افت شتاب در موتورسیکلت مربوط به زمانی است که حس می‌کنید موتور به خوبی سرعت نمی‌گیرد و توان لازم را برای افزایش سرعت ندارد. دلایل مختلفی می‌تواند باعث افت شتاب موتورسیکلت شود که نقص فنی در بخش‌های مختلف موتورسیکلت یکی از آن‌هاست و عملکرد کلی موتورسیکلت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ادامه این مطلب، علاوه بر بررسی ۱۹ علت افت شتاب موتورسیکلت، راه‌های افزایش شتاب موتورسیکلت را خواهیم گفت.
１- خرابی صفحه کلاچ موتورسیکلت
همان‌طور که می‌دانید صفحه کلاچ موتورسیکلت، نیرو را به چرخ‌ها منتقل می‌کند و در مواردی مانند قطع و وصل‌کردن نیرو، انتقال نرم نیرو به چرخ‌ها، تعویض دنده‌ها، کنترل شتاب و جلوگیری از خاموش‌شدن موتور کمک می‌کند.
یکی از دلایل افت شتاب موتورسیکلت درست کار نکردن صفحه کلاچ است. چرا که کار‌هایی مثل انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها، تعویض دنده (برای افزایش و کاهش سرعت) به‌درستی اتفاق نمی‌افتد و شما با کاهش و افت شتاب موتورسیکلت رو‌به‌رو می‌شوید.
２- کثیف بودن فیلتر هوا
از عوامل مهمی که در شتاب موتورسیکلت می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد، کثیف بودن فیلتر هوا است. در وسایل نقلیه مختلف مانند موتورسیکلت، فیلتر هوا نقش یک صافی را دارد که از ورود ذرات محیطی مانند گردوغبار، حشرات و سایر آلاینده‌ها به موتور جلوگیری می‌کند.
از آنجایی‌که برای احتراق در موتور و ایجاد انرژی، علاوه‌بر سوخت به هوا نیز نیاز داریم، درصورتی‌که فیلتر هوا کثیف باشد یا به‌طور مرتب تعویض و یا تمیز نشود، جریان هوا به خوبی به موتور نمی‌رسد.
در نتیجه، به دلیل کمتر شدن جریان هوا، احتراق به‌درستی اتفاق نمی‌افتد، انرژی مکانیکی کافی و مورد نیاز برای موتور تولید نمی‌شود و در نتیجه شتاب موتور کاهش می‌باید.
بیشتر بخوانید: تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری چیست؟
３- خرابی شمع علت افت شتاب موتورسیکلت
همان‌طور که گفتیم، برای احتراق در موتور (موتورهایی با سوخت فسیلی) به ترکیب سوخت و هوا با هم نیاز داریم.
اما ممکن است از خودتان بپرسید که این ترکیب چگونه به مرحله احتراق می‌رسد؟
پاسخ این سوال در قطعه‌ای به اسم شمع خلاصه می‌شود! در واقع، شمع موتور قطعه کوچکی است که وظیفه ایجاد جرقه برای مشتعل‌کردن ترکیب سوخت و هوا را بر عهده دارد.
اگر شمع به‌درستی کار نکند، احتراق ناقص اتفاق می‌افتد که باعث کاهش کارایی و شتاب موتورسیکلت می‌شود. به همین دلیل، خرابی شمع یکی از عوامل مهم افت شتاب موتورسیکلت به حساب می‌آید.
４- شکستگی فنر کاربراتور
موتورسیکلت‌ها بسته به مدل‌شان، از کاربراتور یا انژکتور استفاده می‌کنند؛ موتورهای قدیمی‌تر کاربراتوری هستند و در مدل‌های جدیدتر، انژکتور جای آن را گرفته است.
در واقع کاربراتور یکی از بخش‌های اصلی سیستم احتراق موتور است که سوخت و هوا را با هم ترکیب کرده و به سیلندر می‌فرستد.
شمع این ترکیب را مشتعل می‌کند، پیستون‌ها حرکت می‌کنند و در انتها موتور روشن می‌شود. اگر فنر کاربراتور شکسته باشد، دریچه گاز به درستی باز و بسته نمی‌شود و این می‌تواند باعث افت شتاب موتورسیکلت شود.
