سیستم برقی ماشین قطعات مختلفی دارد. خرابی هرکدام از این قطعات می‌تواند روی کار کل سیستم تاثیر منفی بگذارد. در این سیستم پیچیده، برخی قطعات نقش مهم‌تری دارند. جعبه فیوز از آن دست قطعات سیستم برقی است که ایراد آن می‌تواند وضعیت فنی ماشین را به هم بریزد. در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است در رابطه با دلایل خرابی جعبه فیوز، وظیفه این قطعه و نحوه عیب‌یابی آن صحبت کنیم.
جعبه فیوز خودرو چیست؟
جعبه فیوز خودرو یکی از اجزای اصلی سیستم الکتریکی خودرو است که وظیفه محافظت از مدارهای الکتریکی خودرو در برابر جریان‌های بیش از حد و اتصالی‌های ناگهانی را بر عهده دارد. این جعبه شامل فیوزهایی است که هر یک مدار خاصی را محافظت می‌کنند. در صورتی که جریان الکتریکی از حد مشخصی فراتر رود، فیوز می‌سوزد و مدار را قطع می‌کند تا از آسیب به قطعات الکتریکی خودرو جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی دینام خودرو + دلایل و راه تعمیر
اجزای جعبه فیوز خودرو چیست؟
این قطعه از اجزای مختلفی تشکیل شده که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
· فیوزها
قطعات کوچکی هستند که با یک رسانای نازک ساخته شده‌اند. این رسانا با افزایش بیش از حد جریان الکتریکی می‌سوزد و مدار را قطع می‌کند. فیوزها معمولاً به رنگ‌های مختلف و با آمپرهای مشخص (5، 10، 15 و …) طراحی می‌شوند.
· رله‌ها
سوئیچ‌های الکتریکی هستند که به کمک یک سیگنال کوچک، یک مدار با جریان بالا را کنترل می‌کنند. این قطعات وظیفه دارند مدارهای الکتریکی با بار بالا (مثل چراغ‌های جلو، بخاری و کولر) را ایمن و کارآمد کنند.
درب جعبه فیوز
معمولاً روی آن نقشه یا لیستی از فیوزها و وظایف هر یک درج شده است تا کاربر بداند هر فیوز مربوط به کدام بخش خودرو است.
· اتصالات داخلی و پایه‌ها
از این اتصالات برای اتصال فیوزها و رله‌ها به مدارهای الکتریکی خودرو استفاده می‌شود.
· سیم‌کشی‌ها
سیستم برقی خودرو شامل سیم‌کشی‌های متعددی است. این سیم‌ها وظیفه انتقال جریان الکتریکی به مدارهای مختلف خودرو را دارند.
محل قرارگیری جعبه فیوز کجاست؟
محل جعبه فیوز خودرو بسته به مدل و نوع ماشین ممکن است متفاوت باشد، اما معمولاً در یکی از مکان‌های زیر قرار دارد:
· داخل کابین خودرو، زیر داشبورد سمت راننده :
بیشتر خودروها جعبه فیوز اصلی خود را زیر فرمان یا داشبورد، نزدیک به پای راننده قرار می‌دهند.
· کنار داشبورد (سمت در)
در برخی خودروها، جعبه فیوز در سمت چپ یا راست داشبورد، پشت یک پوشش کوچک قرار دارد که با باز کردن آن قابل مشاهده است.
· در محفظه موتور، نزدیک باتری:
در برخی ماشین‌ها، جعبه فیوز اصلی یا جعبه فیوز ثانویه در محفظه موتور، کنار باتری قرار دارد.
· روی دیواره جداکننده موتور و کابین
در خودروهای دیگر، ممکن است جعبه فیوز در دیواره بین موتور و کابین، نزدیک شیشه جلو قرار داشته باشد.
بهترین راه برای پیدا کردن جعبه فیوز، مطالعه دفترچه راهنمای ماشین است.
بیشتر بخوانید:۹ علت خوابیدن باتری ماشین
دلایل خرابی جعبه فیوز خودرو چیست؟
اما دلایل خرابی جعبه فیوز خودرو چیست؟ در ادامه این موضوع را توضیح می‌دهیم:
· اتصال کوتاه یا افزایش ناگهانی جریان برق
از دلایل خرابی جعبه فیوز خودرو می‌توان به اتصال کوتاه در سیم‌کشی یا دستگاه‌های متصل به جعبه فیوز اشاره کرد. نوسانات شدید برق یا افزایش جریان بیش از حد می‌تواند علت این مشکل باشد.
· کیفیت پایین فیوزها از دلایل خرابی جعبه فیوز
استفاده از فیوزهای بی‌کیفیت یا غیر استاندارد ممکن است منجر به خرابی سریع آن‌ها و همچنین جعبه فیوز شود.
