راهنمای خرید لاستیک موتورسیکلت
من سالهاست که هم موتورسوارم هم مدتی در کار فروش لاستیک بودهام. از هوندا ۱۲۵ تا باکسر ۱۵۰ و کلیک همهجور لاستیکی زیر دستم آمده؛ برای همین خیلی خوب میدانم لاستیک موتور شوخیبردار نیست. در ماشین اگر اتفاقی برای لاستیک بیفتد باز هم کمربند و کیسه هوا به دادمان میرسد؛ اما در موتور سیکلت، خدا نکند حین حرکت اتفاقی برای لاستیک بیفتد، چون عواقب وخیمی انتظار راکب را میکشد.
در این مطلب از بلاگ تپسی تمام فوتوفنهای خرید لاستیک موتورسیکلت را به زبان ساده برایتان توضیح میدهم تا بهترین مدل را برای موتورتان انتخاب کنید.
چرا انتخاب لاستیک مناسب برای موتورسیکلت اهمیت دارد؟
خیلیها را دیدهام که موقع خرید لاستیک میگویند «لاستیک، لاستیک است دیگر؛ چه فرقی میکند؟». این اشتباهی بزرگ است که تاوانش را سر اولین پیچ تند یا ترمز ناگهانی میدهند.
تاثیر لاستیک بر ایمنی و کنترل موتور
برخلاف خودرو که روی چهار چرخ استوار است، موتورسیکلت تعادلش را از حرکت و چسبندگی لاستیکها میگیرد. انتخاب لاستیک مناسب، تفاوت بین ماندن روی زین یا کشیده شدن روی آسفالت است.
لاستیک کهنه یا نامناسب در پیچها میلغزد، در ترمزگیری دماغ موتور را پایین میاندازد و در کوچکترین دستانداز به شاسی ضربه میزند.
موقع حرکت وزن کل موتور، راننده و ترکنشین یا بار روی نقطه تماس لاستیک و آسفالت است که در سرعتهای بالای ۷۰ کیلومتر تا حد یک کارت بانکی باریک میشود. حالا خودت حساب کن چقدر مهم است که لاستیک درست انتخاب شود.
بیشتر بخوانید: علت شاتون زدن موتور سیکلت
نقش لاستیک در کاهش مصرف سوخت و افزایش عمر قطعات
لاستیک با مقاومت غلتشی بالا، کمباد یا سایز اشتباه فشار بیشتری به انجین (موتور) و سیستم انتقال قدرت وارد میکند. انگار دارید با دنده سنگین در اتوبان میرانید. انتخاب درست باعث میشود موتور نرمتر حرکت کند، انجین کمتر زور بزند و بنزین کمتری بسوزانید.
از طرفی لاستیک خشک و بیکیفیت تمام ضربات جاده را مستقیم به سیستم تعلیق و شاسی منتقل کرده و باعث میشود قطعات موتور زودتر از موعد به صدا بیفتند.
چرا پیکهای موتوری باید به لاستیک توجه بیشتری داشته باشند
پیک موتوری روزانه ساعتها در خیابان است، از روی چالهها میپرد و در گرما و سرما میراند. برای آنها لاستیکی که زود صاف شود یا مدام پنچر شود، یعنی خوابیدن کار و ضرر مالی.
لاستیک مناسب برای پیک موتوری تیوبلس با آج خیابانی یا ترکیبی ملایم و کامپاند نیمهسخت است؛ نه خیلی نرم که زود تمام شود، نه خیلی سخت که در باران سر بخورد. لاستیکی مثل این میتواند تا ۳۰-۳۵ هزار کیلومتر هم کنارتان باشد که به معنی چند میلیون تومان صرفهجویی در سال است.