５- کم‌باد بودن لاستیک‌ها
لاستیک‌ها نیز نقش مهمی در شتاب موتور سیکلت دارند. وقتی باد لاستیک‌ها کم باشد، به‌ویژه با تغییر فصل و دما، برای حرکت و شتاب گرفتن به انرژی بیشتری نیاز دارید، چون اصطکاک بین لاستیک و زمین بیشتر می‌شود. کم‌بودن باد لاستیک‌ها همچنین کنترل موتورسیکلت را سخت‌تر کرده و مصرف سوخت را بالا می‌برد.
６- فرسودگی رینگ پیستون علت افت شتاب موتورسیکلت
فرسودگی رینگ پیستون نیز می‌تواند یکی از دلایل دیگر شما برای افت شتاب در موتورسیکلت‌تان باشد. پیستون یک قسمت جدایی‌ناپذیر در خودروهای احتراقی است که باید اسم آن را زیاد شنیده باشید! از جمله وظایف مهم پیستون می‌توان به فشرده‌سازی مخلوط سوخت و هوا، انتقال نیروی احتراق به میل‌لنگ، ایجاد و حفظ فشار در سیلندر، دفع گرما از فرایند احتراق اشاره کرد.
این جز کوچک اما مهم، از یک رینگ چدن یا فولادی مقاوم تشکیل شده است که وظیفه آب‌بندی محفظه احتراق و ترکیب مخلوط سوخت و هوا را بر عهده دارد. زمانی که رینگ پیستون فرسوده باشد، مخلوط سوخت و هوا به‌خوبی فشرده نمی‌شود و در نتیجه، احتراق به‌طور کامل رخ نمی‌دهد. همان‌طور که بالاتر گفتیم، زمانی که احتراق به طور کامل اتفاق نیفتد، شتاب و توان موتورسیکلت کم می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت ریپ زدن موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری
７- سیستم سوخت‌رسانی نامناسب
سیستم سوخت‌رسانی موتورسیکلت از اجزایی مثل مخزن سوخت، پمپ سوخت، کاربراتور یا انژکتور، فیلتر سوخت، خطوط سوخت، واحد کنترل الکترونیکی (ECU) و سنسورها یا همان حسگرها تشکیل شده است.
این اجزا با هم کار می‌کنند تا سوخت را به موتور برسانند و ترکیب مناسب سوخت و هوا را برای احتراق درست فراهم کنند. اگر یکی از این اجزا درست کار نکند، در عملکرد سیستم سوخت‌رسانی مشکل به وجود می‌آید.
مثلاً اگر پمپ سوخت به‌خوبی کار نکند، سوخت کافی به موتور نمی‌رسد و ممکن است موتور روشن نشود یا قدرت و شتاب آن کاهش پیدا کند.
８- بار اضافی علت افت شتاب موتورسیکلت
موتورسیکلت‌ها بسته به نوع و مدل‌شان می‌توانند وزن‌های مختلفی را تحمل کنند. برای مثال، موتورسیکلت‌های استاندارد و شهری معمولا می‌توانند بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم وزن را حمل کنند. در مقابل، موتورسیکلت‌های ورزشی که برای سرعت و عملکرد بهتر طراحی شده‌اند، ظرفیت وزن کمتری دارند.
اگر موتورسیکلت بیشتر از حد مجاز بار داشته باشد، موتور باید نیروی بیشتری برای حرکت دادن وزن اضافه وارد کند و فشار بیشتری را تحمل کند. این کار باعث کاهش شتاب و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
９- معیوب‌بودن سیستم کنترل دریچه گاز
معیوب بودن سیستم کنترل دریچه گاز هم می‌تواند از دلایل افت شتاب موتور سیکلت باشد. اما بهتر است اول بدانیم این سیستم چیست و چگونه بر افت شتاب موتور تأثیر می‌گذارد؟
دریچه گاز در موتورسیکلت‌ها معمولا در بخش ورودی منیفولد هوا قرار گرفته است؛ جایی که هوا از فیلتر هوا رد و وارد موتور می‌شود. کنترل جریان هوا، تعیین نسبت هوا و سوخت، تغییر فشار هوای ورودی و سیگنال‌دهی به ECU (در مدل‌های دارای سیستم تزریق سوخت) از جمله وظایف دریچه گاز است.
بیشتر بخوانید: بهترین موتورسیکلت برای پیک موتوری
درصورتی‌که سیستم کنترل دریچه گاز به‌درستی کار نکند، هوای داخل موتور کم می‌شود که منجر به کاهش قدرت و شتاب موتور و همچنین گاز نخوردن موتورسیکلت خواهد شد.
