فرمان خودرو به‌سختی می‌چرخد و صدای ناهنجاری از زیر کاپوت به گوش می‌رسد. این نشانه‌ها از جمله اولین علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو هستند. دلیل اصلی این مشکل، کاهش عملکرد پمپ در جریان‌دهی روغن هیدرولیک است. اما این تنها نشانه نیست. از نظر بسیاری از مکانیک‌های حرفه‌ای، اولین علامت خرابی پمپ هیدرولیک، صدای زوزه یا غرغر هنگام چرخاندن فرمان است. این صدا به دلیل کمبود روغن یا خرابی پمپ ایجاد می‌شود. دومین علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو، سخت شدن فرمان است. اگر علت خرابی پمپ هیدرولیک خودرو را نادیده بگیرید، باید بابت خرابی کامل سیستم هیدرولیک، هزینه‌های سنگین بپردازید. برای جلوگیری از این مشکلات، لازم است دلایل خرابی را بشناسید و خیلی زود اقدام کنید. به همین دلیل در این مطلب از بلاگ تپسی به سراغ این موضوع رفته‌ایم.
پمپ هیدرولیک خودرو چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
پمپ هیدرولیک خودرو (Hydraulic pump) یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم فرمان هیدرولیک است. این قطعه، وظیفه تأمین فشار روغن را برعهده دارد تا فرمان هیدرولیک خودرو به‌راحتی و خیلی نرم بچرخد. به همین دلیل است که راننده‌های حرفه‌ای به پمپ هیدرولیک اصطلاحاً «قلب سیستم فرمان» می‌گویند. در واقع، پمپ هیدرولیک مانند یک یار کمکی در کنار شما عمل می‌کند تا رانندگی، آسان‌تر و ایمن‌تر باشد.
از جمله مهم‌ترین وظایف پمپ هیدرولیک خودرو عبارت‌اند از:
- تأمین فشار روغن هیدرولیک: با پمپاژ روغن، فشار لازم برای سیستم هیدرولیک وجود دارد و عملکرد فرمان بهتر از همیشه می‌شود.
- توزیع یکنواخت روغن: پمپ هیدرولیک، روغن را به طور یکنواخت به تمامی قسمت‌های سیستم می‌رساند. بنابراین، هیچ بخشی تحت فشار بیش از حد یا کمبود فشار قرار نمی‌گیرد.
- کاهش بار روی موتور: با کمک به سیستم فرمان، فشار کمتری به موتور وارد می‌شود و با عملکرد بهتری فعالیت می‌کند.
- افزایش عمر قطعات: عملکرد صحیح پمپ هیدرولیک، مانع از ساییدگی زودرس سایر اجزای سیستم هیدرولیک می‌شود.
- بهبود کنترل فرمان: این پمپ باعث می‌شود که در فرمان‌دهی دقیق و بدون لرزش خودرو به مشکل برخورید.
- آسان شدن رانندگی در سرعت‌های پایین: در سرعت‌های پایین، فشار روغن بیشتری از طرف پمپ ایجاد می‌شود. در نتیجه چنین کاری، به‌راحتی و بدون دردسر رانندگی یا پارک می‌کنید.
آشنایی با اجزای پمپ هیدرولیک خودرو
پمپ هیدرولیک از قطعات مختلفی تشکیل شده که هر یک نقش مهمی در عملکرد کلی آن دارند. این اجزا با هماهنگی کامل، جریان روغن را ایجاد و تنظیم می‌کنند تا سیستم هیدرولیک خودرو به‌درستی کار کند.
