جاهای دیدنی تبریز + شهر شعر و شیرینی
اگر تا به حال به تبریز سفر کرده باشید یا یک تبریزی را هر کجای دنیا دیده باشید و چند کلمه‌ای با او گپ زده باشید، حتماً متوجه شده‌اید که مردم این شهر چقدر به دیار خودشان عِرق دارند. فقط کافی‌ست در خیابان‌های تبریز قدم بزنید، کمی مکث کنید و از رهگذری بپرسید: «به نظرتون جاهای دیدنی تبریز و اطراف کجا برم؟»
همان لحظه تمام کارش را کنار می‌گذارد و با شور و حرارت شروع به معرفی جاهای دیدنی تبریز می‌کند. از بازار و مسجد کبود گرفته تا ائل‌گلی و کوه عینالی. با چنان ذوقی توضیح می‌دهد که انگار خودش هم تازه آن مکان‌ها را کشف کرده است.
در یکی از کلیپ‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی حسابی دیده شد، ولاگری غربی در خیابان‌های تبریز با چند مرد میانسال برخورد می‌کند و شروع می‌کند با آن‌ها صحبت کردن. مردان با او به زبان انگلیسی سر صحبت را باز می‌کنند. با اشتیاق گرمِ خوش‌وبش می‌شوند و شروع می‌کنند به سؤال پرسیدن. یکی‌شان می‌پرسد: «بازار تبریز رفته‌ای؟» و با تأکید ادامه می‌دهد: «بزرگ‌ترین بازار دنیاست!» همان‌جا می‌شد فهمید که این مردم، نه فقط به زادگاه‌شان علاقه دارند، بلکه دل‌بسته‌ی هر آجر و هر کاسه‌ی سفالیِ این شهرند.
تبریز شهر شعر و شیرینی! با تاریخی شگفت‌انگیز و معماری دیدنی. شهری که حتما باید از آن دیدن کنید و با مردم آن آشنا شوید. در ادامه، نگاهی خواهیم داشت به تاریخ، فرهنگ و جغرافیای تبریز؛ راه‌های دسترسی، شرایط آب‌وهوایی و از همه مهم‌تر، جاهای دیدنی تبریز؛ جاهایی که دیدن‌شان همواره یک تجربه‌ی گردشگری و یک ملاقات بی‌واسطه با هویت آذربایجانی است.
نگاهی به تاریخچه شهر تبریز
قدمت تبریز به بیش از چهار هزار و پانصد سال پیش بازمی‌گردد. شواهد باستان‌شناسی به‌دست‌آمده از محوطه‌های اطراف مسجد کبود، این ادعا را تأیید می‌کند. شهری که پیش از آن‌که در اسناد رسمی جای بگیرد، در دامنه‌های کوه سرخاب و در جوار قله‌های سهند، نشانه‌هایی از حیات و تمدن را در دل خاک خود پنهان کرده بود.
نام تبریز در منابع تاریخی با شکل‌هایی چون «تَورِژ»، «توریز»، «تُوری» و «تبریز» آمده است. بسیاری ریشه این نام را به ترکیب واژه‌های «تب» و «ریز» نسبت می‌دهند؛ به‌معنای محل فرو نشستن تب، یا ریزش گرما.
برخی نیز آن را برگرفته از افسانه‌ای می‌دانند که در آن زبیده، همسر هارون‌الرشید، هنگام ابتلا به تب نوبه، مدتی در این منطقه اقامت کرده و پس از بهبودی، فرمان ساخت شهری را داده که نامش «تبریز» شد.
«تب ریزهای بدعت تبریز برگرفت تبریز شد ز رتبت او روضة السلام»
خاقانی
تبریز از دیرباز نقشی کلیدی در تاریخ ایران ایفا کرده است. این شهر ابتدا در دوره اشکانی و ساسانی روستایی کوچک بود، اما با ورود خاندان روادی در سده دوم هجری رونق گرفت و نخستین دیوارهای آن در زمان خلافت متوکل عباسی بنا شد.
دوران ایلخانان نقطه اوج شکوفایی تبریز بود؛ زمانی که این شهر به پایتخت امپراتوری گسترده‌ای بدل شد و بناهای شاخصی مانند بازار تبریز و مسجد کبود در آن ساخته شدند که امروز از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شوند.
در دوره صفویان نیز تبریز به‌عنوان نخستین پایتخت ایران نوین شناخته می‌شد، اما به‌دلیل ناامنی‌های مرزی، این عنوان را از دست داد. با این حال، تا پایان دوره قاجار، جایگاه ولیعهدنشینی را حفظ کرد و در انقلاب مشروطه، با حضور شخصیت‌هایی چون ستارخان و باقرخان، یکی از اصلی‌ترین مراکز مقاومت مردمی بود.
بیشتر بخوانید: چکاپ ماشین قبل از سفر
شهر تبریز در کجا واقع شده است؟
تبریز، سومین کلان‌شهر بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر در شمال‌غرب کشور و در قلب منطقه آذربایجان قرار گرفته و به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم اقتصادی، صنعتی، سیاسی و فرهنگی ایران شناخته میشود.
تبریز در غرب استان آذربایجان شرقی و در جنوب‌شرق جلگه تبریز قرار دارد. این شهر از شمال به کوه‌های پکه‌چین و عون بن علی، از شمال‌شرق به باباباغی و گوزنی، از شرق به گردنه پایان و از جنوب به دامنه‌های سهند محدود شده است.
تبریز در یک جلگه میان‌کوهی واقع شده که این موقعیت طبیعی در شکل‌گیری اقلیم و معماری آن نقش مهمی داشته است. ارتفاع شهر بین ۱۳۴۸ تا ۱۵۶۱ متر متغیر است.
