علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو + راه تعمیر و نگهداری
شاید خودرو شما لرزش در حالت درجا داشته باشد یا ناگهان خاموش شود. این‌ها علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو هستند. اگر به‌موقع علت خرابی سنسور دریچه گاز را ندانید، آسیب به موتور شدیدتر می‌شود.
در این مقاله از بلاگ تپسی، روش بررسی علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو را می‌آموزید. سپس راه جلوگیری از خرابی سنسور دریچه گاز و آموزش نگهداری و تعمیر آن را گام‌به‌گام دنبال می‌کنید. حتما توضیحات و آموزش‌ها را در این راهنما بخوانید.
سنسور دریچه گاز چیست؟
سنسور دریچه گاز که با نام TPS یا (Throttle Position Sensor) هم شناخته می‌شود، یکی از اجزای اصلی در سیستم سوخت‌رسانی خودرو است. این قطعه موقعیت زاویه دریچه گاز را اندازه‌گیری کرده و داده‌ها را به واحد کنترل الکترونیکی موتور یا همان ECU (Electronic Control Unit) می‌فرستد.
این سنسور همان‌طور که از نامش پیدا است، بر روی دریچه گاز خودرو و نزدیک استپر قرار می‌گیرد. این سنسور با محاسبه لحظه‌به‌لحظه میزان سوخت و هوا، اطلاعات را به ECU خودرو منتقل می‌کند. مهمترین وظیفه سنسور دریچه گاز خودرو استاندارد نگه داشتن میزان مصرف سوخت است؛ اما این تنها عملکرد این قطعه نیست.
وظایف سنسور دریچه گاز
سنسور دریچه گاز چند وظیفه مهم در خودرو دارد که همه آن‌ها به کنترل دقیق موتور مربوط می‌شود. این وظایف به ECU کمک می‌کنند تا با دریافت اطلاعات درست، بهترین عملکرد را از موتور بگیرد. در صورت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو، بیشتر این وظایف با اختلال روبه‌رو خواهند شد و علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو در خودرو دیده می‌شود. وظایف این سنسور عبرت‌اند از:
· اندازه‌گیری موقعیت دریچه گاز
این سنسور زاویه باز بودن دریچه گاز را اندازه می‌گیرد. زمانی که راننده پدال گاز را فشار می‌دهد، زاویه دریچه گاز تغییر می‌کند و سنسور اطلاعات مربوط به این تغییرات را به ECU ارسال می‌کند. هرچه دور موتور بالاتر برود، دریچه بیشتر باز شده و سوخت بالاتری به سیلندر تزریق می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی ای سی یو خودرو چیست؟ + علت خرابی و تعمیر
· کنترل نسبت سوخت و هوا
با اطلاعات دریافتی ازاین قطعه، واحد کنترل موتور (ECU) میزان سوخت و هوای مورد نیاز برای احتراق بهینه را تنظیم می‌کند. هر چه دریچه گاز بیشتر باز باشد، میزان سوخت بیشتری تزریق می‌شود.
· بهبود عملکرد خودرو
این سنسور به بهبود عملکرد موتور کمک کرده و باعث کاهش مصرف سوخت و بهینه‌سازی مصرف انرژی خودرو می‌شود.
علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
بعد از آشنایی با وظایف این قطعه، بهتر است به سراغ علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو برویم. این علائم عبارت است از:
1. افزایش مصرف سوخت از علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
اولین و مهمترین علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو افزایش مصرف سوخت است. اگر این قطعه اطلاعات اشتباه به کامپیوتر ماشین مخابره کند، سوخت بیشتری به موتور تزریق می‌شود.
2. کاهش شتاب خودرو
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی این قطعه، کاهش شتاب ماشین است. اگر این سنسور به درستی عمل نکند، تزریق سوخت به موتور دچار ایراد شده و فشردن پدال گاز بی‌اثر می‌شود.