برای آشنایی بیشتر با اجزای پمپ هیدرولیک و نحوه عملکردشان به جدول زیر نگاه کنید:
| اجزای پمپ هیدرولیک خودرو | شرح وظیفه و عملکرد |
| پره‌ها (Vanes) | وظیفه پمپاژ روغن به داخل و خارج از محفظه را بر عهده دارند. |
| روتور (Rotor) | حرکت پره‌ها را کنترل می‌کند و باعث گردش روغن در سیستم می‌شود. |
| محفظه (Housing) | فضای لازم برای جریان روغن را فراهم می‌کند. همچنین، وظیفه محافظت از اجزای داخلی را هم بر عهده دارد. |
| سیل‌ها (Seals) | از نشت روغن و حفظ فشار در سیستم جلوگیری می‌کند. |
| یاتاقان‌ها (Bearings) | باعث حرکت روان اجزای چرخشی پمپ می‌شود. |
| شَفت (Shaft) | نیروی مورد نیاز را از موتور به پمپ منتقل می‌کند. |
معرفی و مقایسه انواع پمپ هیدرولیک خودرو
پمپ‌های هیدرولیک بر اساس طراحی و عملکردی که دارد، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این پمپ‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند و برای کاربردهای مختلف مناسب هستند.
در جدول زیر، به معرفی و مقایسه رایج‌ترین پمپ‌های هیدرولیک برای خودرو می‌پردازیم:
| انواع پمپ هیدرولیک | ویژگی‌ها و مزایا | معایب و محدودیت‌ها |
| پمپ چرخ‌دنده‌ای (Gear Pump) | ساده، کم‌هزینه و بادوام | بازده پایین در فشارهای بالا |
| پمپ پره‌ای یا مویرگی (Vane Pump) | عملکرد نرم و بی‌صدا | حساس به آلودگی روغن |
| پمپ پیستونی (Piston Pump) | بازده بالا و مناسب برای فشار زیاد | پیچیدگی و هزینه بالا |
| پمپ الکتریکی (Electric Pump) | مصرف انرژی کمتر و طراحی مدرن | نیاز به برق و هزینه اولیه بالا |
| پمپ غلطکی (Roller Pump) | عملکرد پایدار در فشارهای مختلف | مناسب برای کاربردهای خاص و پیچیده |
| پمپ لغزشی (Slipper Pump) | کارایی بالا در سرعت‌های مختلف و عملکرد روان | حساس به تغییرات دما و فشار بالا |
علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو
خرابی پمپ هیدرولیک خودرو علائمی دارد که با بی‌توجهی به آن‌ها، عملکرد فرمان و حتی امنیت رانندگی به خطر می‌افتد. علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو نشان‌دهنده مشکلات داخلی سیستم هیدرولیک هستند. بنابراین، باید در اولین فرصت شناسایی و برطرف شوند. در ادامه، به بررسی برخی از رایج‌ترین این علائم می‌پردازیم.
1. نشت روغن در سیستم هیدرولیک
نشت روغن یکی از واضح‌ترین نشانه‌های خرابی پمپ هیدرولیک است. اگر لکه‌های روغن زیر خودرو یا اطراف پمپ مشاهده کردید، بدانید که سیستم در خطر است. این مشکل معمولاً به‌دلیل خرابی واشرها یا فرسودگی اجزای داخلی رخ می‌دهد.
ادامه رانندگی در چنین شرایطی می‌تواند منجر به کاهش فشار روغن و آسیب جدی به سیستم هیدرولیک شود. از جمله کارهایی که با مشاهده علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو در این شرایط باید انجام دهید:
- توقف فوری خودرو
- تعویض قطعات معیوب
- بررسی محل نشت روغن
- بررسی واشرها و اتصالات
- تماس با تعمیرکار متخصص
- جلوگیری از رانندگی طولانی‌مدت
- اطمینان از سطح روغن در مخزن هیدرولیک
2. ایجاد صدای اضافه هنگام چرخاندن فرمان
گاهی پیش می‌آید که در حین چرخاندن فرمان صدای غیرعادی مثل زوزه، سوت یا تق‌تق بشنوید. در چنین شرایطی، یا پمپ هیدرولیک در حال خرابی است یا با کاهش سطح روغن مواجهید.