راه دسترسی به تبریز از طریق تهران
فاصله تهران تا تبریز حدود ۶۳۰ کیلومتر است. مسافتی که می‌توان آن را به سه روش طی کرد: سفر جاده‌ای، قطار و هواپیما. هرکدام از این مسیرها، تجربه‌ای متفاوت از سفر به یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین شهرهای ایران به همراه دارد.
مسیر اول به تبریز از تهران (رایج‌ترین و مستقیم‌ترین)
از تهران وارد اتوبان تهران–کرج شوید و سپس به سمت قزوین حرکت کنید. فاصله بین تهران تا قزوین حدود ۱۶۲ کیلومتر است. پیشنهاد میشود در قزوین توقفی کوتاه داشته باشید و از جاذبه‌هایی چون کاخ چهل‌ستون، کاروانسرای سعدالسلطنه و برج ناقوس بازدید کنید.
ادامه مسیر به‌سمت زنجان می‌رود (فاصله قزوین تا زنجان حدود ۱۷۸ کیلومتر) و پس از آن با عبور از جاده زنجان–تبریز، وارد سرزمین زیبایی خواهید شد که پر است از جاهای دیدنی تبریز.
انتخاب این مسیر، بهترین فرصت برای آن‌هایی‌ست که می‌خواهند در طول سفرشان، جاذبه‌های بین‌راهی را هم از دست ندهند و از نزدیک با جاهای گردشگری تبریز و اطراف آن آشنا شوند.
مسیر دوم تهران به تبریز (مسیر شمالی و طبیعت‌محور)
این مسیر از دل جنگل‌های شمال می‌گذرد و مناسب کسانی‌ست که عاشق جاده‌های سبز و هوای مرطوب‌اند. از تهران به سمت گچسر و سپس از طریق چالوس، تنکابن، رامسر، رودسر، لاهیجان و رشت حرکت کنید.
بعد از توقفی در رشت، مسیر را به سمت اردبیل ادامه دهید و در نهایت از اردبیل راهی تبریز شوید. اگر وقت کافی دارید، توقف در دریاچه شورابیل یا پل معلق مشکین‌شهر می‌تواند طراوت خاصی به سفر شما ببخشد.
مسیر سوم تهران به تبریز (از مسیر همدان)
این مسیر کمی طولانی‌تر است، اما فرصت بازدید از روستای زیبای ورکانه در نزدیکی همدان را فراهم می‌کند؛ روستایی که با کوچه‌های سنگ‌فرش‌شده و معماری بومی، نگینی در دل طبیعت ایران به‌حساب می‌آید. پس از همدان، مسیر به سمت قزوین و سپس زنجان ادامه می‌یابد تا در نهایت به تبریز برسید.
جمعیت و آب‌وهوای شهر تبریز
شهر تبریز با وسعتی بالغ بر ۲۴۴٫۵۱ کیلومتر مربع و حریم شهری حدود ۱۰۱۴٫۴۵ کیلومتر مربع، از نظر مساحت سومین شهر بزرگ ایران پس از تهران و مشهد به شمار می‌رود.
جمعیت تبریز طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، بالغ بر ۱٬۵۸۴٬۸۵۵ هزار نفر بوده و این عدد در سال ۱۴۰۰ به چیزی حدود ۱٬۶۴۳٬۹۶۰ نفر رسیده است. تبریز در حال حاضر پنجمین شهر پرجمعیت ایران و سیصد‌و‌چهل‌وچهارمین شهر پرجمعیت جهان محسوب میشود.
آب و هوای تبریز در بهار
با آغاز بهار، هوای تبریز معتدل و دلپذیر میشود. بارش‌های پراکنده و نسیم خنک بهاری، باغ‌ها و خیابان‌های شهر را زنده می‌کند.
میانگین دمای فروردین حدود ۱۰ درجه سانتی‌گراد است. این فصل یکی از بهترین زمان‌ها برای دیدن جاهای دیدنی تبریز در بهار است؛ جایی که طراوت طبیعت و بوی خاک خیس، شهر را به یک قاب زنده از زندگی تبدیل می‌کند.
تابستانِ تبریز
تابستان در تبریز معتدل و خشک است. دمای تیرماه به‌طور میانگین ۲۵ درجه است، اما شب‌ها نسیمی دلپذیر شهر را خنک نگه می‌دارد.
بسیاری از جاهای دیدنی تبریز در شب مانند خیابان تربیت، ارگ علیشاه یا اطراف عمارت شهرداری، در این فصل به محلی برای گشتوگذار شبانه تبدیل می‌شوند. زندگی شبانه در تبریز تابستانی، آرام و پرنور است.
پاییزِ تبریز
پاییز با دمایی حدود ۱۴ درجه از راه می‌رسد و شهر را به تابلویی از رنگ‌های گرم و خاکی تبدیل می‌کند. برگ‌های درختان در پارک‌ها و خیابان‌های مرکزی، شهر را در رنگ نارنجی و زرد غرق می‌کنند. این فصل مناسب کسانی است که به سکوت، قدم زدن، و آرامش علاقه دارند.
بیشتر بخوانید: معرفی بهترین مقاصد سفر برای عید نوروز ۱۴۰۴
زمستانِ تبریز
زمستان تبریز سرد و گاهی یخبندان است. دمای دی‌ماه حدود منفی دو درجه است و بارش برف، چهره‌ای آرام و یکدست سفید به شهر می‌بخشد. گرچه رفت‌وآمد در این فصل کمی دشوارتر است، اما برای علاقه‌مندان به سرمای واقعی، تبریز در زمستان هم تجربه‌ای متفاوت و چشم‌نواز خواهد بود.