3. لرزش یا خاموش شدن ماشین
اگر این قطعه به درستی کار نکند، موتور ممکن است در دورهای پایین یا حتی در حین حرکت به طور ناگهانی خاموش شود. این مشکل می‌تواند به علت ناتوانی ECU در کنترل صحیح نسبت سوخت و هوا باشد.
بیشتر بخوانید: دلایل افزایش مصرف سوخت + راهکار
4. عملکرد نامنظم و پرش دور موتور در حالت درجا
خرابی این سنسور می‌تواند باعث نوسانات دور موتور در حالت درجا (در حالت ثابت) شود. این به دلیل اطلاعات نادرست از موقعیت دریچه گاز است که باعث می‌شود ECU به‌درستی تنظیم نشود.
5. عملکرد با تاخیر پدال گاز
یکی دیگر از علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو عملکرد با تاخیر پدال گاز است. یعنی وقتی راننده پایش را روی پدال فشار می‌دهد، ماشین با چند ثانیه تاخیر گاز می‌خورد.
6. تاخیر در کاهش دور موتور از علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
یکی از علائم شایع خرابی این قطعه، پایین نیامدن دور موتور مخصوصا در حالت درجا یا خلاصی دنده است. در این حالت به اصطلاح ماشین بدون دلیل گاز می‌خورد. برخی خیال می‌کنند این ایراد مربوط به استپر است، در حالی که باید سنسور را بررسی کنند.
بیشتر بخوانید: انواع رنگ دود اگزوز خودرو + عیب یابی و رفع ایراد
7. روشن شدن چراغ چک موتور
در صورت خرابی سنسور دریچه گاز، چراغ چک موتور روشن می‌شود. این چراغ نشان‌دهنده وجود یک خطا در سیستم مدیریت موتور است و بهتر است بلافاصله عیب‌یابی شود.
8. تعویض سخت دنده
در برخی خودروهای اتوماتیک، سنسور دریچه گاز اطلاعات لازم برای تعویض دنده را نیز فراهم می‌کند. در صورت خرابی این سنسور، ممکن است تعویض دنده به درستی انجام نشود یا با سختی انجام شود.
بیشتر بخوانید: ۱۱ علت روغن ریزی گیربکس + راه جلوگیری و تعمیر
9. ایستایی دور موتور بین 2500 تا 3000
گاهی خرابی این قطعه با ایستایی دور موتور در 2500 تا 3000 مشخص می‌شود. این دیگر نشانه خرابی سنسور دریچه گاز است.
10. سخت روشن شدن خودرو
اگر ماشین‌تان سخت استارت می‌خورد و روشن می‌شود، می‌تواند دلیلی خرابی این قطعه حیاتی باشد. علت هم مشخص است، نرسیدن سوخت کافی به موتور.
| نشانه | توضیح |
| افت شتاب هنگام گاز دادن | وقتی سنسور دریچه گاز درست کار نکند، موتور نمی‌تواند مقدار باز شدن دریچه را دقیق تشخیص دهد. این موضوع باعث می‌شود واکنش خودرو به فشار پدال کند شود. نتیجه آن کاهش محسوس شتاب در رانندگی است. |
| روشن شدن چراغ چک (Check Engine) | یکی از اولین نشانه‌ها روشن شدن چراغ چک روی صفحه کیلومتر است. ECU خودرو (Electronic Control Unit) خطای مربوط به سنسور را ثبت می‌کند. این هشدار نشان می‌دهد که سیستم باید بررسی شود. |
| افزایش مصرف سوخت | خرابی سنسور می‌تواند باعث ورود هوای کمتر یا بیشتر از حد استاندارد شود. در نتیجه ECU سوخت بیشتری تزریق می‌کند. این موضوع مصرف سوخت را تا 2 لیتر در هر 100 کیلومتر بالا میبرد. |
| لرزش موتور در حالت درجا | وقتی سیگنال دریچه گاز ناپایدار باشد، نسبت سوخت و هوا به‌هم می‌ریزد. این مسئله بیشتر در حالت ایستاده و بدون حرکت مشخص می‌شود. راننده احساس لرزش‌های مداوم در موتور خواهد داشت. |
| خاموش شدن ناگهانی خودرو | قطع شدن کامل یا موقت سیگنال سنسور، ECU را دچار خطا می‌کند. موتور در این شرایط نمی‌تواند مقدار هوا و سوخت را درست مدیریت کند. نتیجه آن خاموش شدن ناگهانی در حین رانندگی است. |
علت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو چیست؟
سنسور دریچه گاز تحت تاثیر عوامل مختلفی دچار خرابی می‌شود. این عوامل می‌توانند مکانیکی، الکتریکی یا محیطی باشند. زمانی که خرابی سنسور دریچه گاز رخ می‌دهد، ECU داده‌های اشتباه دریافت می‌کند و این موضوع باعث می‌شود عملکرد موتور به شدت دچار اختلال شود. در ادامه به بررسی علت‌های خرابی سنسور دریچه گاز می‌پردازیم.