شناخت انواع لاستیک موتور سیکلت
در راهنمای خرید لاستیک موتورسیکلت یکی از جنبههای مهم شناخت انواع تایر است. نمیشود لاستیک موتور کراس را روی اسکوتر شهری بیندازید و انتظار داشته باشید همه چیز عالی پیش برود.
| نوع لاستیک | ویژگیهای اصلی | مناسب برای |
| تیوبدار (Tube Type) | ارزان، تعمیر ساده، ریسک ترکیدن در سرعت بالا، نیاز به باز کردن رینگ هنگام پنچری | موتورهای قدیمی، روستایی |
| تیوبلس (Tubeless) | ایمنی بالا، امکان رفع پنچری با فتیله، استاندارد موتورهای جدید | موتورهای شهری بعد از ۱۳۹۵ |
| لاستیک اسکوتر | باریک و کوچک، آج مخصوص شهر، اغلب تیوبلس، نامناسب برای آفرود |
لاستیک تیوبدار (Tube Type)
این نوع لاستیک ارزانتر و تعمیرش سادهتر است، اما اگر پنچر شوید باید رینگ را کامل باز کنید. در سرعت بالا خطر ترکیدن تیوب وجود دارد. بیشتر برای موتورهای قدیمی و روستایی مناسب است.
لاستیک تیوبلس (Tubeless)
استاندارد موتورهای جدید است. پنچری کوچک را میتوانید با فتیله بگیرید و راه بیفتید. ایمنی بسیار بالاتری دارد. تقریباً همه موتورهای شهری بعد از سال ۱۳۹۵ تیوبلس هستند.
لاستیک اسکوتر و تفاوت آن با مدلهای معمولی
لاستیک اسکوتر باریکتر و کوچکتر است و آجهایش برای استفاده شهری طراحی شدهاند. اگر وسپا یا موتورهای مشابه دارید، نمیتوانید هر لاستیکی را روی رینگتان ببندید.
لاستیکهای اسکوتر بیشتر تیوبلس هستند و روی آسفالت شهری عملکرد خوبی دارند، اما برای آفرود یا جاده خاکی مناسب نیستند.
لاستیکهای مخصوص بارندگی و چهار فصل
لاستیک چهار فصل واقعی آج عمیقتر و شیارهای بیشتری دارد که آب را سریعتر خارج میکند. در پاییز و زمستان تفاوتش با لاستیک معمولی مثل تفاوت ترمز ABS و معمولی است.
موقع فروش مدلهای زیادی را به عنوان لاستیک چهار فصل میفروشند اما در عمل تفاوتی با معمولی ندارند؛ پس ششدانگ حواستان در خرید لاستیک موتورسیکلت به این نکته باشد.
انتخاب سایز مناسب لاستیک موتور سیکلت
اگر فکر میکنید موتور ۱۲۵ سیسی با انداختن یک لاستیک پهن و گنده تبدیل به هیولای ۱۰۰۰ سیسی میشود، سخت در اشتباهید. سایز لاستیک علم است، نه سلیقه.
هر موتورسیکلتی با توجه به قدرت انجین، وزن و طراحی شاسی نیاز به سایز مشخصی دارد.
نحوه خواندن اعداد روی دیواره لاستیک (Width / Aspect Ratio / Rim Size)
روی دیواره هر لاستیک یک سری عدد نوشته شده که شبیه رمز به نظر میرسد، ولی در واقع شناسنامه لاستیک است. مثلاً اگر روی لاستیک نوشته 120/70-17 معنیاش این است:
- ۱۲۰: پهنای لاستیک به میلیمتر
- ۷۰: نسبت ارتفاع به پهنا (به درصد)
- ۱۷: قطر رینگ به اینچ
پس این لاستیک ۱۲۰ میلیمتر پهنا دارد، ارتفاع دیوارهاش ۷۰ درصد پهنایش است، و برای رینگ ۱۷ اینچی ساخته شده. دانستن این اعداد از نان شب واجبتر است تا وقتی میروید لاستیک بخرید، فروشنده هر چیزی که را در انبارش باد کرده به شما ندهد.
تاثیر انتخاب سایز بزرگتر یا کوچکتر
لاستیک پهنتر سطح تماس بیشتری با زمین دارد و در خط مستقیم چسبندگی بهتری دارد. ولی در پیچها موتور تنبل میشود و به سختی میخوابد. از طرفی لاستیک باریکتر سر پیچ راحتتر است ولی در مسیر مستقیم پایداری موتور کم میشود.