جاذبه‌های گردشگری شهر تبریز
شهر تبریز از مراکز مهم فرهنگی و تاریخی کشور، جاذبه‌های متعددی در خود جای داده است. جاهای دیدنی تبریز شامل بازارهای تاریخی، مساجد شاخص، خانه‌های قدیمی، موزه‌ها، اماکن مذهبی و آثار معماری برجسته است. در ادامه، مهم‌ترین مکان‌های دیدنی داخل شهر تبریز معرفی می‌شوند.
| جاهای دیدنی تبریز | آدرس |
| بازار تاریخی تبریز | خیابان جمهوری، خیابان فردوسی، بعد از پارکینگ ۲۹ بهمن |
| مسجد کبود | خیابان امام خمینی، نرسیده به میدان ساعت، جنب پارک خاقانی |
| مقبره‌الشعرا تبریز | محله ششگلان، خیابان ثقه‌الاسلام، تقاطع عارف، تکیه حیدر |
| خانه پروین اعتصامی | خیابان عباسی، کنار مسجد میرآقا، کوچه ساوجبلاغی، پلاک ۶ |
| ارگ علیشاه (ارگ تبریز) | ضلع جنوبی تقاطع خیابان‌های فردوسی و امام خمینی، نزدیک میدان ساعت |
| پارک ائل گلی | آزادراه کنارگذر جنوبی تبریز، ایستگاه مترو ائل گلی |
| کلیسای استفانوس مقدس | نزدیک مرز جمهوری آذربایجان، منطقه آزاد ارس، سه کیلومتری رود ارس |
| خانه مشروطه تبریز | بازار بزرگ تبریز، خیابان شهید مطهری، مقابل مسجد جامع |
| موزه استاد شهریار | محله مقصودیه، خیابان ارتش جنوبی |
| عمارت شهرداری | خیابان امام خمینی، میدان ساعت |
| مجموعه تفریحی کوه عینالی | شمال تبریز، منطقه سرخاب |
| موزه آذربایجان | خیابان امام خمینی، مقابل کوچه صدر، کنار مسجد کبود |
| موزه قاجار (خانه امیرنظام) | محله ششگلان، کنار بیمارستان کودکان، پشت مدرسه شیخ عطار |
| موزه عصر آهن | خیابان امام خمینی، چهارراه شهید بهشتی، انتهای خیابان کهنه |
| قبرستان پینه‌شلوار | ۶ کیلومتری جنوب تبریز، روستای شادباد مشایخ |
| پارک جنگلی باغمیشه | تبریز، ولیعصر، بلوار شفیع‌زاده |
| مسجد جامع تبریز | انتهای بازار تبریز، خیابان شهید مطهری، بخش جنوبی صحن مدرسه طالبیه |
1. بازار تاریخی تبریز
بازار بزرگ تبریز یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان و البته جاهای دیدنی تبریز در شب و روز است. این مجموعه در مردادماه ۱۳۸۹ به‌عنوان نخستین بازار جهان، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
این بازار در زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری تخریب و در اواخر دوران زندیه و اوایل قاجار توسط معماران بومی بازسازی شد. طول این بازار حدود یک کیلومتر است و به‌دلیل ساختار به‌هم‌پیوسته و مسقف خود، در زمره‌ی بزرگ‌ترین بازارهای سنتی جهان قرار می‌گیرد.
بازار تبریز به‌دلیل طراحی دقیق طاق‌ها، گنبدهای بلند، سازه‌های آجری منظم، تنوع تیمچه‌ها و ترکیب کاربردی آن با فضاهای آموزشی، مذهبی و تجاری، به‌عنوان نمونه‌ای شاخص از الگوی معماری و زندگی اسلامی و شرقی شناخته میشود. این بازار در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
2. مسجد کبود از جاهای دیدنی تبریز
مسجد کبود تبریز، که در زبان محلی با نام «گوی مسجد» شناخته میشود، یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی در ایران است.
این بنای تاریخی در قرن نهم هجری و در دوران حکومت قراقویونلوها ساخته شده و به‌دلیل استفاده از کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و نقوش هندسی خاص، از نظر هنری جایگاه ویژه‌ای دارد. بخش‌هایی از این مسجد طی زلزله‌های متعدد آسیب دیده، اما مرمت‌های تخصصی صورت‌گرفته طی دهه‌های گذشته، ساختار اصلی آن را تا حد زیادی حفظ کرده است.
بازدید از مسجد کبود فرصتی برای مشاهده تکنیک‌های معماری و کاشی‌کاری دوره تیموری و تماشای ظرافت‌های هنری در قالب خطوط، نقوش و طاق‌های باقیمانده است.
3. مقبره‌الشعرا تبریز
مقبره‌الشعرا یکی از جاهای دیدنی تبریز است که در محله ششگلان و در نزدیکی بقعه سید حمزه قرار دارد. این مجموعه محل دفن بیش از ۴۰۰ شاعر و ادیب ایرانی است که از قرن‌های گذشته تاکنون در آن آرام گرفته‌اند.
مهم‌ترین افراد مدفون‌شده در این مجموعه شامل شهریار، اسدی طوسی، خاقانی، شاهپور نیشابوری، لسانی شیرازی و مانی شیرازی هستند.
در گذشته، این مکان با نام قبرستان سرخاب شناخته می‌شد. ساختار معماری فعلی مقبره‌الشعرا در دهه ۱۳۵۰ خورشیدی طراحی شد.
