سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو کابوس رانندگان است. این اتفاق ممکن است به مرور رخ دهد یا حتی به‌یکباره اتفاق بیفتد. در این شرایط رانندگی سخت خواهد شد و ممکن است حتی به تصادف منجر شود. در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است 11 علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو را توضیح داده و همچنین راه‌های جلوگیری و تعمیر این مشکل را ارائه دهیم.
سیستم فرمان هیدرولیک خودرو چیست و از چه اجزایی تشکیل شده است؟
خودروسازان همواره تلاش کرده‌اند تا شرایط رانندگی آسان را برای صاحبین وسایل نقلیه مهیا کنند. یکی از سیستم‌های مورد استفاده در خودروهای مدرن، فرمان هیدرولیک یا فرمان برقی است.
چرخش آسان فرمان بدون نیاز به فشار زیاد توسط راننده، به واسطه این سیستم میسر میشود.
اما این سیستم از چه اجزایی تشکیل شده‌است؟ در ادامه توضیح می‌دهیم.
· پمپ هیدرولیک
در این سیستم مایع هیدرولیک بین اجزای مختلف پمپاژ میشود. این وظیفه بر عهده پمپ است که به کمک یک تسمه که به موتور متصل است، حرکت می‌کند. این پمپ از قطعات مصرفی موتور خودرو است.
· مخزن مایع هیدرولیک
مخزن هیدرولیک فضایی است که مایع روغن هیدرولیک در آن نگهداری میشود.
· شلنگها و لوله‌ها
وظیفه شلنگها و لوله‌های این پمپ انتقال مایع به دیگر اجزای سیستم هیدرولیک است. این شلنگها باید فشار بالای مایع را تحمل کنند.
· سوپاپ فرمان
در این سیستم وظیفه تنظیم فشار مورد نیاز برای چرخش فرمان، بر عهده سوپاپ فرمان یا شیر کنترل است.
· جک فرمان
این قطعه وظیفه دارد نیرو را به چرخ‌ها منتقل کرده و فرمان‌پذیری را کنترل کند.
· پیستون و پینیون
این مکانیزم در سیستم فرمان هیدرولیک کمک می‌کند تا چرخش فرمان به حرکت خطی برای چرخاندن چرخ‌ها تبدیل شود. پیستون در داخل محفظه سیلندر حرکت می‌کند تا فرمان به درستی اعمال شود.
· فیلتر
پاکسازی مایع در سیستم فرمان بر عهده فیلتر است. این فیلتر مانع گردش آلودگی و ذرات معلق در اجزای این سیستم میشود.
· رادیاتور یا خنک‌کننده روغن
در برخی خودروها برای پایین نگهداشتن دمای روغن، از رادیاتور و یا خنک کننده روغن استفاده میشود.
علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو
بعد از آشنایی با وظیفه و اجزای این سیستم، نوبت به توضیح علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو می‌رسد. در ادامه این دلایل را بررسی می‌کنیم.
1. کاهش روغن هیدرولیک
کاهش و یا کهنگی روغن هیدرولیک، یکی از اصلی ترین دلیل این مشکل است. این اتفاق معمولا به خاطر نشتی روغن از پمپ و یا شلنگ‌های انتقال‌دهنده رخ می‌دهد. کم شدن سطح روغن باعث کاهش فشار سیستم و سخت‌شدن چرخش فرمان است.
2. کاهش باد تایرها
یکی دیگر از دلایل قابل توجه و موٍثر در میزان فرمان‌پذیری خودرو، کم شدن باد لاستیک، یا تنظیم نبودن باد تایر ماشین است.
3. هوا گرفتن سیستم هیدرولیک
یکی دیگر از مشکلات، هوا گرفتن سیستم است. در این شرایط انتقال روغن به درستی انجام نگرفته و فرمان سفت میشود.
4. ایراد پمپ هیدرولیک
یکی دیگر از عوامل کارایی پایین این سیستم، خرابی پمپ است. در این صورت روغن نمی‌تواند به درستی در سیستم جریان پیدا کند. این اتفاق ممکن است به طور طبیعی و به مرور زمان رخ دهد یا دلیل مثل شل شدن اتصالات و استفاده از روغن بی‌کیفیت داشته باشد.
5. خرابی سوپاپ فرمان
سوپاپ فرمان وظیفه تنظیم فشار هیدرولیک را بر عهده دارد. در صورت خرابی یا انسداد این شیر، فشار لازم برای چرخش فرمان به درستی منتقل نمی‌شود و باعث سفت شدن فرمان میشود.
6. نشتی یا انسداد شلنگها علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو
همانطور که توضیح دادیم، کاهش و یا عدم جریان روان روغن یکی از دلایل شایع کاهش فرمان پذیری ماشین است. این مشکل می‌تواند به دلیل نشتی یا انسداد شلنگها و اتصالات سیستم هیدرولیک رخ دهد.
7. ایراد جعبه فرمان
همانطور که توضیح دادیم، جعبه فرمان وظیفه تبدیل حرکت چرخشی به خطی در سیستم فرمان‌پذیری خودرو را بر عهده دارد. بنابراین یکی دیگر از علل چرخش سخت فرمان می‌تواند ایراد در جعبه فرمان باشد.
8. شرایط آب و هوایی
کاهش یا افزایش دمای روغن هیدرولیک، به طور مستقیم بر کیفیت و کارایی این سیستم تاثیرگذار است. در دمای بالا غلظت روغن کاهش پیدا کرده و در دمای خیلی سرد، روغن غلیظ‌تر میشود. در هر دو صورت عملکرد سیستم با مشکل مواجه خواهد شد.