مشکلات رایج انتخاب سایز اشتباه
با استفاده از سایز اشتباه لاستیک به دوشاخ عقب، زنجیر یا گلگیر گیر میکند. حتی اگر گیر نکند، شکل قرارگیری آن روی رینگ بادکنکی یا تخت میشود که سطح تماس استاندارد با زمین را از بین میبرد. نتیجهاش هم لرزش، گیج زدن فرمان و خطر حادثه است.
انواع طرح آج لاستیک و کاربرد آنها
آج یا همان گل لاستیک فقط برای قشنگی نیست؛ هر مدل از این شیارها برای هدف خاصی حک میشود.
آج خیابانی (Street / Road)
این لاستیکها سطح صاف زیادی دارند تا بیشترین تماس را با آسفالت خشک برقرار کنند. شیارها کمتر است و فقط برای خروج آب طراحی شدهاند. صدای کمی دارند و نرم حرکت میکنند. مناسب برای:
- سواری روزمره شهری
- جادههای آسفالته
- سرعتهای متوسط تا کمی بالا
آج آفرود (Off-road / Knobby)
همان لاستیکهای گلدرشت یا میخی هستند. تکههای بزرگ لاستیک با فاصلههای زیاد از هم قرار دارند تا در گل و شن و خاک فرو بروند و موتور را جلو بکشند.
روی آسفالت فاجعهاند! لرزش شدید دارند، لیز میخورند و خیلی زود صاف میشوند. استفاده از آنها در خیابان مثل راه رفتن با کفش استوکدار روی سنگ مرمر است.
آج ترکیبی (Dual Purpose)
لاستیکهای دوال یا ترکیبی هم روی آسفالت سواری خوبی میدهند و هم روی خاک و شن. برای کسانی که آخر هفتهها به دل طبیعت میزنند اما در طول هفته در شهر تردد میکنند، گزینه مناسبی است.
کدام آج برای شهر مناسبتر است؟
برای استفاده شهری لاستیکهای خیابانی بهترین انتخاب هستند. آجهایشان برای آسفالت بهینه شده، عمر خوب و سر و صدای کمتری دارند.
اگر پیک موتوری هستید یا هر روز با موتور میروید سرکار، دنبال لاستیکی باشید که شیار کافی برای روزهای بارانی داشته باشند، اما سطح تماس آنقدر کم نباشد که موقع ترمز لیز بخورید.
بیشتر بخوانید: ترانزیستور موتور سیکلت چیست
تفاوت جنس ترکیبات لاستیک (کامپاند)ها
کارخانهها برای تولید لاستیک مواد مختلفی را با هم ترکیب میکنند. هیچ لاستیکی وجود ندارد که هم بینهایت نرم و چسبنده باشد و هم ۱۰ سال برایتان کار کند.
لاستیک نرم؛ چسبندگی بالا، عمر کمتر
لاستیکنرم مثل آدامس به آسفالت میچسبد. در پیچها فوقالعاده است و اعتمادبهنفس بالایی به راکب میدهد. اما ایرادش چیست؟ مثل پاککن زود تمام میشود. اگر زیاد گاز میدهید و ترمز میگیرید، شاید عمرش به یک سال هم قد ندهد.
| مزایا | معایب |
| چسبندگی بسیار خوب در پیچها و هنگام ترمزگیری | عمر کمتر به دلیل سایش سریعتر آجها |
| عملکرد بهتر در هوای خنک و روی آسفالت مرطوب | حساسیت بیشتر به گرمای زیاد و استفاده طولانیمدت |
| چابکی بیشتر در پیچها | قیمت بالاتر نسبت به لاستیکهای سختتر |
لاستیک سخت؛ عمر طولانیتر، چسبندگی کمتر
این مدل جانسخت است و کیلومترهای زیادی شما را همراهی میکند. در عوض دیر گرم میشوند و به اندازه لاستیکهای نرم چسبنده نیستند.