طرح نهایی از میان یک مسابقه انتخاب و توسط مهندس فروزانفر اجرا شد. این پروژه نزدیک به ۱۰ سال زمان برد و شامل فضای اصلی مرکزی با چند اتاق فرعی در اطراف آن است.
4. خانه پروین اعتصامی
خانه پروین اعتصامی یکی از خانه‌های تاریخی شهر تبریز و محل تولد شاعر نامدار معاصر، پروین اعتصامی است.
این خانه با نمای آجری و زیربنایی حدود ۱۳۰۰ مترمربع، شامل دو اتاق، یک سالن، حیاط مرکزی و بخش‌هایی مانند تنور پخت نان، حوض‌خانه، آب‌انبار و اتاق‌های گهواره‌ای است. فضای داخلی خانه به‌صورت ساده و سنتی طراحی شده و المان‌های معماری دوره قاجار در آن دیده میشود.
5. ارگ علیشاه از جاهای دیدنی تبریز
ارگ علیشاه یکی از بناهای تاریخی شاخص شهر تبریز و بلندترین سازه آجری موجود در این شهر است. ساخت این بنا در ابتدا با هدف احداث مسجد انجام شد، اما به دلایل مختلف، ساخت آن به پایان نرسید.
در دوره قاجار، با الحاق بخش‌هایی مانند سربازخانه، ریخته‌گری، ستاد فرماندهی و عمارت کلاه‌فرنگی، این مجموعه به یک دژ نظامی تبدیل شد.
در جریان حمله نیروهای روس به تبریز، ارگ علیشاه نقش تدافعی مهمی ایفا کرد و به‌عنوان نقطه‌ای استراتژیک مورد استفاده قرار گرفت. امروزه تنها دیواره جنوبی این بنا باقی مانده است.
این بخش از ارگ به‌عنوان محل برگزاری نماز جمعه تبریز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنان بخشی از کارکرد اجتماعی و مذهبی خود را حفظ کرده است.
6. پارک ائل‌گلی تبریز
پارک ائل‌گلی یکی از شناخته‌شده‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر تبریز است. این مجموعه که قدمت آن به پیش از دوران صفوی می‌رسد، در گذشته به‌عنوان منبع آبیاری باغ‌های شهر استفاده می‌شده و در دوره قاجار به تفرجگاه درباریان تبدیل شده است. ائل‌گلی در زبان ترکی به‌معنای «دریاچه مردم» است و نام دیگر آن شاه‌گلی است.
این باغ به‌ویژه در فصل بهار یکی از جاهای دیدنی تبریز در بهار محسوب میشود. دریاچه‌ای به وسعت حدود ۵۵ هزار مترمربع در مرکز مجموعه قرار دارد که آب آن از رودخانه لیقوان تأمین میشود. در میان دریاچه، عمارتی هشت‌ضلعی ساخته شده که از نمادهای اصلی این مکان به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید: چکاپ ماشین برای سفر نوروزی
در کنار فضای تاریخی و طبیعی، امکانات متنوعی برای گردش و تفریح در اختیار بازدیدکنندگان قرار دارد؛ از جمله قایق‌سواری، مسیرهای دوچرخه‌سواری، فضای سبز مناسب برای پیک‌نیک، کافی‌شاپ و فروشگاه‌های محلی. همچنین، یکی از جاهای دیدنی تبریز در شب بعد از گشتوگذار توی این پارک، غذا خوردن در رستوران وسط استخر است.
7. کلیسای استفانوس مقدس
کلیسای استفانوس مقدس یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی مذهبی در شمال‌غرب ایران است که در منطقه جلفا، نزدیک مرز جمهوری آذربایجان و رودخانه ارس واقع شده است.
این کلیسا که نام آن برگرفته از یکی از اولین مبلغان مسیحیت است، در میان طبیعت کوهستانی منطقه آزاد ارس قرار دارد و از نظر موقعیت جغرافیایی و معماری، جایگاه ویژه‌ای در میان کلیساهای تاریخی ایران دارد.
کلیسا درون سازه‌ای شبیه قلعه ساخته شده و بخش‌های مختلفی از جمله نمازخانه، برج ناقوس، اجاق دانیال و موزه دارد.
برج ناقوس این مجموعه با گنبد هرمی‌شکل هشت‌ضلعی و تزئینات سنگی، از شاخص‌ترین عناصر معماری آن محسوب میشود. در نقش‌برجسته‌های اطراف این برج، تصاویری از فرشتگان، کبوتر، طاووس و نمادهای مذهبی دیگر دیده میشود.
8. ارگ تبریز
ارگ تبریز، که با نام ارگ علیشاه نیز شناخته میشود، یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی شهر است. ساخت این مجموعه در قرن هشتم هجری و به‌منظور احداث یک مسجد بزرگ آغاز شد، اما به‌دلایلی نیمه‌تمام ماند.
در دوره قاجار، با افزودن بخش‌هایی مانند سربازخانه، عمارت کلاه‌فرنگی، ریخته‌گری و ستاد نظامی، کاربری آن به دژ دفاعی تغییر یافت.
بیشتر بخوانید: لیست وسایل سفر
در جریان حمله نیروهای روس به تبریز، از ارگ علیشاه به‌عنوان پایگاه نظامی برای دفاع از شهر استفاده شد. امروز از این مجموعه تنها دیواره جنوبی باقی مانده که به‌عنوان بلندترین سازه آجری تبریز شناخته میشود. این مکان اکنون محل برگزاری نماز جمعه شهر نیز هست.