این صداها معمولاً به دلیل ورود هوا به سیستم یا فرسودگی اجزای پمپ رخ می‌دهند و با بی‌توجهی به آن‌ها، آسیب‌های جدی‌تری به سیستم وارد می‌شوند. هواگیری پمپ هیدرولیک از جمله راهکارهای حل این مشکل است. برای درک بهتر این نوع از علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو به جدول زیر نگاه کنید:
| نوع صدای اضافه | علت احتمالی خرابی پمپ هیدرولیک |
| زوزه | کمبود روغن یا ورود هوا به سیستم |
| سوت | خرابی بلبرینگ یا یاتاقان داخلی پمپ |
| تق‌تق | آسیب به پره‌ها یا روتور پمپ |
| غرغر | وجود آلودگی در روغن یا فشار نامناسب |
3. کم شدن سطح روغن هیدرولیک
کاهش سطح روغن هیدرولیک معمولاً نشانه‌ای از نشتی پمپ هیدرولیک در سیستم است. این مشکل می‌تواند عملکرد سیستم هیدرولیک را تحت تأثیر قرار دهد و به خرابی پمپ منجر شود. اگر سطح روغن به‌طور مداوم کم می‌شود، باید سریعاً علت را پیدا کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر جلوگیری شود.
کارهایی که در شرایط نشتی پمپ هیدرولیک باید انجام دهید عبارت‌اند از:
- بررسی سلامت واشرها
- تعویض قطعات آسیب‌دیده
- بررسی سطح روغن در مخزن
- پیدا کردن محل نشت روغن
- تماس با تعمیرکار متخصص
- استفاده از روغن استاندارد برای تکمیل مخزن
- اطمینان از عدم وجود ترک یا شکستگی در لوله‌ها
4. کند یا سفت شدن فرمان ماشین
اگر هنگام چرخاندن فرمان احساس کردید فرمان سفت یا کند شده، احتمال خرابی در پمپ هیدرولیک وجود دارد. مشکل سفت‌شدن فرمان هیدرولیک خودرو معمولاً ناشی از کمبود فشار روغن، خرابی تسمه یا فرسودگی قطعات پمپ است. ادامه رانندگی با فرمانی که به‌خوبی عمل نمی‌کند، مطمئناً خطرناک است و باعث تصادف می‌شود.
در صورت مشاهده این نوع علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو، موارد زیر را انجام دهید:
- بررسی فیلتر روغن
- اطمینان از سلامت تسمه‌ها
- تماس با تعمیرکار متخصص
- بررسی سطح روغن هیدرولیک
- اجتناب از رانندگی طولانی‌مدت
- بررسی فشار روغن در سیستم
- تعویض روغن هیدرولیک قدیمی
شناسایی دلایل خرابی و نشتی پمپ هیدرولیک
پس از آشنایی کامل با علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو، نوبت به تشخیص و برطرف کردن دلایل آن می‌رسد. دلایل مختلفی می‌توانند باعث خرابی پمپ شوند؛ از مشکلات مرتبط با نگهداری تا استفاده نادرست. شناسایی و پیشگیری از این عوامل عمر پمپ هیدرولیک را افزایش و هزینه‌های تعمیر را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی جعبه فرمان خودرو
1. کیفیت بد روغن هیدرولیک
وقتی از روغن هیدرولیک بی‌کیفیت استفاده کنید، عملاً مثل این است که به پمپ خودروی خود غذای ناسالم بدهید! روغن‌های بی‌کیفیت یا تقلبی ممکن است باعث ایجاد رسوبات در سیستم شوند، قطعات داخلی پمپ را فرسوده کنند و عملکرد کلی آن را تحت تأثیر قرار دهند. پس، اگر دوست ندارید پمپ ماشینتان مثل موتور دیگی در حال جوشیدن به نظر برسد، از روغن‌های استاندارد و معتبر استفاده کنید.
پیشنهاد تپسی: اگر جزو سفیران تپسی هستید، از خدمات تپسی گاراژ برای تعویض روغن هیدرولیک استفاده کنید. در این بخش از سرویس‌های تپسی به قطعات جانبی خودرو، بدون واسطه و با قیمت واقعی در شهر خودتان دسترسی دارید!
2. استفاده از قطعات نامرغوب
اگر قطعات جانبی ماشین خود را از مکان‌های نامعتبر تهیه کنید، مطمئناً با مشکلاتی مثل خرابی پمپ روبه‌رو می‌شوید. تصور کنید برای تعویض تسمه پمپ، یک تسمه ارزان و بی‌کیفیت خریده‌اید.
