راه های تشخیص کهنگی لاستیک موتور سیکلت

تشخیص کهنگی لاستیک موتور، آن هم در زمان مناسب می‌تواند مرز بین مرگ و زندگی باشد! زمانی که امنیت شما کاملا وابسته به ۲ حلقه لاستیک است، باید همه‌چیز را در مورد آن‌ها بدانید؛ از عمر گرفته تا میزان فشار باد آن. در اینجا عمر مفید لاستیک موتور سیکلت را بررسی می‌کنیم. 

راه های تشخیص سن لاستیک موتور سیکلت 

اولین دغدغه‌ای که شما در هنگام خرید دارید، عمر مفید لاستیک موتورسیکلت است. روش‌های مختلفی برای تعیین سن آن وجود دارد و همین‌طور راه‌های زیادی برای تغییر تاریخ تولید و جدید‌تر نشان دادن آن. به همین دلیل باید بتوانید از راه‌های مختلف عمر واقعی لاستیک موتورسیکلت را پیدا کنید. مهم‌ترین این راه‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم. 

بیشتر بخوانید: راه‌های مراقبت از لاستیک موتور سیکلت در روزهای گرم تابستانی

بررسی کد DOT 

کد DOT یا Department of Transportation عبارتی است که روی دیواره‌ی لاستیک‌ها حک می‌شود و اطلاعات مهمی از جمله تاریخ تولید لاستیک را در خود دارد. این کد نشان می‌دهد که لاستیک با استانداردهای ایمنی وزارت حمل‌ و نقل ایالات متحده (USDOT) و اداره ملی ایمنی ترافیک بزرگراه‌ها (NHTSA) تطابق دارد. ۴ رقم آخر این کد تاریخ تولید لاستیک را نشان می‌دهد. بر این اساس اگر این کد به شکل DOT ABCD EFGH 3819 باشد، به این معناست که لاستیک در هفته ۳۸ سال ۲۰۱۹ تولید شده است. 

نکته: اگر این کد سه رقمی بود (مثلا ۲۵۱)، یعنی لاستیک قبل از سال ۲۰۰۰ میلادی تولید شده‌ است!

بررسی ظاهر فیزیکی لاستیک موتورسیکلت

برای تعیین عمر مفید لاستیک موتورسیکلت، به دقت ظاهر فیزیکی آن را چک کنید و روی موارد زیر دقت کافی داشته باشید؛

• ترک‌خوردگی
• تغییر رنگ
• سختی لاستیک
• تغییر فرم

بررسی عمق آج لاستیک موتور 

شاید در نگاه اول این‌طور به نظر برسد که بررسی کردن عمق آج بیشتر برای دانستن میزان استفاده از لاستیک است، اما در نظر داشته باشید که اما لاستیک‌های قدیمی حتی با آج عمیق نیز احتمال دارد به‌دلیل کهنگی مواد، عملکرد ضعیفی داشته باشد.

بر این اساس عمق آج برای لاستیک موتورسیکلت حداقل ۱ میلیمتر است، اما برای ایمنی بهتر است لاستیک با آج کمتر از ۲ میلی‌متر را عوض کنید.

توجه به عملکرد لاستیک در رانندگی

یک لاستیک قدیمی حتی اگر از نظر ظاهری وضعیت خوبی داشته باشد، باز هم در زمان رانندگی عملکرد ضعیفی خواهد داشت. پس در هنگام رانندگی به علائمی میزان مثل چسبندگی کم به آسفالت، سر خوردن، لرزش یا و ناپایداری لاستیک دقت کنید.

بررسی تاریخ خرید یا نصب لاستیک

چک‌کردن فاکتور خرید لاستیک یا داشتن اطلاعاتی در مورد نصب لاستیک، می‌تواند تاریخ تقریبی خرید یا نصب را نشان دهد. این روش به‌ویژه زمانی مفید است که کد DOT روی لاستیک خوانا نباشد.

البته در نظر داشته باشید که تاریخ خرید ممکن است با تاریخ تولید متفاوت باشد، بنابراین بهتر است این مقایسه را با کد DOT انجام دهید. 