9. خانه مشروطه تبریز از جاهای دیدنی تبریز
خانه مشروطه یکی از مکان‌های تاریخی مهم شهر تبریز است که نقش فعالی در جریان نهضت مشروطه ایران داشته است.
این خانه در دوره قاجار، محل دیدار، مشورت و تصمیم‌گیری سران مشروطه مانند ستارخان، باقرخان، ثقه‌الاسلام تبریزی و دیگر فعالان این جنبش بوده است.
مالک خانه، حاج مهدی کوزه‌کنانی، یکی از چهره‌های آزادی‌خواه تبریز بود که منزل خود را در اختیار مشروطه‌خواهان قرار داد، پس از آن‌که مجلس اول توسط نیروهای لیاخوف روسی به توپ بسته شد.
10. موزه استاد شهریار
خانه‌ای در محله مقصودیه تبریز که روزی محل زندگی محمدحسین شهریار بود، امروز به‌عنوان یکی از مراکز مهم ادبی شهر شناخته میشود.
این خانه پس از درگذشت شاعر در سال ۱۳۶۷، با تصمیم شهرداری تبریز به موزه تبدیل شد و از آن زمان تاکنون، محل نگهداری بخش‌هایی از زندگی شخصی و ادبی این چهره شاخص شعر معاصر است.
در فضای داخلی موزه، وسایلی مانند عصا، کیف، کتاب‌ها، دفترهای دست‌نویس و سه‌تار شهریار نگهداری میشود.
بخشی از موزه نیز به نمایش اشیای مرتبط با سایر شاعران و هنرمندان آذربایجان اختصاص دارد؛ از جمله کمانچه، ظروف قدیمی و آثار مرتبط با فرهنگ بومی منطقه.
11. عمارت شهرداری تبریز
در مرکز شهر تبریز و در مجاورت میدان ساعت، ساختمانی قرار دارد که از نظر معماری، کاربری و موقعیت مکانی، یکی از نمادهای شهری تبریز به‌شمار می‌آید.
عمارت شهرداری تبریز در بازه زمانی سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ خورشیدی ساخته شده و زیر نظر مهندسان آلمانی و در زمان شهرداری حاج ارفع‌الملک جلیلی شکل گرفته است. پلان ساختمان به‌صورت حرف U طراحی شده و برج مرکزی آن با ساعتی بزرگ شناخته میشود.
در نمای هوایی، فرم کلی بنا به‌شکل یک عقاب در حال پرواز دیده میشود. این ساختمان از ابتدا برای امور اداری شهرداری استفاده می‌شده و در سال ۱۳۸۶ به نخستین موزه شهر تبریز تبدیل شده است.
موزه شهرداری شامل بخش‌هایی چون تالار اسناد، سالن فرش، دوربین‌های قدیمی، کتب خطی، و مجموعه‌ای از سفرنامه‌ها و یادداشت‌های تاریخی درباره تبریز است.
عمارت شهرداری یکی از جاهای دیدنی تبریز به‌حساب می‌آید که به‌دلیل موقعیت مرکزی و دسترسی آسان، معمولاً در برنامه بازدید بسیاری از مسافران گنجانده میشود.
بیشتر بخوانید: سرویس بین شهری تپسی فعال شد
12. مجموعه تفریحی کوه عینالی
مجموعه تفریحی کوه عینالی در شمال شهر تبریز قرار دارد و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، امکانات متنوع و فضای طبیعی، از مهم‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف محسوب میشود.
این مجموعه شامل بخش‌های مختلفی مانند تله‌کابین، دریاچه مصنوعی داغ‌گلی، زیپ‌لاین، بقعه عون بن علی و فضاهای کوهنوردی و گردشگری است.
تله‌کابین عینالی که در سال ۱۳۸۹ افتتاح شد، یکی از طولانی‌ترین مسیرهای کابلی کشور به‌طول ۱۵۰۰ متر را پوشش می‌دهد. همچنین زیپ‌لاین مجموعه که از سال ۱۳۹۷ فعال است، با طول ۵۰۰ متر یکی از مسیرهای پرطرفدار برای علاقه‌مندان به تفریحات هیجانی است.
بقعه عون بن علی در بالاترین نقطه کوه قرار دارد و قدمتی چندصد ساله دارد. این بنا پیش از اسلام نیز کاربرد مذهبی داشته و بعدها با سبک معماری دوره ایلخانی بازسازی شده است.
رودخانه آجی‌چای، دریاچه مصنوعی و فضای سبز اطراف کوه نیز از دیگر بخش‌های پرطرفدار مجموعه به‌شمار می‌آیند.
مسیرهای کوهنوردی، پیاده‌روی، ماهیگیری، قایق‌سواری و امکانات رفاهی مانند رستوران، کافه و سینمای شش‌بعدی، این مجموعه را به یک گزینه کامل برای گردش روزانه در هوای آزاد و همچنین جاهای دیدنی تبریز در شب بدل کرده است.
13. موزه آذربایجان
موزه آذربایجان یکی از موزه‌های معتبر ایران در حوزه باستان‌شناسی است که پس از موزه ملی ایران، به‌عنوان دومین موزه تخصصی باستان‌شناسی کشور شناخته میشود. این مجموعه در نزدیکی مسجد کبود تبریز قرار دارد و برای علاقه‌مندان به تاریخ و تمدن‌های کهن، یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز به شمار می‌آید.
موزه در سه طبقه طراحی شده و آثار آن به دوره‌های پیش از تاریخ، دوره‌های پیش از اسلام و دوران اسلامی تقسیم شده‌اند.
در طبقه همکف، اشیای مربوط به دوره ماقبل تاریخ، مانند ابزار سنگی، سفالینه‌ها و اشیای معدنی به نمایش گذاشته شده است.
