علت لرزش خودرو در حالت درجا + روش رفع ایراد
لرزش خودرو هنگام روشن بودن موتور و توقف کامل، یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از رانندگان با آن مواجه می‌شوند. علت لرزش خودرو در حالت درجا می‌تواند از ایرادات ساده مانند کثیفی دریچه گاز تا مشکلات جدی‌تر در موتور یا سیستم سوخت‌رسانی باشد. این وضعیت نه‌تنها آزاردهنده است، بلکه ممکن است نشانه‌ای از خرابی‌های جدی‌تر باشد که اگر به‌موقع رفع نشود، می‌تواند هزینه‌های سنگینی به همراه داشته باشد. آگاهی از علت لرزش خودرو در حالت درجا به رانندگان کمک می‌کند تا قبل از گسترش مشکل، اقدام به رفع آن کنند. در این مقاله، به بررسی دقیق عوامل مختلف این مشکل و بیان راه‌حل‌های آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا بیشتر در این زمینه بدانید.
شناخت دلایل لرزش خودرو در حالت درجا
در ادامه این مقاله قرار است توضیح دهیم چه عواملی باعث لرزش خودرو در حالت درجا می‌شوند. با شناخت این عوامل می‌توانید مشکل را حل کنید.
مشکلات سیستم سوخت‌رسانی
سیستم سوخت‌رسانی وظیفه دارد مخلوطی دقیق از سوخت و هوا را به سیلندرها ارسال کند. اگر این مخلوط به‌دلیل گرفتگی انژکتورها یا پمپ بنزین معیوب درست تنظیم نشود، احتراق ناقص رخ می‌دهد که می‌تواند علت لرزش خودرو در حالت درجا باشد.
این مشکل که معمولاً با لرزش خودرو در هنگام توقف همراه است، می‌تواند روی شتاب‌گیری خودرو نیز اثر منفی بگذارد. بررسی فشار سوخت و تمیز کردن انژکتورها از اقدامات اولیه برای رفع این مشکل است.
در برخی موارد، فیلتر سوخت مسدود شده و باعث کمبود سوخت‌رسانی می‌شود. این کمبود به‌ویژه در حالت درجا، فشار بیشتری به موتور وارد می‌کند و لرزش آن را افزایش می‌دهد.
استفاده از بنزین بی‌کیفیت نیز یکی از عوامل مهم این مشکل است؛ زیرا ناخالصی‌های موجود در آن، مسیر سوخت را مسدود می‌کنند. تعویض به‌موقع فیلتر و استفاده از سوخت مرغوب، روش ساده و مؤثری برای پیشگیری از این مشکل است.
یکی دیگر از علل لرزش موتور در حالت درجا، خرابی رگلاتور فشار سوخت است. اگر این قطعه نتواند فشار را ثابت نگه دارد، احتراق به‌صورت نامنظم رخ می‌دهد.
چنین وضعیتی نه‌تنها باعث لرزش خودرو در حالت درجا می‌شود، بلکه مصرف سوخت را هم افزایش می‌دهد. این قطعه معمولاً با تست فشارسنج مخصوص مورد بررسی قرار می‌گیرد و مشکل‌یابی می‌شود.
سیستم جرقه‌زنی معیوب
سیستم جرقه‌زنی وظیفه دارد در زمان مناسب، جرقه کافی و لازم برای احتراق مخلوط هوا و سوخت ایجاد کند. خرابی شمع‌ها، وایرها یا کوئل‌ها می‌تواند باعث احتراق ناقص و در نتیجه علت لرزش خودرو در حالت درجا شود.
اگر یکی از سیلندرها جرقه ضعیف یا نامنظم دریافت کند، موتور دچار افت توان و لرزش محسوس خواهد شد. این مشکل اغلب با افزایش مصرف سوخت و افت شتاب همراه است.
یکی از نشانه‌های خرابی سیستم جرقه‌زنی، بد استارت خوردن خودرو در صبح‌های سرد است. این وضعیت معمولاً با لرزش خودرو در هنگام توقف تشدید می‌شود.
