تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک

با یک نگاه به موتورسیکلت‌های دنده‌ای و اتوماتیک، اولین تفاوت آن‌ها یعنی دنده و کلاچ را متوجه می‌شوید. در موتورسیکلت دنده‌ای، راننده باید دنده را دستی عوض کند؛ اما این کار در موتورسیکلت اتوماتیک، خودکار انجام می‌شود. مثلاً در مقایسه موتور هوندا CG125 با وسپا اسپرینت 150، متوجه تفاوت در رانندگی، شتاب، مصرف سوخت و راحتی هر کدام می‌شوید. البته تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک در عملکرد، تعمیر و حتی نوع استفاده هم تفاوت‌های زیادی دارند. در این مطلب از مجله تپسی، به بررسی کامل تفاوت موتورسیکلت دنده‌ای و اتوماتیک می‌پردازیم تا با آن‌ها بیشتر آشنا شوید.

موتورسیکلت اتوماتیک چیست؟

موتورسیکلت اتوماتیک (Automatic Motorcycle)، نوعی موتور است که سیستم انتقال قدرت یا گیربکس آن، خودکار عمل می‌کند؛ در نتیجه، به تعویض دستی دنده توسط راننده نیازی نیست. این موتورها معمولاً دارای سیستم CVT یا (Transmission Variable Continuously) هستند و حرکت نرم و بدون وقفه‌ای دارند. در مقایسه با مدل‌های دنده‌ای، رانندگی با موتورسیکلت اتومات ساده‌تر است و برای استفاده شهری و ترددهای روزمره پیشنهاد می‌شود.

برای درک بهتر تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک، در ادامه ابتدا به مزایای موتورسیکلت اتوماتیک و معایب اشاره می‌کنیم.

مزایای موتور سیکلت اتوماتیک

مهم‌ترین مزیت موتورهای اتومات این است که نیازی به تعویض دنده و استفاده از کلاچ ندارند؛ بنابراین، برای افراد مبتدی مناسب هستند. از جمله سایر مزایای موتورسیکلت اتوماتیک باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• شتاب‌گیری نرم، بدون ضربه و یکنواخت (به‌دلیل سیستم انتقال قدرت CVT)
• تجربه رانندگی لذت‌بخش و تمرکز روی کنترل و مسیر به‌جای دنده و کلاچ
• رانندگی آسان‌تر نسبت به موتورهای دنده‌ای قدیمی
• راحتی در مسیرهای پرترافیک شهری
• طراحی مدرن‌تر و ظاهری جذاب
• کاهش استهلاک کلاچ و دنده

معایب موتورسیکلت اتوماتیک

در کنار مزایا، از معایب موتورسیکلت اتوماتیک نباید غافل شد؛ مخصوصاً اگر تصمیم به خرید گرفته‌اید، همه جوانب این نوع موتورها را در نظر بگیرید. مهم‌ترین محدودیت‌ها و معایب موتورسیکلت اتوماتیک عبارتند از:

• قیمت گران‌تر نسبت به مدل‌های دنده‌ای
• محدودیت در مسیرهای طولانی یا کوهستانی
• مصرف سوخت بیشتر در مقایسه با مدل‌های دنده‌ای
• هزینه تعمیر و نگهداری سیستم CVT و قطعات الکترونیکی
• وزن تقریباً سنگین بدنه (به‌دلیل سیستم انتقال قدرت اتوماتیک)

موتورسیکلت‌های اتوماتیک بازار ایران

در جدول زیر، به معرفی چند نمونه از موتورسیکلت‌های اتوماتیک بازار ایران می‌پردازیم تا با مدل‌های محبوب آشنا شوید:

نام مدل	حجم موتور (سی‌سی)	ویژگی‌های مهم	مناسب برای این موارد
وسپا اسپرینت (Vespa Sprint)	150	طراحی کلاسیک، سواری نرم، مناسب شهر	پیک و تردد شهری
هوندا کلیک (Honda Click)	150	مصرف سوخت پایین، موتور بادوام	استفاده روزانه
یاماها NMAX	155	سیستم ترمز ABS، طراحی اسپرت	مسیرهای شهری طولانی
SYM Jet 14	150	فرمان‌پذیری لذت‌بخش، صندلی راحت	موتورسواری بدون محدودیت
کیوی KRV 180	180	قدرت بالا، عملکرد سریع	مسیرهای بین‌شهری کوتاه
بنلی Zafferano 250	250	موتور قدرتمند، فضای زیر زین زیاد	استفاده نیمه‌حرفه‌ای
وسپا پریماورا (Primavera)	125	طراحی سبک و شیک	بانوان و افراد مبتدی
یاماها Aerox	155	شتاب بالا، سیستم ترمز ترکیبی	رانندگان جوان

موتورسیکلت دنده‌ای چیست؟

در موتورسیکلت دنده‌ای (Manual Motorcycle)، راننده دنده‌ها را دستی عوض می‌کند تا توان موتور به چرخ‌ها منتقل شود. این نوع موتورسیکلت‌ها به کلاچ و جعبه‌دنده مکانیکی مجهز هستند و معمولاً قدرت بیشتری نسبت به مدل‌های اتوماتیک دارند. در واقع، تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک در همین بخش کاملاً مشخص می‌شود؛ جایی که راننده کنترل کامل روی تعویض دنده، شتاب و سرعت دارد.