بررسی عمر مفید لاستیک

عمر مفید لاستیک موتورسیکلت بین ۵ تا ۶ سال از زمان تولید آن است. در نظر داشته باشید این عمر مفید فارغ از میزان استفاده آن است؛ به این معنی که حتی اگر لاستیک یک‌بار هم استفاده نشده باشد، بسته به شرایط نگهداری، میزان رطوبت و قرار گرفتن در زیر نور خورشید، ممکن است زودتر از این زمان ۵ یا ۶ ساله هم کارایی خود را از دست بدهد. بنابراین به هیچ عنوان از چنین لاستیکی استفاده نکنید. 

در پایین نیز می‌توانید این روش‌های تشخیص عمر مفید لاستیک را به‌طور خلاصه در جدول زیر مشاهده کنید. 

روش	میزان دقت	توضیح تکمیلی
کد DOT	بسیار دقیق	نشان‌دهنده هفته و سال تولید لاستیک است.
بررسی ظاهر فیزیکی لاستیک	دقت نسبی	بررسی نشانه‌هایی مثل ترک، رنگ‌پریدگی و خشکی
عمق آج لاستیک	دقت نسبی	حداقل آج باید ۱ میلی‌متر باشد
توجه به عملکرد لاستیک در رانندگی	دقت نسبی	لاستک نو و سالم نباید نشانه‌هایی مثل چسبندگی پایین، لرزش و صدای زیاد داشته باشد.
بررسی تاریخ خرید یا نصب لاستیک	دقیق	بررسی تاریخ روی فاکتور یا بسته‌بندی
توجه به عمر مفید	دقیق	عمر مفید لاستیک حداکثر ۵ تا ۶ سال از تاریخ تولید است؛ حتی اگر هیچ‌وقت استفاده نشده باشد.

نحوه تشخیص کهنگی لاستیک موتور سیکلت 

همان‌طور که پیش از این نیز گفته شد، بهترین روش برای تشخیص کهنگی لاستیک موتور، بررسی کد DOT روی دیواره لاستیک است. این کد که با عبارت “DOT” شروع می‌شود، شامل چهار رقم آخر است که تاریخ تولید لاستیک را نشان می‌دهد (دو رقم اول برای هفته و دو رقم آخر برای سال تولید). لاستیک‌هایی که بیش از ۶ سال از تولیدشان گذشته باشد، حتی اگر استفاده نشده باشند، به‌دلیل تخریب مواد شیمیایی، ایمنی لازم را ندارند و در کنار این مدت‌ زمان، شرایط نگهداری مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید، رطوبت یا دمای بالا، می‌تواند پیری لاستیک را سرعت بخشد. 

بررسی ظاهر فیزیکی لاستیک نیز روش مکملی برای تشخیص کهنگی است. لاستیک‌های قدیمی ممکن است ترک‌های ریز یا عمیق روی دیواره یا آج‌ها داشته باشند که نشانه تخریب مواد لاستیک است. تغییر رنگ از سیاه براق به خاکستری یا مات و همچنین سفت و شکننده‌شدن لاستیک هنگام فشار دادن با انگشت، از دیگر نشانه‌های کهنگی هستند. کاهش چسبندگی در هنگام رانندگی (مخصوصاً در زمین مرطوب) هم نشانه واضحی است. 

علائم خرابی لاستیک موتور سیکلت 

خرابی لاستیک موتورسیکلت می‌تواند از طریق علائم ظاهری (ترک، تغییر رنگ، سفتی)، سایش آج، آسیب‌های مکانیکی (برآمدگی، پارگی) یا مشکلات عملکردی (لرزش، صدا) شناسایی شود. بررسی منظم لاستیک‌ها و توجه به این علائم، همراه با چک‌کردن کد DOT برای تعیین سن لاستیک، از مهم‌ترین اقداماتی است که باید برای حفظ ایمنی انجام دهید. در جدول زیر این علائم به‌طور کامل بررسی شده‌اند؛