طبقه اول شامل آثار دوران اسلامی و تمدن‌های مختلف از جمله آثار نیشابور است. در طبقه زیرزمین، مجموعه‌ای از مجسمه‌های حجمی و آثار هنری معاصر قرار گرفته‌اند که بخش متفاوتی از فضای موزه را تشکیل می‌دهد.
14. موزه قاجار (خانه امیرنظام گروسی)
یکی از خانه‌های دیدنی تبریز، جایی‌ست که روزگاری امیرنظام گروسی، از رجال دوره قاجار و نویسنده آن زمان، در آن زندگی می‌کرد.
این خانه حالا با عنوان «موزه قاجار» شناخته میشود و به‌خاطر فضای سنتی و اشیای تاریخی‌اش، از پرطرفدارترین جاهای دیدنی تبریز به شمار می‌رود.
در بخش‌های مختلف موزه، تالارهایی با موضوعاتی مثل سکه، بافته، چینی، آبگینه، فلزات، موسیقی و زیورآلات قرار گرفته‌اند که مجموعه‌ای از زندگی، هنر و فرهنگ قاجاری را در خود جا داده‌اند.
15. موزه عصر آهن
در یکی از گوشه‌های تاریخی تبریز، موزه‌ای قرار دارد که کمتر شبیه موزه‌های معمول است. موزه عصر آهن، جایی است که بازدیدکننده را مستقیماً به دل تاریخ سه‌هزار ساله میبرد؛ جایی که باقیمانده زندگی و مرگ مردمان عصر آهن، بی‌پرده و بی‌واسطه در برابر نگاه شما قرار می‌گیرد.
در این موزه ۳۸ گور باستانی کشف‌شده به نمایش گذاشته شده‌اند؛ قبرهایی که هر کدام داستانی جداگانه دارند. زنان با زیورآلات، مردان با ابزار جنگی و کودکان با اسباب‌بازی‌های کوچکشان دفن شده‌اند؛ و همین شیوه خاک‌سپاری، موزه را به یکی از متفاوت‌ترین جاهای دیدنی تبریز تبدیل کرده است.
16. قبرستان پینه‌شلوار
اگر به جنوب تبریز بروید و مسیر روستای شادباد مشایخ را دنبال کنید، به یکی از قدیمی‌ترین و متفاوت‌ترین جاهای دیدنی تبریز می‌رسید؛ جایی به نام قبرستان پینه‌شلوار که قدمتش به دوران پیش از اسلام می‌رسد و هنوز هم رمز و رازهای زیادی را در دل خود پنهان کرده است.
چیزی که این قبرستان را از دیگر گورستان‌ها متمایز می‌کند، شکل‌وشمایل غیرمعمول قبرهاست. سنگ‌هایی با اشکال عجیب، چیدمان نامتعارف و ردپای معماری باستانی، باعث شده بازدید از این مکان برای علاقه‌مندان به تاریخ، تجربه‌ای متفاوت باشد.
در اطراف قبرستان، قله‌های آتشفشانی خاموش و معادن سنگ قدیمی هم دیده میشود که نشان از گذشته‌ای فعال در این منطقه دارد.
17. پارک جنگلی باغمیشه
در شمال‌شرق تبریز، یکی از وسیع‌ترین فضاهای سبز شهری قرار دارد که برای بسیاری از خانواده‌ها، دانشجوها و حتی ورزشکارها یکی از پاتوق‌های جالب این شهر است.
وجود زمین بازی، مسیرهای پیاده‌روی و دو، دستگاه‌های ورزشی، زمین گلف، آمفی‌تئاتر روباز و استخر قایق‌سواری باعث شده این پارک برای همه گروه‌های سنی جذاب باشد.
تونل‌های بتنی با طراحی شبیه تنه درخت هم از بخش‌هایی‌ست که حسابی بین بازدیدکننده‌ها محبوب شده و معمولاً تبدیل به پس‌زمینه‌ی عکس‌های یادگاری میشود.
18. مسجد جامع تبریز
مسجد جامع تبریز با نام‌های «جامع کبیری» و «مسجد جمعه» نیز شناخته میشود. این مسجد در انتهای بازار بزرگ تبریز و در مجاورت مدرسه طالبیه قرار دارد و از دوران سلجوقیان به‌جا مانده است.
برخی از بخش‌های آن در زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری آسیب دید، اما قسمت‌هایی از آن بازسازی شد و همچنان کاربری مذهبی خود را حفظ کرده است.
ساختار اصلی مسجد در ابتدا ایوانی بوده که بعدها به‌صورت دو ایوان طراحی شد. ورودی‌های آن در دو ضلع شمالی و جنوبی قرار گرفته‌اند.
شبستان اصلی مسجد با ستون‌های هشت‌ضلعی آجری و سقف‌هایی با طاق و گنبد، قدیمی‌ترین بخش مجموعه به‌شمار می‌آید. محراب مسجد با تزئینات گچ‌بری تزئین شده و مناره‌های بلند آن از بخش‌های مختلف بازار قابل مشاهده است.
در ضلع شرقی مسجد، بنایی دیگر به نام «مسجد زمستانی» قرار دارد که در گذشته برای استفاده در فصول سرد سال ساخته شده بود.