در برخی مواقع، مشکل دریچه گاز ممکن است به حدی شدید شود که کاملاً بسته بماند یا در حین رانندگی اختلال ایجاد کند. در این صورت، ممکن است موتور به علت کمبود هوا خاموش شود و کنترل موتورسیکلت از دست برود.
１０- شل شدن مهره دریچه گاز
دریچه گاز از بخش‌هایی مثل بدنه دریچه، پره یا صفحه دریچه، فنر، کابل و مهره تشکیل شده است. اگر مهره‌های دریچه گاز شل باشند، ممکن است در باز و بسته‌شدن آن مشکل ایجاد شود. این مشکل می‌تواند باعث کاهش یا افزایش ناگهانی شتاب موتورسیکلت شود.
１１-فشار ضعیف کمپرس علت افت شتاب موتورسیکلت
برای درک این که چرا فشار ضعیف کمپرس باعث کاهش شتاب موتورسیکلت می‌شود، ابتدا باید مفهوم کمپرس را بدانیم.
کمپرس در موتورسیکلت به میزان فشاری گفته می‌شود که بر مخلوط سوخت و هوا وارد می‌شود. اگر این فشار به اندازه کافی نباشد، احتراق به‌طور کامل انجام نمی‌شود و در نتیجه موتور نمی‌تواند شتاب لازم را تولید کند.
بیشتر بخوانید: علت خرابی زنجیر موتورسیکلت چیست؟
１２-نشتی خلا
نشتی خلا در موتورسیکلت به موقعیتی گفته می‌شود که هوا به‌طور ناخواسته وارد و یا از بخشی از موتور خارج می‌شود که باید در حالت عادی بدون تبادل هوا باقی بماند.
زمانی که در موتورسیکلت نشتی خلا رخ دهد، با ورود ناخواسته هوا، سوخت و هوا به‌درستی در موتور با یکدیگر ترکیب نمی‌شوند، احتراق به‌درستی انجام نمی‌گیرد و در نتیجه شتاب موتور کاهش می‌یابد.
از دیگر عواقب نشتی خلا و علائم کاهش شتاب موتورسیکلت می‌توان به افزایش مصرف سوخت، نوسان در دور موتور، صدای غیرعادی و خاموش‌شدن ناگهانی موتور اشاره کرد.
１３-کم بودن کیفیت بنزین
علت افت شتاب موتورسیکلت نیز می‌تواند مربوط به استفاده از بنزین نامرغوب و بی‌کیفیت باشد. چرا که در صورت استفاده از بنزین کم‌کیفیت و یا آلوده، فرایند احتراق سوخت که بالاتر نیز توضیح دادیم، به‌درستی اتفاق نمی‌افتد و این موضوع بر توان موتور اثر می‌گذارد.
همچنین کم‌بودن کیفیت بنزین مشکلات دیگری مانند خراب‌شدن سیستم سوخت‌رسانی، افزایش مصرف سوخت، آسیب به قطعات داخلی موتور، خروج دود و بوی بد را نیز به همراه دارد.
１４-کثیفی فیلتر سوخت علت افت شتاب موتورسیکلت
مثل فیلتر هوا که جلوی ورود ذرات هوا به موتور را می‌گیرد، فیلتر سوخت هم مانع ورود ذرات و ناخالصی‌های سوخت به سیستم سوخت‌رسانی و موتور می‌شود و سوخت را تصفیه می‌کند.
استفاده از بنزین بی‌کیفیت که ناخالصی بیشتری دارد، باعث می‌شود فیلتر سوخت سریع‌تر کثیف شود و نیاز به تعویض منظم یا پس از طی مسافتی مشخص داشته باشد. اگر فیلتر سوخت کثیف و آلوده باشد، سوخت به اندازه کافی به محفظه احتراق نمی‌رسد و موتور نمی‌تواند شتاب لازم را تولید کند.
１５-استفاده از طلق و بادگیر
موتورسواران به دلایل مختلفی از جمله جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب در فصل تابستان و جلوگیری از باد، باران و گردوخاک در فصل زمستان، از طلق و بادگیر در موتورسیکلت‌های خود استفاده می‌کنند.
اگرچه این تجهیزات به ایمنی موتورسواران کمک می‌کند، اما اصطکاک با جریان هوا را بیشتر کرده و کارایی موتور را کاهش می‌دهد. در نتیجه، بخشی از توان موتور صرف غلبه بر این مقاومت اضافی می‌شود و شتاب موتورسیکلت کاهش می‌یابد.