| مزایا | معایب |
| عمر طولانیتر و مقاومت بیشتر در برابر سایش | چسبندگی کمتر بهویژه روی آسفالت خیس |
| مناسب برای استفاده روزانه در مسیرهای مستقیم و طولانی | امنیت کمتر در ترمزگیری شدید و پیچهای تند |
| قیمت مناسبتر و صرفه اقتصادی بهتر | لغزش بیشتر در شرایط مرطوب یا سرد |
بهترین انتخاب برای استفاده روزانه و پیکهای موتوری
بهترین لاستیک موتور سیکلت برای پیک موتوری کامپاند متوسط است. حتی میتوانید دو لاستیک جدا انتخاب کنید:
- لاستیک جلو کمی نرمتر برای کنترل و ترمزگیری بهتر
- لاستیک عقب کمی سختتر برای تحمل بار و سایش بیشتر
به این ترتیب هم امنیت در ترمزگیری و پیچها حفظ میشود، هم لازم نیست در فواصل کوتاه لاستیک عوض کنید.
چه زمانی باید لاستیک موتور را تعویض کرد؟
برای عوض کردن لاستیک منتظر نمانید تا سیمهای فلزی آن بیرون بزند. علائمی که در ادامه میگویم داد میزنند عمر لاستیک تمام شده است.
نشانههای ساییدگی آج
بین آجهای لاستیک موتور برجستگیهای کوچکی وجود دارد به نام «نشانگر ساییدگی» (TWI). وقتی سطح لاستیک همسطح این نشانگرها شد، یعنی عمرش تمام شده. اگر عمق آج کمتر از ۱.۵ میلیمتر شده، خیلی نباید به آن اطمینان کنید.
ترکخوردگی دیواره لاستیک
دیواره لاستیک را زیر نور خورشید نگاه کنید:
- ترکهای ریز و زیاد
- پوستهپوسته شدن سطح
- تغییر رنگ شدید و خشکی
همه علامت کهنگی لاستیک است، حتی اگر آج هنوز باقی مانده باشد. قرار نیست هر لاستیکی تا آخرین میلیمتر آج امن بماند.
لرزش فرمان یا لغزش در ترمزگیری
لرزش غیرمعمول در سرعت معمولی، تغییر جهت کوچک موقع ترمزگیری یا بازی کردن موتور در مسیر مستقیم نشانه فرسودگی نامتوازن لاستیک یا تاب داشتن ریگ است.
تاریخ تولید لاستیک و اهمیت آن
روی هر لاستیک موتور سیکلت یک کد چهار رقمی هست که تاریخ تولیدش را نشان میدهد. مثلاً «2521» یعنی این لاستیک در هفته ۲۵ از سال ۲۰۲۱ تولید شده. لاستیک موتورسیکلت بعد از ۵ سال حتی اگر استفاده نشده باشد، کیفیتش را از دست داده و نباید استفاده شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای طرح نوسازی موتورهای فرسوده
بهترین برندهای لاستیک موتورسیکلت در بازار
در بازار ایران با طیف وسیعی از برندها طرف هستید. انتخاب بهترین برند لاستیک موتور سیکلت بستگی به جیب شما و نوع موتورتان دارد.
برندهای اقتصادی و پرفروش
برندهای ایرانی مثل «یزد تایر»، «کویر» و «ایران یاسا» لاستیکهای مقرونبهصرفهای تولید میکنند که برای استفاده روزانه مناسب است. اگر بودجه محدودی دارید و موتورتان هم یک هوندا معمولی است، این برندها کارتان را راه میاندازند.
برندهای باکیفیتتر برای استفاده طولانیمدت
اگر دنبال بهترین برند لاستیک موتور خارجی هستید که قیمتش سر به فلک نکشد اما از کیفیتش لذت ببرید، جدول زیر ببینید.
| نام برند | کشور مبدا | ویژگیها |
| IRC | ژاپن | سلطان عمر و دوام |
| Shinko | کره جنوبی | قیمت مناسب با کیفیت بالا |
| Metzeler | آلمان | چسبندگی فوقالعاده |
| Michelin | فرانسه | بهترین عملکرد در باران |
| Pirelli | ایتالیا | عالی برای موتورهای اسپرت |
برندهای مناسب اسکوتر و موتورهای سنگین شهری
برای موتورهای گرانقیمت و اسکوترهای پیشرفته (مثل وسپا یا یاماها)، استفاده از لاستیک بیکیفیت ظلم به موتور است پس سراغ گزینههای با کیفیت داخلی و خارجی بروید.