شمع‌های فرسوده یا تنظیم نبودن فاصله الکترودها از دلایل رایجی هستند که به‌راحتی با تعویض یا تنظیم مجدد رفع می‌شوند. در برخی موارد، سیم‌کشی یا اتصالات برقی جرقه‌زنی دچار خوردگی یا پارگی می‌شود. این موضوع به‌ویژه در خودروهای قدیمی شایع است و باعث اختلال در انتقال جریان الکتریکی می‌شود.
چنین خرابی‌ها نیز می‌توانند منجر به لرزش موتور در حالت درجا شوند. بازبینی و تست شمع‌ها، وایرها و کوئل‌ها با دستگاه دیاگ، تعویض قطعات معیوب و تمیزکاری اتصالات برقی، بهترین روش رفع لرزش ناشی از سیستم جرقه‌زنی معیوب است. همچنین، توصیه می‌شود از شمع‌هایی با کیفیت استاندارد کارخانه استفاده شود تا عملکرد موتور پایدار بماند.
تراکم ضعیف یا نامساوی سیلندرها
موتور خودرو برای کارکرد روان و بدون لرزش، به تراکم یکنواخت در تمام سیلندرها نیاز دارد. زمانی که این تراکم در یک یا چند سیلندر کاهش یابد یا بین آن‌ها اختلاف قابل‌توجهی ایجاد شود، احتراق به‌درستی انجام نمی‌گیرد و آن، علت لرزش خودرو در حالت درجا خواهد بود.
این مشکل می‌تواند ناشی از خرابی سوپاپ‌ها، ساییدگی یا شکستن رینگ‌های پیستون، فرسودگی دیواره سیلندر یا نشتی واشر سرسیلندر باشد. در چنین شرایطی، لرزش خودرو به‌دلیل احتراق ناقص و ناهماهنگ رخ می‌دهد.
این وضعیت علاوه‌بر کاهش راندمان، ممکن است باعث بالا رفتن دمای موتور و ایجاد فشار مضاعف بر سایر قطعات شود. اگر مشکل به‌موقع رفع نشود، می‌تواند به آسیب جدی‌تری مثل تاب برداشتن سرسیلندر یا خرابی کامل موتور منجر شود.
نشانه‌های تراکم ضعیف معمولاً واضح‌اند. خروج دود آبی یا سفید از اگزوز، مصرف بیش از حد روغن، افت محسوس شتاب و افزایش صدای کارکرد موتور، ازجمله علائم این ایراد است. این موارد حتی می‌توانند علت لرزش ماشین در حالت حرکت نیز باشند.
برای تشخیص دقیق، استفاده از دستگاه تست کمپرس یا تست نشتی سیلندر ضروری است. این ابزارها میزان فشار داخل هر سیلندر را اندازه‌گیری کرده و اختلاف آن‌ها را مشخص می‌کنند.
در صورت شناسایی مشکل، اقداماتی مانند سنگ‌زنی سوپاپ‌ها، تعویض رینگ و پیستون یا حتی بازسازی کامل موتور بسته به شدت خرابی انجام می‌شود. همچنین، استفاده از روغن موتور استاندارد و تعویض منظم آن، کنترل دمای موتور و انجام سرویس‌های دورهای می‌تواند از بروز این ایراد پیشگیری کند.
مشکلات مکانیکی موتور علت لرزش خودرو در حالت درجا
گاهی علت لرزش خودرو در حالت درجا به مشکلات مکانیکی مثل بالانس نبودن میل‌لنگ، خرابی یاتاقان‌ها یا تاب برداشتن فلایویل مربوط می‌شود.
این ایرادات معمولاً ناشی از عدم تعادل یا ساییدگی قطعات متحرک موتور هستند که به‌طور مستقیم ارتعاش را به بدنه خودرو منتقل می‌کنند.