استهلاک طبیعی قطعات داخلی سنسور در طول زمان
هر قطعه الکترونیکی پس از مدتی استفاده دچار فرسودگی می‌شود. سنسور دریچه گاز هم با گذشت زمان دقت اولیه خود را از دست می‌دهد. این استهلاک طبیعی باعث ارسال سیگنال ناپایدار به ECU می‌شود. در نتیجه عملکرد موتور ضعیف می‌شود و مشکلاتی مثل افزایش مصرف سوخت دیده می‌شود.
نفوذ گردوغبار و آلودگی به محفظه دریچه گاز
هوای ورودی به موتور همیشه حاوی ذرات ریز است. اگر فیلتر هوا عملکرد مناسبی نداشته باشد، این ذرات وارد محفظه دریچه گاز می‌شوند. تجمع گردوغبار روی قطعات سنسور باعث اختلال در خواندن زاویه دریچه می‌شود. در نهایت خطاهای مختلفی در سیستم احتراق ایجاد خواهد شد.
خرابی یا فرسودگی سیم‌کشی و کانکتورهای برقی
سنسور برای ارسال داده به ECU به سیم‌کشی سالم نیاز دارد. فرسودگی یا قطع شدن سیم‌ها باعث می‌شود سیگنال درست منتقل نشود. کانکتورهای برقی هم در اثر رطوبت یا فشار مکانیکی دچار آسیب می‌شوند. این مشکلات الکتریکی باعث روشن شدن چراغ چک و افت کارکرد موتور می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی سنسور اکسیژن
· نوسانات حرارتی شدید
قرار گرفتن مداوم سنسور در معرض گرما یا سرمای شدید می‌تواند به خرابی اجزای الکترونیکی آن منجر شود. این عامل در خودروهایی که در شرایط آب‌وهوایی بسیار گرم یا سرد استفاده می‌شوند، شایع‌تر است.
بیشتر بخوانید: تاثیر آب و هوا بر خودرو + نکات مهم
· استفاده از سوخت بی‌کیفیت علت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
دیگر علت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو سوخت‌های بی‌کیفیت یا دارای ناخالصی است که موجب رسوب و ایجاد آلودگی در دریچه گاز و مسیر هوای ورودی شده و عملکرد سنسور را مختل می‌کند.
· گاز دادن زیاد و ناگهانی
اگر به طور ناگهانی و زیاد پدال گاز را فشار می‌دهید، امکان دارد به زودی سنسور دریچه گاز خودرو شما خراب شود.
· نوسانات الکتریکی و مشکلات سیم‌کشی علت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
خرابی در سیم‌کشی و کانکتورهای سنسور می‌تواند باعث قطع ارتباط یا ایجاد نوسانات الکتریکی شود که در نهایت سنسور را از کار می‌اندازد. این مشکل می‌تواند به دلیل پوسیدگی یا شل شدن اتصالات باشد.