بعد از چند هفته، صدای جیرجیر تسمه و عملکرد ناهماهنگ پمپ شما را کلافه می‌کند. همیشه به یاد داشته باشید، قطعات بی‌کیفیت مثل میانبر زدن در بیابان هستند که معمولاً به نتیجه خوبی نمی‌رسند!
بیشتر بخوانید: تفاوت فرمان برقی و هیدرولیک
3. هواگیری پمپ هیدرولیک
با ورود هوا به سیستم هیدرولیک، عملکرد پمپ مختل می‌شود و فرمان به شکلی عجیب‌وغریب کار می‌کند. در چنین شرایطی انگار که پمپ در حال تلاش برای نفس کشیدن است اما به سرفه کردن افتاده! برای جلوگیری از هواگیری پمپ هیدرولیک، سیستم هیدرولیک باید به‌درستی سرویس و نگهداری شود.
از جمله سایر کارهایی که برای جلوگیری از هواگیری پمپ هیدرولیک باید انجام دهید:
- بررسی منظم سطح روغن
- عدم استفاده از روغن‌های تقلبی
- تعویض به‌موقع روغن هیدرولیک
- اطمینان از سلامت شلنگ‌ها و اتصالات
- پر کردن مخزن روغن به‌صورت صحیح
- مراجعه به مکانیک متخصص در زمان بروز مشکل
4. خوردگی و فرسودگی پمپ هیدرولیک
پمپ هیدرولیک مثل یک قهرمان در مرکز ماشین شما کار می‌کند. اما متأسفانه حتی قهرمان‌ها هم دچار استهلاک می‌شوند و از فرسودگی در امان نیستند.
عوامل مختلفی مثل استفاده طولانی‌مدت، تجمع آلودگی‌ها و عدم سرویس به‌موقع باعث خوردگی و فرسودگی این قطعه مهم می‌شوند. با فرسودگی پمپ، عملکرد فرمان کاهش پیدا می‌کند و صدای اضافه یا سختی در چرخش فرمان به گوش می‌رسد.
5. فشار زیاد به پمپ هیدرولیک
پمپ هیدرولیک خودرو برای تحمل فشار طراحی‌شده و مقاومت زیادی دارد. البته به این معنا نیست که هربار باید مثل یک وزنه‌بردار المپیکی با آن رفتار کنید! فشار زیاد ناشی از بار اضافی یا چرخاندن فرمان در حالت توقف، عمر پمپ را کوتاه می‌کنند. اگر دوست دارید پمپ ماشینتان سالم بماند، کمی به آن استراحت دهید و فشار زیادی وارد نکنید.
6. استفاده از لاستیک و رینگ نامناسب
لاستیک و رینگ‌های غیر استاندارد یا بزرگ‌تر از حد معمول، فشار بیشتری به سیستم هیدرولیک وارد می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که پمپ برای جبران فشار، بیشتر کار کند و در نتیجه زودتر خراب شود. پس بهتر است از بهترین لاستیک مناسب خودرو و رینگ استاندارد استفاده کنید. فقط در همین شرایط است که پمپ می‌تواند وظیفه‌اش را بدون چالش انجام دهد.
نحوه نگهداری از پمپ هیدرولیک
اگر می‌خواهید فرمان خودرو نرم و روان باشد و پمپ سال‌ها دوام بیاورد، چند نکته ساده را رعایت کنید. حالا که با علت خرابی پمپ هیدرولیک خودرو هم آشنایید، نکات زیر را هرگز فراموش نکنید:
- اطراف مخزن روغن را تمیز نگه دارید.
- از روغن هیدرولیک با کیفیت استفاده کنید.
- از لاستیک و رینگ استاندارد استفاده کنید.
- از ورود آب یا آلودگی به سیستم جلوگیری کنید.
- طبق دستورالعمل سازنده روغن را تعویض کنید.
- سطح روغن هیدرولیک را به‌صورت منظم بررسی کنید.
- بررسی دوره‌ای شلنگ‌ها و اتصالات را فراموش نکنید.