در چنین حالتی، تغییر دور موتور تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش لرزش ندارد و حتی ممکن است در دورهای بالاتر، ارتعاش شدیدتر احساس شود.
یکی از دلایل شایع این مشکل، بالانس نبودن میل‌لنگ است. میل‌لنگ قطعه‌ای حیاتی در موتور است که حرکت رفت‌وبرگشتی پیستون‌ها را به حرکت چرخشی تبدیل می‌کند.
اگر این قطعه به هر دلیلی از تعادل خارج شود (برای مثال به‌دلیل تعمیر نادرست یا استفاده طولانی‌مدت بدون سرویس)، لرزش و ارتعاشات قابل توجهی ایجاد خواهد کرد. همچنین، خرابی یاتاقان‌ها نیز یکی دیگر از علل مهم لرزش خودرو در هنگام توقف است.
یاتاقان‌ها وظیفه کاهش اصطکاک و نگه داشتن میل‌لنگ در موقعیت صحیح را برعهده دارند و در صورت ساییدگی یا لقی، نه‌تنها لرزش بلکه صدای ضربه یا تق‌تق از موتور شنیده می‌شود.
مشکل دیگر که نباید نادیده گرفته شود، تاب برداشتن یا آسیب‌دیدگی فلایویل است. فلایویل برای ذخیره و انتقال انرژی چرخشی موتور استفاده می‌شود و اگر دچار تاب‌خوردگی شود، تعادل کل سیستم چرخشی موتور به‌هم می‌خورد و باعث لرزش موتور در حالت درجا می‌شود.
این مشکل به‌خصوص در خودروهایی که تحت فشار و بار سنگین به مدت طولانی کار کرده‌اند یا نگهداری ضعیفی داشته‌اند، شایع‌تر است.
برای رفع این مشکلات، معمولاً بالانس مجدد میل‌لنگ، تعویض یاتاقان‌های فرسوده یا جایگزینی فلایویل آسیب‌دیده انجام می‌شود. استفاده از قطعات باکیفیت و رعایت دقیق سرویس‌های دورهای، به‌ویژه تعویض به‌موقع روغن موتور، نقش مهمی در جلوگیری از بروز چنین ایراداتی دارد.
خرابی یا فرسودگی دسته‌موتور
خرابی یا فرسودگی دسته‌موتور نیز علت لرزش خودرو در حالت درجا است که حتی در صورت سالم بودن موتور، می‌تواند به شکل محسوسی در کابین احساس شود.
دسته‌موتور قطعه‌ای است که بین موتور و شاسی خودرو قرار دارد و وظیفه اصلی آن جذب و خنثی‌کردن ارتعاشات و ضربات حاصل از کارکرد موتور است.
این قطعه معمولاً از ترکیب فلز و لاستیک ساخته می‌شود تا هم استحکام لازم را داشته باشد و هم خاصیت ضربه‌گیری مورد نیاز را فراهم کند.
با گذشت زمان و در اثر عواملی مانند گرمای بیش‌ازحد محیط، تغییرات دما یا تماس با روغن و مواد شیمیایی، بخش لاستیکی دسته‌موتور خشک شده و دچار ترک‌خوردگی یا پارگی می‌شود.
در این شرایط، خاصیت جذب ارتعاش کاهش می‌یابد و حتی لرزش‌های جزئی موتور نیز مستقیماً به بدنه منتقل می‌شوند. نشانه‌های خرابی دسته‌موتور شامل افزایش لرزش خودرو در هنگام توقف و حتی کاهش لرزش هنگام تغییر دنده یا تغییر دور موتور، شنیدن صداهای کوبشی یا تقه در زمان روشن یا خاموش کردن موتور است.
این موضوع حتی می‌تواند علت لرزش ماشین در حالت حرکت نیز باشد. برای پیشگیری و رفع این مشکل، بازدید دورهای دسته‌موتورها و تعویض سریع نمونه‌های ترک‌خورده یا پاره‌شده توصیه می‌شود.