· خرابی ECU خودرو
دیگر علت خرابی سنسور دریچه گاز خودرو می‌تواند نقص در کامپیوتر خودرو باشد. اگر ECU به درستی کار نکند، قطعات مرتبط با خودش را نیز خراب می‌کند.
راه جلوگیری از خرابی سنسور دریچه گاز
جلوگیری از خرابی سنسور دریچه گاز
پیشگیری از خرابی سنسور دریچه گاز بسیار ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از تعمیر یا تعویض آن است. رانندگان می‌توانند با رعایت چند نکته کاربردی، عمر مفید این قطعه را افزایش دهند و از بروز مشکلات جدی‌تر در سیستم موتور جلوگیری کنند. به این نکات در ادامه اشاره شده است.
انتخاب سوخت با کیفیت
یکی از دلایل مهم در کاهش خرابی سنسور دریچه گاز خودرو، استفاده از سوخت با کیفیت بالا است. سوخت بی‌کیفیت باعث ایجاد رسوب در دریچه گاز و سنسور می‌شود و در نهایت عملکرد آن را مختل می‌کند. استفاده از بنزین مناسب و استاندارد، مانع از ایجاد آلودگی در مسیر ورودی هوا و سوخت می‌شود.
بررسی دورهای و سرویس‌های منظم
سرویس‌های دورهای، بهترین روش برای جلوگیری از خرابی سنسور دریچه گاز هستند. بازرسی و تمیزکاری دریچه گاز در هر 20,000 کیلومتر توصیه می‌شود. همچنین استفاده از دستگاه دیاگ در سرویس‌های منظم می‌تواند خرابی‌های احتمالی را در مراحل ابتدایی شناسایی کند و از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
توصیه‌های دورهای برای پیشگیری از خرابی
| بازه توصیه‌شده | اثر مثبت | اقدام نگهداری |
| هر 20,000 km | کاهش رسوب و بهبود کارکرد موتور | تمیز کردن دریچه گاز |
| هر 15,000 km | پیشگیری از قطعی ناگهانی | بررسی سوکت‌ها و سیم‌کشی |
| همیشه | کاهش تولید دوده و آلودگی | استفاده از سوخت باکیفیت |
| هر 30,000 km | جلوگیری از نوسان ولتاژ | سرویس سیستم برق خودرو |
| هر 10,000 km | کاهش ورود ذرات به سنسور | تعویض فیلتر هوا |
روش تعویض سنسور دریچه گاز خودرو
گاهی تعمیرات کافی نیست و نیاز به تعویض سنسور وجود دارد. خرابی سنسور دریچه گاز در خودرو اگر به موقع برطرف نشود، می‌تواند مشکلاتی جدی برای موتور ایجاد کند. به همین دلیل آشنایی با مراحل تعویض آن برای رانندگان و تعمیرکاران اهمیت دارد. مراحل گام‌به‌گام برای تعویض عبارت‌اند از:
- قطع کردن اتصال باتری خودرو برای جلوگیری از آسیب الکتریکی
- باز کردن کانکتور برقی متصل به سنسور دریچه گاز
- جدا کردن پیچ‌های نگهدارنده سنسور از روی دریچه گاز
- نصب سنسور جدید و بستن پیچ‌ها با گشتاور مناسب
- وصل کردن کانکتور برقی و اتصال دوباره باتری
خطاهای متداول در خرابی سنسور دریچه گاز
یکی از روش‌های اصلی شناسایی خرابی سنسور دریچه گاز در خودرو، بررسی کدهای خطای ثبت‌شده در ECU است. این کدها معمولا با حرف P شروع می‌شوند و هر کدام بیانگر نوع خاصی از ایراد هستند. آشنایی با این خطاها به رانندگان کمک می‌کند تا در زمان مناسب اقدام به تعمیر یا تعویض کنند.
| کد خطا | توضیح |
| P0120 | ایراد در مدار ورودی سنسور دریچه گاز |
| P0121 | سیگنال دریافتی ECU خارج از محدوده استاندارد |
| P0122 | ولتاژ پایین سنسور دریچه گاز |
| P0123 | ولتاژ بالای سنسور دریچه گاز |
| P0124 | خطای ناپیوسته یا متناوب در عملکرد سنسور دریچه گاز |
هر یک از این خطاها بیانگر خرابی سنسور دریچه گاز در خودرو است که باید جدی گرفته شود.