همچنین ما در وبلاگ تپسی مقاله ای نوشته ایم با عنوان «تاثیر آب و هوا بر عملکرد خودرو» که می‌توانید مطالعه کنید.
9. خرابی سیبک فرمان علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو
یکی دیگر از مشکلات، ایراد در سیبک است. در این صورت حرکت آزادانه فرمان مخصوصا در سرعت‌های پایین با مشکل مواجه خواهد شد.
10. شل شدن تیمه هیدرولیک
تسمه هیدرولیک نیروی موتور را به پمپ انتقال می‌دهد. نیرویی که سبب میشود روغن در سیستم جریان داشته باشد. شل شدن، ترک و یا پوسیدگی این سیستم عامل حرکت سخت فرمان است.
11. وضعیت رینگ و سایز لاستیک
انتخاب رینگ و لاستیکی بزرگ‌تر و غیراستاندارد، دلیل دیگر این مشکل است. در این صورت فرمان‌پذیری ماشین نیز با مشکل مواجه خواهد شد.
ما در مقاله‌ای در وبلاگ تپسی با عنوان «بهترین لاستیک مناسب خودروهای مختلف» در این رابطه توضیحات کاملی ارائه داده‌ایم.
روش نرم کردن فرمان هیدرولیک
بعد از مرور علت سفت شدن فرمان هیدرولیک خودرو حالا نوبت به راه‌های جلوگیری از این مشکل می‌رسد. از جمله فعالیت‌هایی که می‌توان برای نرم کردن فرمان هیدرولیک انجام داد عبارت است از:
· پرکردن مخزن روغن هیدرولیک
اگر می‌خواهید فرمان همیشه نرمی داشته باشید، بهتر است به صورت دوره‌ای میزان روغن هیدرولیک ماشین خود را چک کنید. در صورت کم شدن سطح و یا حتی کهنگی روغن، آن را با مایع جدید جایگزین کنید.
· تعویض تسمه هیدرولیک
در رابطه با تاثیر تسمه پروانه بر عملکرد این سیستم توضیح دادیم. پس یکی از راه‌های جلوگیری از این مشکل تعویض تسمه معیوب است. اگر تسمه شل یا دچار پوسیدگی بود، آن را تعویض کنید.
· سرویس سیستم خنک‌کننده روغن هیدرولیک
در برخی خودروها سیستم خنک‌کننده روغن وجود دارد که وظیفه آن جلوگیری از داغ شدن روغن است. اگر این سیستم به درستی کار نکند، داغ شدن بیش از حد روغن می‌تواند به عملکرد هیدرولیک آسیب بزند.
· سرویس منظم جعبه فرمان
یکی از راهکارهای نرم شدن فرمان خودرو، سرویس و بازبینی دوره‌ای و احیانا تعمیر جعبه فرمان است. فرسودگی قطعات، نشتی روغن و کثیفی از جمله مشکلاتی است که ممکن است جعبه فرمان خودرو شما را دچار آسیب کند.
تست فرمان خودرو
اگر می‌خواهید رانندگی بدون مشکلی داشته باشید، به صورت دوره‌ای یا بعد از دیدن علائم هشدار دهنده، مراحل تست فرمان خودرو خود را انجام دهید.
علائمی که می‌تواند هشدار دهنده باشد، عبارت است از:
- شل شدن فرمان
- چرخش سخت فرمان
- کشیده شدن ماشین به اطراف هنگام رانندگی
- نشتی روغن هیدرولیک
سوالات متداول
1- علت سفت شدن فرمان بعد از گرم شدن خودرو چیست؟
سفت شدن فرمان خودرو بعد از گرم شدن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به کمبود یا کاهش سطح روغن هیدرولیک، خرابی پمپ فرمان، خرابی یا کهنگی تسمه پمپ، مشکل در جعبه فرمان یا گرفتگی یا مسدود شدن شلنگها اشاره کرد.
2- علت سفت شدن فرمان به یک سمت چیست؟
این اتفاق می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به تنظیم نبودن باد تایرها و زاویه لاستیک‌ها، خرابی جعبه فرمان، سایش یا خرابی بلبرینگ چرخ‌ها و یا ایراد در پمپ اشاره کرد.
3- دلیل سفت شدن فرمان بعد از تعمیر جلوبندی چیست؟
اگر جلوبندی خودرو خود را تعمیر و یا تعویض کردید و پس از آن فرمان‌پذیری ماشین دچار اشکال شد، ممکن است به دلایلی از جمله تنظیم نادرست چرخ‌ها، ایراد در نصب قطعات جلوبندی، استفاده از قطعات غیر استاندارد، کاهش روغن هیدرولیک و یا … باشد.
4- چگونه می‌توان فهمید که پمپ هیدرولیک فرمان خراب شده است؟
چند نشانه رایج برای خرابی پمپ فرمان عبارتند از:
- سفت شدن فرمان در حین چرخش به هر دو طرف
- صدای زوزه یا جیغ از قسمت جلویی خودرو هنگام چرخاندن فرمان
- نشت روغن از سیستم
5- آیا ممکن است خرابی جلوبندی باعث سفت شدن فرمان شود؟
بله، خرابی یا سایش قطعات جلوبندی مانند بوش‌ها، سیبک‌ها و کمک فنرها می‌تواند منجر به سفت شدن فرمان شود. اگر جلوبندی خودرو به درستی عمل نکند، ممکن است فرمان سفت شود.