- از چرخاندن فرمان در حالت توقف کامل خودداری کنید.
- به مکانیک متخصص برای سرویس دوره‌ای مراجعه کنید.
- تعمیر یا تعویض به‌موقع قطعات معیوب را در دستور کارتان قرار دهید.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی اکسل خودرو + هزینه تعمیر
فرمان را نَرم‌تر از همیشه بچرخانید و لذت ببرید!
پمپ هیدرولیک، قلب تپنده سیستم فرمان خودرو است و هر نشانه‌ای از خرابی آن را باید جدی گرفت. از نشت روغن گرفته تا صداهای عجیب و سفت شدن فرمان، هشدارهایی‌اند که به بررسی نیاز دارند. با رعایت نکات نگهداری و استفاده از قطعات باکیفیت، می‌توانید عمر پمپ را افزایش دهید.
ضمناً وقتی علت خرابی پمپ هیدرولیک خودرو را برطرف کنید، هزینه‌هایتان کم می‌شوند و ماشین سالم‌تری دارید. بنابراین، اگر با چنین خودروی سالمی مشغول به کار شوید، مطمئناً درآمد قابل توجهی خواهید داشت.
راستی، اگر به دنبال یک فرصت شغلی با درآمد خوب هستید، تپسی فرصت ویژه‌ای را در اختیارتان قرار داده است! با ثبت‌نام به‌عنوان راننده در تپسی، هم از خدماتی مثل تپسی گاراژ بهره‌مند شوید و هم تا 55 میلیون تومان در ماه درآمد دارید. همین حالا اقدام کنید و با ثبت‌نام به‌عنوان راننده تپسی آینده‌ای روشن‌تر بسازید!
سؤالات متداول
1. علائم خرابی پمپ هیدرولیک خودرو چه چیزهایی هستند؟
نشتی روغن، صداهای غیرعادی هنگام چرخاندن فرمان، یا سفت شدن فرمان بخشی از علت خرابی پمپ هیدرولیک خودرو هستند.
2. آیا استفاده از قطعات تقلبی پمپ هیدرولیک باعث خرابی آن می‌شود؟
بله، قطعات نامرغوب می‌توانند فشار اضافی به پمپ وارد کرده و باعث خرابی زودهنگام آن شوند.
3. چرا هواگیری پمپ هیدرولیک می‌تواند مشکل‌ساز باشد؟
هواگیری پمپ هیدرولیک باعث ایجاد اختلال در عملکرد و کاهش فشار روغن، در نتیجه آسیب به پمپ می‌شود.
4. چه عواملی باعث خوردگی و فرسودگی پمپ هیدرولیک می‌شود؟
استفاده طولانی‌مدت از پمپ بدون تعمیرات لازم و نبود نگهداری مناسب می‌تواند منجر به فرسودگی و خرابی قطعات داخلی پمپ شود.
5. چه نوع روغن هیدرولیکی مناسب خودرو من است؟
بهترین روغن هیدرولیک، همان روغنی است که سازنده خودرو توصیه کرده است. استفاده از روغن‌های نامناسب می‌تواند به پمپ آسیب بزند.
6. دلایل خرابی پمپ هیدرولیک خودرو کدام‌اند؟
استفاده طولانی‌مدت از پمپ بدون تعمیرات لازم و نگهداری نامناسب از جمله دلایل خرابی پمپ هیدرولیک خودرو هستند. اگر این دلایل را به‌صورت ریشه‌ای برطرف نکنید، باعث فرسودگی و خرابی قطعات داخلی پمپ می‌شوند.
7. آیا تعویض پمپ هیدرولیک هزینه‌بر است؟
هزینه تعویض پمپ به مدل خودرو و کیفیت قطعات جایگزین بستگی دارد و معمولاً شامل هزینه تعمیر و خرید قطعه جدید می‌شود.
8. آیا می‌توان از سیستم هیدرولیک بدون روغن استفاده کرد؟
هرگز! کمبود روغن باعث آسیب به پمپ، سفت شدن فرمان و حتی از کار افتادن سیستم هیدرولیک می‌شود.