１６-گرفتگی مجرای عبور سوخت
مجرای سوخت در وسایل نقلیه مانند موتورسیکلت‌ها، از اجزای مختلفی مثل باک بنزین، پمپ سوخت (در برخی مدل‌ها)، فیلتر سوخت، لوله‌های سوخت، کاربراتور یا انژکتور تشکیل شده‌اند. این بخش‌ها در کنار هم باید سوخت را از باک به محفظه احتراق موتور برسانند.
در شرایطی مثل استفاده از بنزین بی‌کیفیت و آلوده، زنگ‌زدگی و رسوبات در باک، استفاده از فیلتر سوخت کثیف و یا گرفتگی انژکتورها یا کاربراتور، سوخت به‌درستی به محفظه احتراق نخواهد رسید، در نتیجه، موتور خوب کار نمی‌کند و شتابش هم کم می‌شود.
بیشتر بخوانید: پنچرگیری لاستیک تیوبلس
１７-مسدود شدن کاربراتور
دلایل مختلفی مانند کثیفی و رسوب، سوخت قدیمی یا بی‌کیفیت، تنظیم نادرست، ساییدگی قطعات داخلی، نشتی، مشکلات واشرها و اورینگ‌ها و همچنین تغییرات آب‌وهوا می‌توانند باعث مسدود‌شدن کاربراتور شوند.
این موضوع عملکرد کاربراتور را مختل کرده و از دلایل افت شتاب موتورسیکلت به حساب می‌آید. چرا که وقتی کاربراتور درست کار نمی‌کند، سوخت و هوا به نسبت صحیح با هم مخلوط نمی‌شوند؛ این باعث احتراق ناقص و در نتیجه کاهش شتاب موتورسیکلت می‌شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای قوانین تصادف با موتور در سال ۱۴۰۳
１８-عدم‌تنظیم موتور علت افت شتاب موتورسیکلت
تنظیم‌نبودن موتور هم می‌تواند یکی از دلایل افت شتاب موتورسیکلت باشد. بخش‌هایی مانند سیلندر، پیستون، میل‌لنگ، سرسیلندر، سوپاپ‌ها، شمع موتور، کاربراتور یا انژکتور، در کنار هم انرژی لازم برای حرکت موتورسیکلت را تولید می‌کنند. حالا تصور کنید هر یک از بخش‌ها به‌خوبی تنظیم نباشد! در این حالت، کارکرد موتور دچار مشکل شده و شتاب موتورسیکلت کم می‌شود.
۱۹-علت گاز خوردن و راه نرفتن موتور سیکلت انژکتوری
شاید هنگام استفاده از موتور تجربه کرده باشید که موتور گاز می‌خورد اما راه نمی‌رود و به اصطلاح ریپ می‌زند. این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، مانند مشکلات سیستم انژکتور، خرابی کلاچ و یا درست کار‌نکردن سنسورها. در ادامه دقیق‌تر این موارد را گفته‌ایم:
20-مشکلات سیستم انژکتور
همان‌طور که بالاتر گفتیم، در موتورسیکلت‌های پیشرفته‌تر، به‌جای کاربراتور از سیستم انژکتوری استفاده می‌شود.
یکی از دلایل گاز خوردن و راه نرفتن موتورسیکلت می‌تواند مربوط به مشکلات موجود در سیستم انژکتور هم باشد. بر اساس نوع و مدل موتورسیکلت‌ها، سیستم‌های انژکتوری متفاوتی وجود دارد و عدم‌کارکرد درست آن‌ها می‌تواند ناشی از خرابی در سیم‌کشی یا اتصالات برقی، وجود هوا در سیستم سوخت‌رسانی، کاهش عملکرد پمپ سوخت، رسوب ذرات سوخت و ناخالصی‌ها در انژکتور و گرفتگی آن باشد.
در این حالت انژکتور نمی‌تواند به‌درستی کار کند و سوخت کافی برای حرکت موتور تأمین نمی‌شود. در نتیجه، موتورسیکلت گاز می‌خورد؛ اما قدرت لازم برای حرکت توسط موتور تولید نمی‌شود و قادر به حرکت نمی‌باشد.
· خرابی کلاچ موتور
در صورت وجود نقص فنی در کلاچ موتور، کلاچ به‌درستی کار نمی‌کند و یا دچار لغزش می‌شود. در این شرایط، نیرو به چرخ‌ها منتقل نمی‌شود و در نتیجه اگرچه موتور گاز می‌خورد؛ ولی توانایی حرکت ندارد.