نوع خرابی	علائم	علت احتمالی	خطر احتمالی	بررسی
ترک‌خوردگی	وجود ترک‌های ریز یا عمیق روی دیواره یا آج‌ها	کهنگی لاستیک (بیش از ۵ یا ۶ سال)، نگهداری نامناسب، تماس با مواد شیمیایی، نور UV	کاهش استحکام، خطر پارگی یا ترکیدن لاستیک	بررسی دیواره و آج‌ها با نور مناسب یا چراغ قوه برای شناسایی ترک‌ها
تغییر رنگ	تغییر از سیاه براق به خاکستری، قهوه‌ای مات یا سفیدک‌مانند	اکسیداسیون، نور UV، پیری شیمیایی، نگهداری نامناسب	کاهش کیفیت مواد لاستیک، افت چسبندگی	مقایسه رنگ لاستیک با لاستیک نو در نور طبیعی
سفت و شکننده شدن	از دست دادن انعطاف لاستیک و سفت شدن آن	کهنگی، نگهداری در محیط گرم یا خشک، عدم استفاده طولانی‌مدت	کاهش چسبندگی، خطر لغزش در پیچ‌ها یا جاده خیس	فشار دادن دیواره با انگشت برای بررسی انعطاف‌پذیری
کاهش عمق آج	عمق آج کمتر از ۱ میلیمتر	استفاده طولانی، فشار باد نامناسب، ناهماهنگی چرخ‌ه	کاهش چسبندگی، خطر لغزش در پیچ‌ها یا جاده خیس	استفاده از گیج عمق‌سنج یا بررسی نشانگر سایش (TWI)
سایش نامتعادل	سایش غیرعادی در وسط یا کناره‌های لاستیک	فشار باد نامناسب، ناهماهنگی یا عدم بالانس چرخ‌ها، مشکلات تعلیق	لرزش، کاهش کنترل، کاهش عمر لاستیک	بررسی سطح آج برای شناسایی سایش ناهموار
برآمدگی یا متورم شدن	برآمدگی روی دیواره لاستیک	ضربه (مثل چاله یا جدول)، فشار باد کم، نقص تولید	خطر ترکیدن لاستیک، کاهش ایمنی	لمس و بررسی دیواره برای شناسایی برآمدگی غیرعادی
پنچری یا نشتی مداوم	کاهش مکرر فشار باد یا پنچری	سوراخ شدن، آسیب به لایه داخلی یا والو، ترک دیواره	کاهش ایمنی، نیاز به تعمیر یا تعویض	چک کردن فشار باد و بررسی لاستیک برای سوراخ یا جسم خارجی
لرزش یا ناپایداری	احساس لرزش یا انحراف هنگام رانندگی	سایش ناهموار، آسیب داخلی، عدم بالانس چرخ‌ها	کاهش کنترل، خطر تصادف	بررسی لاستیک برای سایش یا آسیب و چک کردن بالانس چرخ‌ها
پارگی یا بریدگی	وجود پارگی یا بریدگی روی آج یا دیواره	برخورد با اجسام تیز، رانندگی در جاده ناهموار	خطر پنچری یا ترکیدن لاستیک	بررسی بصری سطح و دیواره برای شناسایی پارگی‌های عمیق
صدای غیرعادی	صداهای زوزه، ضربه یا غرغر هنگام رانندگی	سایش ناهموار، جسم خارجی در لاستیک، تغییر شکل	کاهش ایمنی، نشانه مشکلات جدی‌تر	گوش دادن به صداها و بررسی لاستیک برای آسیب یا جسم خارجی

این چند نکته مهم را نیز در ذهن داشته باشید؛

• هر یک از علائم بالا بالقوه خطرناک هستند. در صورت اگر کدام از آن‌ها، بلافاصله لاستیک را بررسی یا تعویض کنید.
• لاستیک‌ها را هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار یا قبل از سفرهای طولانی بررسی کنید.
• اگر در تشخیص خرابی مطمئن نیستید، از یک فرد متخصص کمک بگیرید.

سوالات متداول