لاستیک خارجی موتور سیکلت از این برندها با فناوری روز تولید شدهاند، چسبندگیشان در باران عالی است و سواری بسیار نرمی میدهند.
قیمت لاستیک موتورسیکلت و عوامل مؤثر بر آن
قیمت لاستیک در بازار ما داستان خودش را دارد و گاهی از نوسانات بیتکوین هم عجیبتر است. اما چه عواملی قیمت را تعیین میکنند؟
تاثیر برند و کشور سازنده
لاستیک ایرانی برای هوندا ۱۲۵ حدود یک میلیون تومان قیمت دارد ولی همین سایز از یک برند ژاپنی یا اروپایی چندین برابر تمام میشود. برند و کشور سازنده یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده قیمت است.
تفاوت قیمت تیوبدار و تیوبلس
لاستیک تیوبلس گرانتر از تیوبدار است؛ اما در بلندمدت چون کمتر پنچر میشود شاید صرفه اقتصادی داشته باشد.
نقش سایز و نوع آج در قیمت
هرچه سایز لاستیک بزرگتر باشد، معمولا قیمت هم بالاتر میرود. لاستیکهای با آج خاص (آفرود، ریس، چهارفصل) از نمونههای ساده خیابانی گرانتر هستند. همچنین لاستیکهای با شاخص سرعت و بار بالاتر قیمت بیشتری دارند.
هزینه نصب، بالانس و تیوب
موقع خرید لاستیک موتورسیکلت دستمزد تعویضکار و هزینه بالانس چرخ را فراموش نکنید. بالانس کردن چرخ برای موتورهای سرعتی حیاتی است تا از لرزش فرمان جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید: راههای تشخیص کهنگی لاستیک موتور سیکلت
در آخر؛ کدام لاستیک موتور سیکلت را بخرم؟
بگذارید کارتان را راحت کنم؛ برای نود درصد ما که هر روز در خیابانهای شلوغ شهر موتور میرانیم، بهترین انتخاب یک جفت لاستیک تیوبلس با سایز فابریک، آج خیابانی و کامپاند متوسط رو به سخت است.
لاستیک تیوبلس امنتر از تیوبدار است، پس اگر به موتورتان میخورد، همان را زیر موتور بندازید. قبل از خرید حتماً تاریخ تولید لاستیک را چک کنید و سراغ تایری که بیشتر از دو سال توی انبار مانده نروید. مهمتر از همه وقتی آج لاستیک صاف شد یا دیوارهاش ترک خورد، حتما عوضش کنید.
سوالات متداول
کدام لاستیک برای پیکهای موتوری مناسبتر است؟
برندهایی مثل ایران یاسا و یزد تایر مدلهای تیوبلس با آج خیابانی دارند که هم عمرشان زیاد است و هم قیمتشان با درآمد پیک همخوانی دارد.
تفاوت لاستیک تیوبلس با تیوبدار در عمل چیست؟
لاستیک تیوبلس امنتر است. پنچری ناگهانی ندارد و به ندرت میترکد. باید تیوبلس موقع پنچری یکدفعه خالی نمیشود و میتوانید تا تعمیرگاه بروید.
آیا تغییر سایز لاستیک شتاب و سرعت را بهتر میکند؟
شاید کمی اثر داشته باشد اما لاستیک خیلی پهن، شتاب را کمتر و مصرف سوخت را بیشتر میکند. لاستیک خیلی باریک هم روی پایداری و ترمزگیری اثر منفی دارد.
لاستیک چهار فصل واقعاً کاربرد دارد یا تبلیغاتی است؟
در روزهای بارانی بهتر از لاستیکهای معمولی است ولی معجزه نمیکند. اگر در منطقهای زندگی میکنید که زیاد باران میبارد، ارزش امتحان کردن را دارد.