استفاده از قطعات اصلی یا نمونه‌های تقویت‌شده می‌تواند دوام بیشتری به همراه داشته باشد. همچنین، نصب صحیح و رعایت گشتاور استاندارد پیچ‌ها اهمیت بالایی دارد تا قطعه جدید هم عملکرد بهینه داشته باشد و هم عمر مفید خود را حفظ کند.
مشکلات سیستم اگزوز یا کاتالیزور علت لرزش خودرو در حالت درجا
انسداد در مسیر اگزوز یا خرابی کاتالیزور می‌تواند عامل افت کارایی موتور و علت لرزش خودرو در حالت درجا شود. وقتی گازهای خروجی به‌خوبی تخلیه نشوند، فشار برگشتی ایجاد شده و احتراق دچار اختلال می‌شود.
کاتالیزورهای فرسوده معمولاً با کاهش شتاب و افزایش مصرف سوخت همراه‌اند. در چنین شرایطی، لرزش خودرو در هنگام توقف محسوس‌تر است؛ زیرا موتور برای غلبه بر مقاومت مسیر خروجی، فشار بیشتری تحمل می‌کند.
صدای غیرعادی یا زنگ‌مانند از زیر خودرو نیز می‌تواند نشانه خرابی داخلی کاتالیزور باشد. همچنین، نشتی در اتصالات اگزوز باعث ورود هوا به سیستم و تغییر ترکیب سوخت می‌شود که به لرزش موتور در حالت درجا منجر می‌شود.
بررسی فشار گاز خروجی با دستگاه تست، تعویض کاتالیزور یا تعمیر مسیر اگزوز و اطمینان از آب‌بندی کامل اتصالات، بهترین اقدامات برای رفع این مشکل هستند. استفاده از سوخت استاندارد نیز عمر کاتالیزور را افزایش می‌دهد.
مشکلات کلاچ در خودروهای دنده‌ای
در خودروهای دنده‌ای، عملکرد صحیح سیستم کلاچ نقش مهمی در انتقال روان و بدون لرزش نیروی موتور به گیربکس دارد. خرابی یا فرسودگی قطعات این سیستم، به‌ویژه دیسک و صفحه کلاچ، می‌تواند علت لرزش خودرو در حالت درجا و حتی علت لرزش ماشین در حالت حرکت باشد.
اگر صفحه کلاچ تاب بردارد یا فنرهای آن قدرت اولیه خود را از دست بدهند، انتقال نیرو به‌طور یکنواخت انجام نمی‌شود و موتور دچار نوسان و ارتعاش می‌شود.
این وضعیت به‌خصوص هنگام نیم‌کلاچ گرفتن در ترافیک یا رها کردن ناگهانی پدال کلاچ مشهودتر است. یکی از نشانه‌های بارز این ایراد، بوی سوختگی ناشی از لغزش کلاچ است که معمولاً هنگام فشار بیش‌ازحد یا استفاده نادرست از کلاچ به مشام می‌رسد. علاوه‌براین، بلبرینگ کلاچ نیز اگر فرسوده یا آسیب‌دیده باشد، می‌تواند ارتعاشات را به موتور منتقل کند.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی صفحه کلاچ خودرو + زمان تعویض
در این حالت، لرزش موتور در حالت درجا با صدای زوزه یا جیرجیر همراه می‌شود که هشداری برای تعمیر فوری است. برای رفع مشکل، تعویض دیسک و صفحه کلاچ معیوب همراه با بالانس دقیق قطعات جدید توصیه می‌شود.
همچنین، بررسی هم‌زمان بلبرینگ و سلامت گیربکس اهمیت زیادی دارد. رعایت نکاتی مانند پرهیز از نگه‌داشتن طولانی‌مدت پدال در حالت نیم‌کلاچ و رانندگی نرم، عمر سیستم کلاچ را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
کثیفی یا خرابی دریچه گاز و سنسورهای مرتبط
دریچه گاز وظیفه کنترل میزان هوای ورودی به موتور را دارد. تجمع رسوبات کربنی روی آن می‌تواند باعث کاهش جریان هوا شود و علت لرزش خودرو در حالت درجا باشد.