نگهداری و تعمیر دریچه گاز خودرو
نگهداری درست از دریچه گاز نقش کلیدی در کاهش مشکلات مربوط به خرابی سنسور دارد. این کار شامل بررسی دورهای، تمیزکاری و تست عملکرد سنسور است.
| روش تشخیص | توضیح |
| دستگاه دیاگ | مکانیک‌ها معمولاً برای تشخیص مشکلات از دستگاه دیاگ دستگاه دیاگ OBD-II یا (On-Board Diagnostics II) استفاده می‌کنند. این دستگاه خطاهای مربوط به سنسور را ثبت کرده و با تحلیل آن‌ها می‌توان وضعیت قطعه را بررسی کرد. با استفاده از دستگاه دیاگ OBD-II می‌توان کدهای خطای ذخیره‌شده در ECU را خواند. این کدها نشان می‌دهند که آیا سنسور دریچه گاز عملکرد درستی دارد یا دچار مشکل شده است. تست با دیاگ به مکانیک‌ها امکان می‌دهد علت اصلی خرابی سنسور دریچه گاز خودرو را سریع‌تر پیدا کنند و اقدامات لازم را انجام دهند. |
| مولتی‌متر | یکی از روش‌های دقیق‌تر برای بررسی عملکرد سنسور، استفاده از مولتی‌متر است. در این روش میزان ولتاژ خروجی سنسور در شرایط مختلف باز و بسته بودن دریچه گاز اندازه‌گیری می‌شود. اگر ولتاژ خارج از محدوده استاندارد باشد، نشان‌دهنده خرابی سنسور دریچه گاز خودرو است و باید تعمیر یا تعویض انجام شود. |
بیشتر بخوانید: علائم خرابی استارت خودرو چیست؟ + دلایل و راه تعمیر
تاثیر خرابی سنسور دریچه گاز خودرو بر گیربکس و رانندگی
خرابی سنسور دریچه گاز خودرو فقط روی موتور تاثیر نمی‌گذارد، بلکه گیربکس و تجربه رانندگی را هم دچار مشکل می‌کند. چون ECU برای مدیریت تعویض دنده و کنترل پایداری به داده دقیق این سنسور نیاز دارد. وقتی سیگنال‌ها نادرست باشند، هماهنگی میان موتور و گیربکس از بین می‌رود. نتیجه آن افزایش فشار روی قطعات و کاهش کیفیت رانندگی است.
مشکلات تعویض دنده در خودروهای اتوماتیک
در خودروهای اتوماتیک، تعویض دنده وابسته به اطلاعات دریافتی از سنسور دریچه گاز است. اگر این سنسور خراب شود، گیربکس زمان درست برای تغییر دنده را تشخیص نمی‌دهد. این موضوع باعث ضربه هنگام تعویض یا تاخیر در تغییر دنده می‌شود. راننده احساس می‌کند خودرو واکنش طبیعی و روانی به فشار پدال ندارد.
اختلال در کنترل سرعت و پایداری خودرو
وقتی سنسور دریچه گاز درست عمل نکند، کنترل سرعت خودرو دچار اختلال می‌شود. ممکن است خودرو ناگهان شتاب بگیرد یا برعکس واکنش کُند نشان دهد. این رفتار غیرعادی به‌ویژه در جاده‌های لغزنده می‌تواند خطرناک باشد. پایداری خودرو کاهش پیدا می‌کند و راننده اعتماد کمتری به سیستم کنترل خودرو خواهد داشت.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها
خرابی سنسور دریچه گاز خودرو یکی از دلایل اصلی افت شتاب و افزایش مصرف سوخت است. در این مقاله علائم خرابی سنسور دریچه گاز در خودرو را بررسی کردیم و توضیح دادیم که علت خرابی سنسور دریچه گاز چیست. همچنین راه جلوگیری از خرابی سنسور دریچه گاز و نگهداری درست آن را توضیح دادیم. این اطلاعات به رانندگان کمک می‌کند که پیش از رسیدن به خرابی‌های جدی‌تر، اقدام لازم را انجام دهند.