جاهای دیدنی اطراف تبریز
در این بخش، نگاهی خواهیم داشت به جاهای گردشگری تبریز و اطراف که امکان تجربه‌ای متفاوت و دیدنی را فراهم می‌کنند.
| جاهای دیدنی تبریز | آدرس |
| روستای کندوان | ۶۲ کیلومتری تبریز، شهرستان اسکو، جاده اسفنجان به کندوان |
| کوه عینالی | شمال تبریز، منطقه سرخاب |
| جنگل ارسباران تبریز | منطقه حفاظت‌شده ارسباران، ۴۶ کیلومتری کلیبر |
| کوه‌های رنگی آلاداغ‌لار | ۲۵ کیلومتری شمال شرقی تبریز، مسیر شهرستان اهر–خواجه |
| قلعه بابک | جنگل ارسباران، ۱۴ کیلومتری کلیبر |
| روستا و دره لیقوان | حدود ۴۰ کیلومتری شرق تبریز، ۲۵ کیلومتری جنوب باسمنج |
| قلعه ضحاک | نزدیک هشترود، ۹۵ کیلومتری تبریز |
| آبشار اسکندر | جاده تبریز به اهر، نزدیکی روستای طویقون |
| سد امند | ۱۵ کیلومتری تبریز، روستای امند، صوفیان |
1. روستای کندوان
روستای کندوان یکی از شناخته‌شده‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف است که به‌خاطر معماری صخره‌ای خود شهرت جهانی دارد.
این روستا در دامنه کوه سهند قرار گرفته و خانه‌های آن مستقیماً در دل سنگ‌های آتشفشانی حفر شده‌اند. ساختار طبیعی و دست‌نخورده این خانه‌ها که شباهت زیادی به کندوی زنبور عسل دارند، باعث شده کندوان از نظر معماری و شکل سکونت‌گاه‌ها، یکی از معدود نمونه‌های زنده در دنیاست.
تاریخچه این منطقه به هزاران سال پیش برمی‌گردد و برخلاف نمونه‌های مشابه در کاپادوکیا و آمریکا که خالی از سکنه‌اند، مردم همچنان در این خانه‌های صخره‌ای زندگی می‌کنند.
اگر علاقه به سپری کردن در این روستا را دارید، وجود هتل کندوان از این روستا یکی از بکرترین جاهای دیدنی تبریز در شب ساخته است.
2. کوه عینالی
در شمال تبریز، رشته‌کوه عینالی با ارتفاعی بیش از ۱۸۰۰ متر، یکی از شناخته‌شده‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف است که علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی را به‌سمت خود می‌کشاند.
این کوه، بخشی از کوهستان سرخاب به‌شمار می‌آید و مسیرهای متفاوتی برای صعود در آن تعریف شده است؛ از مسیرهای سنگ‌فرش‌شده برای پیاده‌روی عمومی گرفته تا دره‌ها و صخره‌هایی که برای کوهنوردان حرفه‌ای جذاب‌اند.
نام‌هایی مثل قبه‌زن، قانلی‌دره، کهلیک‌بولاغی و ایلان‌اوچانلار، دره‌هایی هستند که مسیر صعود به قله را پُرماجرا می‌کنند.
در کنار این‌ها، رودخانه آجی‌چای که از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرد و به دریاچه ارومیه می‌ریزد، در پیرامون این مجموعه جاری است و چشم‌اندازی سبز و باطراوت پدید آورده است. چشمه‌های طبیعی متعددی نیز از دل کوه می‌جوشند و زیبایی این پارک کوهستانی را دوچندان کرده‌اند. همین عناصر طبیعی این مکان را به یکی از دل‌انگیزترین جاهای دیدنی تبریز در بهار و فصل‌های دیگر بدل کرده است.
3. جنگل ارسباران
در شمال‌شرق آذربایجان شرقی، جنگل ارسباران با پوشش گیاهی متنوع، رودخانه‌های جاری و مراتع سرسبز، یکی از بکرترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف به شمار می‌آید. این منطقه که با نام‌های قره‌داغ و قره‌جه‌داغ هم شناخته میشود، در امتداد جنگل‌های هیرکانی قرار دارد و برای طبیعت‌دوستان، مقصدی کم‌نظیر و از دیدنی‌ترین جاهای دیدنی تبریز در بهار است.
4. کوه‌های رنگی آلاداغ‌لار
کوه‌های آلاداغ‌لار با رنگ‌های زنده و لایه‌های چشم‌نواز، یکی از خاص‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف هستند. این کوه‌ها ترکیبی از رنگ‌های قرمز، نارنجی، زرد و سبز دارند که حاصل فرآیندهای طبیعی طی میلیون‌ها سال است و مناظری خیره‌کننده خلق کرده‌اند. اگر به دنبال جاهای دیدنی تبریز در بهار هستید، به هیچ عنوان این مکان بی‌نظیر را از دست ندهید.
5. قلعه بابک
در دل جنگل‌های ارسباران، قلعه‌ای روی قله‌ای ۲۳۰۰ متری جا خوش کرده که از زیباترین جاهای دیدنی تبریز است: قلعه بابک. این مکان سال‌ها پایگاه مقاومت بابک خرمدین، سردار شجاع ایرانی در برابر خلفای عباسی بوده است.
این قلعه که با نام‌های قلعه جمهور و قلعه بذ هم شناخته میشود، به‌خاطر موقعیت جغرافیایی‌اش برای دو دهه به‌عنوان دژی نفوذناپذیر استفاده شد.
قلعه بابک از دوران ساسانیان به جا مانده و ساختاری سه‌طبقه دارد. دالان ورودی سنگی، برج‌های نگهبانی، آب‌انبارهای هوشمندانه و معماری تدافعی، از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن است.
این قلعه نه‌فقط برای علاقه‌مندان به تاریخ، که برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان هم یکی از مهم‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف به حساب می‌آید.