· خرابی سنسورها
از دیگر عواملی که می‌تواند منجر به گاز خوردن اما راه‌نرفتن موتور و ریپ‌زدن موتورسیکلت بشود، خرابی سنسورهای موتورسیکلت است. موتورسیکلت‌ها از سنسورهای مختلفی مانند سنسور فشار هوای داخل منیفولد، سنسور اکسیژن، سنسور دور موتور، سنسور دریچه گاز، سنسور دمای هوای ورودی، سنسور سرعت، سنسور سطح بنزین و غیره تشکیل شده‌اند. خرابی در هر یک از این سنسورها می‌تواند منجر به گاز خوردن اما راه نرفتن موتور شود.
برای مثال در صورت خراب‌شدن سنسور منیفولد در موتورسیکلت‌ها با سیستم انژکتوری، مقدار هوای ورودی توسط ECU به‌درستی تشخیص داده نمی‌شود و در نتیجه مخلوط سوخت و هوا با درصد مناسبی با یکدیگر ترکیب نخواهند شد. زمانی که این مخلوط از تناسب درستی برخوردار نباشد، احتراق به‌درستی اتفاق نمی‌افتد و با ریپ زدن موتور همراه خواهد شد که از علائم کاهش شتاب موتورسیکلت نیز به حساب می‌آید.
راه افزایش شتاب موتورسیکلت
علت افت شتاب موتورسیکلت می‌تواند به دلیل درست کار نکردن اجزای مختلف موتورسیکلت باشد که تا به اینجا با ۱۹ مورد مهم آن آشنا شدیم. اما چگونه می‌توان از این مشکلات پیشگیری کرد و راه افزایش شتاب موتورسیکلت چیست؟ در ادامه به مهم‌ترین مواردی که باعث بهبود عملکرد موتور می‌شوند، اشاره کرده‌ایم:
- افزایش و تنظیم قدرت موتور
- استفاده از بنزین باکیفیت
- کاهش وزن موتورسیکلت
- استفاده از روغن موتور باکیفیت
- استفاده از رینگ و لاستیک مناسب با نوع موتورسیکلت
- تعویض دوره‌ای اجزا مصرفی؛ مانند فیلتر هوا، فیلتر سوخت و شمع
سرویس منظم و دوره‌ای
شتاب موتورسیکلت، همانند هر وسیله نقلیه دیگری، به عوامل مختلفی بستگی دارد. در مجموع از دلایل افت شتاب موتورسیکلت می‌توان به عدم‌تنظیم موتور، خرابی صفحه کلاچ موتورسیکلت، کثیف‌بودن فیلتر هوا، سیستم سوخت‌رسانی نامناسب، استفاده از بنزین کم‌کیفیت و غیره اشاره کرد.
بنابراین، برای افزایش شتاب و عملکرد بهتر موتور سیکلت، توصیه می‌کنیم به‌طور منظم اجزای کلیدی آن را بررسی و سرویس کنید و از سوخت باکیفیت استفاده کنید. توجه به این عوامل می‌تواند علاوه‌بر بهبود شتاب، عمر موتورسیکلت شما را افزایش دهد و تجربه رانندگی بهتری را برایتان رقم بزند.
بیشتر بخوانید: ۱۴ علت لرزش موتورسیکلت
سوالات متداول
1. علت افت شتاب موتور سیکلت چیست؟
افت شتاب موتورسیکلت می‌تواند به دلایل مختلفی مانند سوخت بی‌کیفیت و آلوده، خرابی صفحه کلاچ موتورسیکلت، کثیف‌بودن فیلتر هوا، شکستگی فنر کاربراتور، معیوب‌بودن سیستم کنترل دریچه گاز، گرفتگی مجرای عبور سوخت، مسدود شدن کاربراتور، رخ دهد.
2. تاثیر صفحه کلاچ در شتاب موتورسیکلت چیست؟
از آنجایی که صفحه کلاچ موتورسیکلت وظیفه انتقال نیرو بین موتور و چرخ‌ها را بر عهده دارد، عملکرد آن بر میزان شتاب موتورسیکلت تأثیر دارد. درصورتی‌که صفحه کلاچ فرسوده یا دچار مشکل شود، نمی‌تواند به‌درستی نیرو را منتقل کند و باعث افت شتاب و عملکرد موتورسیکلت می‌شود.
3. علت گاز نخوردن موتورسیکلت چیست؟
در مواردی نظیر خرابی سیستم انژکتور، نقص سنسورها و یا خرابی کلاچ، موتورسیکلت گاز می‌خورد اما قادر به حرکت نیست و به اصطلاح ریپ می‌زند.