برای پیشگیری، سوخت با کیفیت، سرویس دورهای و کنترل سیم‌کشی ضروری است. اگر سنسور خراب شود، مشکلاتی مانند روشن شدن چراغ چک یا خاموشی ناگهانی ایجاد می‌شود. تعمیر به‌موقع باعث می‌شود خودرو در شرایط بهتری کار کند و هزینه‌ها کمتر شوند. برای مطالعه نکات بیشتر و آشنایی با دیگر بخش‌های نگهداری خودرو، سایر مقالات وبلاگ تپسی را بخوانید
نتیجه‌گیری
این قطعه نقشی حیاتی در سیستم سوخت‌رسانی و احتراق موتور دارد. به همین خاطر همواره باید در سرویس دورهای خودرو مورد بررسی قرار گیرد. اگر هر کدام از علائم ذکر شده در این مقاله از جمله کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت، سخت روشن شدن ماشین و … را مشاهده کردید، سریعا به یک مکانیک متخصص مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید:علائم خرابی کاتالیزور خودرو چیست؟
سوالات متداول
1. آیا خرابی سنسور دریچه گاز باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود؟
بله، یکی از علائم رایج خرابی این قطعه، افزایش مصرف سوخت است. زمانی که این قطعه به درستی کار نکند، ECU ممکن است سوخت بیشتری به موتور بفرستد که منجر به افزایش مصرف سوخت می‌شود.
2. آیا خرابی این قطعه باعث خاموش شدن موتور می‌شود؟
بله، خرابی این قطعه می‌تواند باعث خاموش شدن ناگهانی موتور، مخصوصاً در دورهای پایین یا حالت درجا شود. این مشکل به دلیل اطلاعات نادرست ارسال شده به ECU و تنظیم نادرست نسبت سوخت و هوا رخ می‌دهد.
3. آیا خرابی سنسور دریچه گاز می‌تواند خطرناک باشد؟
خرابی این قطعه ممکن است منجر به کاهش شتاب‌گیری و حتی خاموش شدن ناگهانی موتور در هنگام رانندگی شود که در شرایط خاص، به‌ویژه در سرعت‌های بالا، می‌تواند خطرناک باشد. به همین دلیل بهتر است در صورت مشاهده علائم، خودرو سریعاً بررسی شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی دسته موتور خودرو چیست؟+ زمان تعویض
4. علائم خرابی پولکی دریچه گاز چیست؟
این سنسور علاوه بر دریچه گاز به پولکی که یک قطعه مکانیکی است هم متصل است. اما علائم خرابی پولکی مشابه علائم خرابی همین قطعه است.
5. چرا خرابی سنسور دریچه گاز باعث روشن شدن چراغ چک موتور می‌شود؟
زمانی که این قطعه دچار اختلال شود،ECU این مشکل را شناسایی کرده و برای هشدار به راننده، چراغ چک موتور را روشن می‌کند. روشن شدن این چراغ نشان می‌دهد که مشکلی در سیستم مدیریت موتور وجود دارد که نیاز به بررسی دارد.
6. چه زمانی باید سنسور دریچه گاز را تعویض کنیم؟
اگر این قطعه پس از تمیز کردن و تعمیرات دیگر همچنان مشکل دارد و علائم خرابی از بین نمی‌روند، بهتر است آن را تعویض کنید. در کل، اگر سنسور به طور مرتب دچار اختلال شود یا سیگنال‌های نادرست ارسال کند، تعویض آن توصیه می‌شود.