· رطوبت یا نفوذ آب
یکی دیگر از دلایل خرابی فوز خودرو نفوذ رطوبت است. نفوذ آب یا رطوبت به داخل جعبه فیوز می‌تواند باعث زنگ‌زدگی و اتصالی در سیستم شود. این مشکل معمولاً در خودروهایی که در شرایط آب و هوایی مرطوب یا بارانی استفاده می‌شوند، رایج‌تر است.
· فرسودگی و عمر زیاد از دلایل خرابی جعبه فیوز
با گذشت زمان، اجزای جعبه فیوز (مانند پایانه‌ها و اتصالات) ممکن است دچار خوردگی یا خرابی شوند.
· اتصالات شل یا نادرست
شل بودن سیم‌ها یا اتصالات در جعبه فیوز می‌تواند منجر به داغ شدن و خرابی آن شود. نصب نادرست فیوزها یا اتصالات ممکن است باعث ایجاد مشکل شود.
· اضافه‌بار برق از دلایل خرابی جعبه فیوز
استفاده از دستگاه‌ها یا تجهیزات الکتریکی با مصرف بالاتر از ظرفیت سیستم می‌تواند فشار زیادی به جعبه فیوز وارد کرده و آن را حراب کند.
· نفوذ گرد و غبار و آلودگی‌ها
انباشته شدن گرد و غبار یا مواد آلاینده روی جعبه فیوز ممکن است باعث کاهش عملکرد یا خرابی آن شود.
· خرابی تجهیزات جانبی
خرابی قطعاتی مانند دینام، باتری، یا دیگر بخش‌های برقی خودرو می‌تواند باعث فشار اضافی روی جعبه فیوز شده و آن را خراب کند.
راه پیشگیری از خرابی جعبه فیوز خودرو
در صورت استفاده درست، جعبه فیوز خودرو قطعه‌ای نیست که به راحتی خراب شود. از راه‌های پیشگیری از خرابی جعبه فیوز خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از فیوزهای با کیفیت و استاندارد
- بررسی دوره‌ای و تمیز کردن جعبه فیوز
- جلوگیری از نفوذ آب یا رطوبت
- استفاده از دستگاه‌های برقی متناسب با ظرفیت سیستم خودرو
- رفع سریع هرگونه اتصال کوتاه یا مشکل در سیم‌کشی
بیشتر بخوانید: باتری به باتری خودرو
انواع فیوز خودرو بر اساس جنس ساخت
بعد از آشنایی با جعبه فیوز، بهتر است با انواع فیوز خودرو آشنا شویم. فیوزها بر اساس جنس ساخت به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند، از جمله:
1. فیوزهای فلزی
این نوع فیوزها دارای یک نوار فلزی رسانا (معمولاً از جنس آلیاژ مس یا قلع) هستند که به‌عنوان عنصر ذوب‌شونده عمل می‌کند. در صورت عبور جریان بیش از حد، این نوار فلزی ذوب شده و مدار را قطع می‌کند.
فیوزهای فلزی معمولاً در خودروهای قدیمی‌تر و سیستم‌های ساده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. فیوزهای پلاستیکی
در این نوع فیوزها، بدنه از پلاستیک مقاوم در برابر حرارت ساخته شده و یک نوار فلزی به‌عنوان عنصر ذوب‌شونده در داخل آن تعبیه شده است.
در فیوزهای پلاستیکی به دلیل بدنه‌ای از جنس پلاستیکی، خطر شوک الکتریکی کمتر است. همچنین طراحی شفاف آن‌ها امکان مشاهده وضعیت سوختگی فیوز را فراهم می‌کند.
3. فیوزهای سرامیکی
این قطعات با بدنه از جنس سرامیک ساخته شده که رسانای داخلی آن معمولاً از آلیاژهایی مانند مس است. از جمله ویژگی‌های فیوزهای سرامیکی می‌توان به مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت اشاره کرد.
دلایل سوختن فیوز خودرو چیست؟
سوختن فیوز خودرو به دلیل افزایش جریان الکتریکی بیش از حد مجاز در یک مدار رخ می‌دهد. این موضوع ممکن است ناشی از مشکلات مختلفی باشد که در سیستم الکتریکی خودرو وجود دارد. دلایل سوختن فیوز خودرو عبارت‌اند از:
افزایش جریان ناگهانی
اگر جریانی بیش از حد توان فیوز از آن عبور کند، فیوز می‌سوزد. این حالت ممکن است به دلایل مختلفی از جمله
اتصال کوتاه بین سیم‌ها و خطای زمین رخ دهد.
استفاده از فیوز نامناسب
استفاده از فیوز با ظرفیت جریان (آمپر) کمتر از نیاز مدار می‌تواند باعث سوختن مکرر آن شود.
خرابی یا فرسودگی تجهیزات الکتریکی از دلایل سوختن فیوز خودرو
ایراد در اجزای الکتریکی مانند موتورهای برف‌پاک‌کن، فن، بخاری یا چراغ‌ها می‌تواند باعث افزایش جریان و سوختن فیوز شود.
