- تابدار شدن روتور ترمز
- خرابی پلوس‌ها
بیشتر بخوانید: میزان فرمان خودرو چیست؟
علت لرزش فرمان در حالت درجا
لرزش فرمان در حالت سکون ارتباطی با چرخ‌ها، ترمزها یا جلوبندی ندارد چون این قطعات درگیر نیستند؛ پس باید در این بخش‌ها دنبال ریشه مشکل بگردید:
- خرابی دسته‌موتور
- احتراق ناقص در سیلندرها
- تنظیم نبودن دور آرام
- کثیفی دریچه گاز یا استپر موتور
با اولین نشانه‌ها، لرزش فرمان را جدی بگیرید!
همیشه با مشاهده اولین نشانه‌های لرزش فرمان، الگوی آن را شناسایی کنید؛ آیا در سرعت خاصی رخ می‌دهد؟ لرزش موقع ترمزگیری است یا در حالت درجا؟ این اطلاعات به شما و مکانیک کمک می‌کند تا علت لرزش فرمان خودرو را پیدا و برطرف کند. همان‌طور که در این مطلب از مجله تپسی خواندید، لرزش فرمان در صورت بدتر شدن به بخش‌های مختلف ماشین صدمه می‌زند؛ بنابراین، این مشکل را جدی بگیرید.
راستی، جالب است بدانید که ما در سرویس تپسی گاراژ، خدمات مربوط به تعمیر و میزان شدن فرمان را ارائه می‌دهیم؛ از جمله میزان فرمان دستی. نکته جالب اینجاست که با دسترسی به تپسی گاراژ، مستقیم و بدون واسطه با مراکز تخصصی خودرو در ارتباط هستید. برای استفاده از این سرویس، به‌عنوان راننده تپسی ثبت‌نام کنید!
سؤالات متداول
- آیا رانندگی با فرمان لرزان خطرناک است؟ بله بسیار خطرناک است؛ در این حالت کنترل کامل روی فرمان ندارید و احتمال سانحه مخصوصاً در سرعت زیاد یا سرپیچ‌ها بسیار بالاست.
- هر چند وقت یک‌بار چرخ‌ها را بالانس کنم؟ هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر یا حداقل سالی یک‌بار چرخ‌ها را بالانس کنید. بعد از تعویض لاستیک یا تعمیر جلوبندی هم بالانس چرخ‌ها ضروری است.
- تفاوت بالانس و میزان فرمان چیست؟ بالانس مربوط به توزیع یکنواخت وزن در چرخ و تایر است، اما میزان فرمان به تنظیم زوایای چرخ‌ها نسبت به هم و نسبت به زمین مربوط می‌شود.
- رایج‌ترین دلیل لرزش فرمان چیست؟ رایج‌ترین دلیل لرزش فرمان ماشین، بالانس نبودن چرخ‌هاست. وقتی که یکی از چرخ‌ها تعادل مناسبی ندارد، ارتعاش آن به فرمان منتقل می‌شود.
- آیا لرزش فرمان خطرناک است؟ بله، لرزش فرمان نشانه یک مشکل فنی است و باعث آسیب به سیستم تعلیق، لاستیک‌ها و از دست رفتن کنترل خودرو می‌شود.
- لرزش فرمان در سرعت بالا و پایین چه تفاوتی دارد؟ در سرعت بالا معمولاً دلایل لرزش به بالانس چرخ‌ها، تاب رینگ یا خرابی سیستم تعلیق مربوط می‌شود؛ اما لرزش فرمان در سرعت پایین به‌خاطر باد لاستیک‌ها یا خرابی جعبه فرمان است.