این مشکل در خودروهای انژکتوری شایع‌تر است. سنسورهایی مثل مپ (MAP) یا سنسور دور موتور اگر داده‌های اشتباه ارسال کنند، واحد کنترل موتور (ECU) ترکیب هوا و سوخت را نادرست تنظیم می‌کند. نتیجه این وضعیت، لرزش خودرو در هنگام توقف و افت شتاب است.
خرابی استپر موتور که وظیفه تنظیم دور آرام را دارد، می‌تواند باعث نوسان دور موتور و لرزش موتور در حالت درجا شود. شست‌وشوی دریچه گاز با مواد مخصوص، تست و تعویض سنسورهای معیوب و ریست کردن ECU پس از تعمیر از روش‌های مؤثر برای رفع مشکل هستند.
استفاده از بنزین باکیفیت و سرویس دورهای این بخش‌ها از بروز مجدد ایراد جلوگیری خواهد کرد.
خلاصه دلایل لرزش خودرو در حالت درجا و راه‌حل آن‌ها
باتوجه به آنچه تاکنون گفته شد، در این بخش به‌طور فشرده مهم‌ترین عوامل ایجاد علت لرزش خودرو در حالت درجا را مرور می‌کنیم و برای هر مورد، نشانه‌ها و روش‌های رفع ایراد را در قالب یک جدول ارائه می‌دهیم.
جدول زیر به رانندگان کمک می‌کند تا سریع‌تر علت را شناسایی کرده و نسبت به رفع آن اقدام کنند.
| دلایل | نشانه‌ها | راه‌حل |
| مشکلات سیستم سوخت‌رسانی | افت شتاب، احتراق ناقص | تمیز کردن انژکتور، تعویض فیلتر، بررسی پمپ |
| سیستم جرقه‌زنی معیوب | بد استارت خوردن، مصرف سوخت بالا | تعویض شمع و وایر، بررسی کوئل |
| تراکم نامساوی سیلندرها | دود غیرعادی، افت توان | تست کمپرس، تعمیر سوپاپ یا رینگ |
| مشکلات مکانیکی موتور | صدای تق‌تق، لرزش ثابت | بالانس میل‌لنگ، تعویض یاتاقان |
| خرابی دسته‌موتور | لرزش محسوس در کابین | تعویض دسته‌موتور فرسوده |
| خرابی اگزوز یا کاتالیزور | افت شتاب، صدای غیرعادی | تعویض کاتالیزور، تعمیر اگزوز |
| مشکلات کلاچ | لرزش هنگام نیم‌کلاچ | تعویض دیسک و صفحه |
| کثیفی دریچه گاز و سنسور | نوسان دور موتور | شست‌وشو، تعویض سنسور |
جمع‌بندی
در مجموع، شناخت دقیق علت لرزش خودرو در حالت درجا نه‌تنها به حفظ سلامت موتور کمک می‌کند، بلکه از هزینه‌های سنگین تعمیرات در آینده نیز جلوگیری می‌کند.
این مشکل می‌تواند ناشی از سیستم سوخت‌رسانی، جرقه‌زنی، تراکم سیلندرها، مشکلات مکانیکی، خرابی دسته‌موتور، ایرادات اگزوز، نقص کلاچ یا خرابی دریچه گاز و سنسورها باشد. توجه به نشانه‌های اولیه این مشکل می‌تواند مسیر تشخیص و رفع مشکل را کوتاه‌تر کند.
با انجام سرویس‌های دورهای و استفاده از قطعات و سوخت باکیفیت، می‌توان از بسیاری از عوامل ایجادکننده لرزش خودرو در حالت درجا پیشگیری کرد و عملکرد خودرو را در بهترین حالت حفظ کرد.