نصب نادرست یا تغییرات در سیستم الکتریکی
تغییرات غیرحرفه‌ای در سیم‌کشی یا نصب لوازم جانبی اضافی مانند سیستم صوتی یا چراغ‌های زینتی ممکن است باعث افزایش بار مدار و سوختن فیوز شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی استارت خودرو چیست؟
افزایش بار الکتریکی از دلایل سوختن فیوز خودرو
اتصال تجهیزات الکتریکی پرمصرف به مدارهایی که برای جریان بالا طراحی نشده‌اند می‌تواند جریان بیش از حد ایجاد کرده و از دلایل سوختن فیوز خودرو باشد
چطور فیوز سوخته را پیدا کنیم؟
برای پیدا کردن فیوز سوخته در خودرو، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید. این فرآیند ساده است و نیاز به ابزار خاصی ندارد، اما توجه و دقت در انجام آن مهم است.
1. شناسایی محل جعبه فیوز
ابتدا محل جعبه فیوز را پیدا کنید. همانطور که توضیح دادیم جعبه فیوز معمولا یا داخل کابین و زیر داشبورد است و یا زیر کاپوت و کنار باتری.
2. باز کردن جعبه فیوز و پیدا کردن فیوز مورد نظر
معمولاً روی درپوش یا داخل دفترچه راهنما، نقشه یا لیست مدارات و شماره فیوزها درج شده است. این اطلاعات به شما کمک می‌کند فیوز مربوط به مدار مشکل‌دار را پیدا کنید.
3. بررسی چشمی فیوزها
فیوزها را یکی‌یکی خارج کرده و آن‌ها را بررسی کنید. در فیوزهای پلاستیکی، یک نوار فلزی کوچک داخل بدنه شفاف وجود دارد. اگر این نوار قطع شده یا سوخته باشد، فیوز خراب است.
4. استفاده از ابزار تست فیوز
اگر بخواهید دقیق‌تر و سریع‌تر بررسی کنید، می‌توانید از یک مولتی‌متر استفاده کنید . برای این کار ابتدا فیوز را از جایگاهش خارج کنید. با مولتی‌متر روی حالت اهم‌سنج یا پیوستگی، دو سر فیوز را تست کنید. اگر عددی نمایش داده نشود یا بوق نزند، فیوز سوخته است.
· تعویض فیوز سوخته
فیوز سوخته را با فیوزی که آمپر مشابه دارد تعویض کنید. هرگز از فیوز با آمپر بالاتر استفاده نکنید، زیرا ممکن است باعث آسیب به مدار شود.
نتیجه‌گیری
اگر می‌خواهید سیستم برقی ماشین‌تان بدون ایراد کار کند، بهتر است به صورت دوره‌ای جعبه فیوز خودرو خود را بررسی کرده و ایرادات احتمالی آن را رفع کنید.
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم باتری خراب است یا دینام؟
سوالات متداول
1. چرا فیوزها زود به زود می‌سوزند؟
این مشکل معمولاً به دلیل عواملی مانند، اتصال کوتاه در سیم‌کشی یا قطعات برقی، استفاده از فیوز نامناسب یا غیر استاندارد، وجود رطوبت یا آلودگی در جعبه فیوزو … باشد.
2. آیا نفوذ آب به جعبه فیوز می‌تواند باعث خرابی آن شود؟
بله، نفوذ آب یا رطوبت یکی از دلایل شایع خرابی جعبه فیوز است. این موضوع می‌تواند باعث اتصالی، خوردگی قطعات داخلی و سوختن فیوزها شود.
3. چگونه متوجه شویم که جعبه فیوز مشکل دارد؟
برخی از نشانه‌های خرابی جعبه فیوز شامل مواردی چون قطع ناگهانی کارکرد تجهیزات برقی خودرو (مثل چراغ‌ها یا کولر)، سوختن مکرر فیوزها، بوی سوختگی یا مشاهده علائم داغ‌شدگی در جعبه فیوز، مشاهده خوردگی، زنگ‌زدگی یا آلودگی در داخل جعبه و … است.
4. آیا استفاده از فیوز قوی‌تر می‌تواند مشکل سوختن فیوز را حل کند؟
خیر، استفاده از فیوز قوی‌تر از مقدار توصیه‌شده توسط سازنده خودرو می‌تواند خطرناک باشد. این کار ممکن است باعث آسیب به سیم‌کشی و دیگر قطعات برقی شود و خطر آتش‌سوزی را افزایش دهد.
5. آیا تمیز کردن جعبه فیوز ضروری است؟
بله، تمیز کردن دوره‌ای جعبه فیوز می‌تواند از انباشته شدن گرد و غبار، رطوبت و خوردگی جلوگیری کرده و به افزایش طول عمر جعبه کمک کند.