6. روستای لیقوان
در دل دامنه‌های سرسبز کوه سهند، روستایی آرام و باصفا با نام لیقوان جا خوش کرده که بیش از هر چیز با پنیرش شناخته میشود. اما جذابیت این روستا فراتر از طعم خاص لبنیاتش است؛ طبیعت بکر، رودخانه‌ای روان، چشمه‌های معدنی و بناهای تاریخی، آن را به یکی از دل‌نشین‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف تبدیل کرده است.
دره‌ای سرسبز، پل تاریخی حاج سالار، عمارت سنگی لیقوان و آب‌گرم طبیعی از جاذبه‌هایی هستند که در این روستا انتظار گردشگران را می‌کشند. لیقوان، به‌خصوص یکی از جاهای دیدنی تبریز در بهار است. هرچند بازدید از آن در تابستان نیز خالی از لطف نیست.
7. قلعه ضحاک
قلعه ضحاک یکی از مهم‌ترین جاهای گردشگری تبریز و اطراف است که در نزدیکی هشترود قرار دارد. این قلعه تاریخی بیشتر از سه‌هزار سال قدمت دارد و در دوره‌های مختلف تاریخی مانند مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و حتی اسماعیلیان از آن استفاده شده است. قلعه در ارتفاع ۲۳۰۰ متری از سطح دریا ساخته شده و وسعت آن حدود ۱۰ کیلومتر در ۲ کیلومتر است.
در محوطه قلعه، بخش‌های مختلفی مثل آب‌انبار، حمام، آسیاب، مخزن‌های سنگی و اتاق‌هایی کنده‌شده در دل صخره دیده میشود. طاقچه‌های کنده‌کاری‌شده و حفره‌هایی در صخره‌های عمودی از دیگر ویژگی‌های این بنای تاریخی هستند.
8. آبشار اسکندر
در مسیر کوه‌های شمال شرق تبریز، یکی از جاهای دیدنی تبریز در شب و روز، آبشار اسکندر قرار گرفته است؛ جایی میان صخره‌ها، درختان بلند و بوته‌های کوهستانی که حال‌وهوایی متفاوت دارد. این آبشار در نزدیکی روستای طویقون واقع شده و برای رسیدن به آن، باید مسیری کوتاه را از دل طبیعت پیاده‌روی کنید.
آبشار اسکندر در فصل‌های گرم سال مکان مناسبی برای دورشدن از شلوغی شهر است و چشم‌اندازهای اطرافش در ساعات مختلف روز، به‌ویژه غروب، زیبایی خاصی دارد که بسیاری از علاقه‌مندان به طبیعت و عکاسی را جذب می‌کند.
9. سد امند
در ۱۵ کیلومتری تبریز و نزدیکی روستای امند، دریاچه‌ای آرام با چشم‌اندازی سبز و دل‌نشین قرار گرفته که آن را به نام سد امند می‌شناسند. این سد خاکی روی رودخانه شیخ‌چایی ساخته شده و یکی از جاهای دیدنی تبریز در بهار نیز به شمار می‌رود که حال‌وهوای خاصی دارد.
جاذبه‌های طبیعی اطراف سد، به‌ویژه در روزهای بهار و پاییز، همراه با حضور پرندگان مهاجر و فضای دنج و خلوت آن، فرصتی عالی برای استراحت در دل طبیعت فراهم می‌کند.
امکاناتی مثل قایق‌سواری، جت‌اسکی، ماهیگیری، زمین گلف و تنیس، رستوران و کافه هم باعث شده این منطقه تنها یک منظره دیدنی نباشد، بلکه به‌عنوان یکی از کامل‌ترین مقاصد تفریحی اطراف شهر هم شناخته شود.
با تپسی به جاهای دیدنی تبریز بروید
اگر قصد دارید بدون دردسر به جاهای دیدنی تبریز و اطراف سر بزنید اما خودروی شخصی ندارید یا دنبال راهی راحت‌تر هستید، تپسی می‌تواند انتخاب مناسبی برایتان باشد. تپسی در تبریز فعال است و می‌توانید از امکانات سوپراپلیکیشن تپسی استفاده کنید.
جمع‌بندی
اگر در طول این مسیر با ما همراه بوده‌اید، حالا تصویر دقیق‌تری از تبریز در ذهن‌تان شکل گرفته است. شهری که در دل کوه‌های سهند و سرخاب جا خوش کرده، قرن‌ها تاریخ را در دل خود نگه داشته و هنوز هم نفس می‌کشد، حرکت می‌کند، زندگی می‌سازد. از بازار سرپوشیده‌ای که در فهرست میراث جهانی ثبت شده تا خانه‌هایی که نام‌های بزرگی مثل شهریار و ستارخان در آن زیسته‌اند، از مسجد کبود و ارگ علیشاه گرفته تا کلیساهای مرزی و موزه‌هایی که ردپای تمدن را از هزاران سال پیش تا امروز روایت می‌کنند.
اما جاهای دیدنی تبریز در بهار و فصل‌های دیگر فقط در خیابان‌ها و بناهای تاریخی‌اش خلاصه نمی‌شود. طبیعت اطراف آن، از جنگل‌های ارسباران و کوه‌های رنگی آلاداغ‌لار تا قلعه‌های کوهستانی و روستاهای صخره‌ای، بخش دیگری از هویت این سرزمین را شکل می‌دهد.
و حالا، با تپسی، بازدید از جاهای دیدنی تبریز نه سخت است و نه دور. فقط کافی‌ست تصمیم بگیرید. تبریز با تمام رنگ‌ها، صداها و داستان‌هایش پیش روی شما خواهد بود.