بیشتر بخوانید: تفاوت موتور سیکلت با موتور اسکوتری

موتورسیکلت‌های دنده‌ای معمولاً برای استفاده در مسیرهای طولانی، رانندگی حرفه‌ای یا مسابقات مناسب هستند. با این حال، با بررسی مزایای موتورسیکلت دنده ای و معایب آن، تصمیم بهتری در زمان خرید می‌گیرید.

مزایای موتورسیکلت دنده‌ای

مهم‌ترین مزیت موتورهای دنده‌ای این است که کنترل توان و شتاب موتور، کاملاً در اختیار راننده است. به‌همین دلیل، بسیاری از موتورسواران حرفه‌ای همچنان این موتور را به مدل‌های اتومات ترجیح دهند. در ادامه به سایر مزایای موتورسیکلت دنده ای اشاره می‌کنیم:

• قدرت و شتاب بیشتر نسبت به موتورهای اتومات
• احساس کنترل کامل در رانندگی با هماهنگی بین گاز و کلاچ
• مصرف سوخت کمتر (به‌دلیل کنترل مستقیم روی تعویض دنده)
• هزینه نگهداری کم‌تر، قطعات ساده‌تر و تعمیر آسان‌تر نسبت به مدل‌های اتوماتیک
• مناسب برای مسیرهای طولانی و بین‌شهری (به‌خاطر دوام موتور و عملکرد بهتر در سرعت زیاد)

معایب موتورسیکلت دنده ای

موتورهای دنده‌ای هم مثل مدل‌های اتوماتیک، نقاط ضعفی دارند که در کنار مزایا باید در نظر بگیرید؛ مثلاً هماهنگی بین دنده و کلاچ برای تازه‌کارها دشوار است. معایب موتورسیکلت دنده ای شامل موارد دیگری هم می‌شوند که مهم‌ترینشان عبارت‌اند از:

• استهلاک شدیدتری کلاچ نسبت به موتورهای اتومات (مخصوصاً در رانندگی نادرست یا بی‌تجربه بودن راننده)
• خستگی در ترافیک‌های سنگین (تعویض پشت‌سرهم دنده در مسیرهای شهری)
• وقت‌گیر بودن رانندگی در مسیرهای کوتاه شهری (به دلیل تعویض مداوم دنده)
• حرکت ناگهانی در صورت تعویض نادرست دنده
• شنیدن سروصدای زیاد در هنگام تعویض دنده

موتورسیکلت‌های دنده‌ای بازار ایران

در جدول زیر، چند نمونه از موتورسیکلت‌های دنده‌ای بازار ایران را معرفی کرده‌ایم که جزو پرفروش‌ترین‌ها محسوب می‌شوند:

نام مدل	حجم موتور (سی‌سی)	ویژگی‌های مهم	مناسب برای این موارد
هوندا CG125	125	دوام زیاد، مصرف کم، طراحی ساده	استفاده روزمره
کویر ریس 200	200	قدرت بالا، ظاهر اسپرت	جوانان و مسیرهای بین‌شهری
آپاچی RTR 160	160	شتاب عالی، سیستم ترمز دیسکی	موتورسواران نیمه‌حرفه‌ای
باجاج پالس 180	180	موتور قدرتمند، مصرف متعادل	مسیرهای طولانی
طرح هوندا GLX 150	150	قیمت مناسب، قطعات در دسترس	استفاده عمومی
بنلی TNT 150i	150	طراحی مدرن، هندلینگ دقیق	موتورسواران حرفه‌ای و کارکُشته
وسپا GTS 300 دنده‌ای	300	قدرت بالا، طراحی خاص	مسیرهای بین‌شهری
کویر CDI 125	125	موتور بادوام، تعمیر آسان	تردد شهری

تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک

فنی‌ترین تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک در سیستم انتقال قدرت آن‌ها است. البته، موارد فنی دیگری هم مثل مصرف بنزین، هزینه تعمیرات و رانندگی در شرایط مختلف هم وجود دارند.  در ادامه، به بررسی کامل تفاوت‌های بین این دو نوع موتورسیکلت می‌پردازیم.

گیربکس و سیستم انتقال قدرت

در موتورسیکلت‌های دنده‌ای، گیربکس مکانیکی چندسرعته با 4 تا 6 دنده وجود دارد که با کلاچ دستی کنترل می‌شود. این سیستم، قابلیت انتقال نیرو به چرخ عقب را فراهم می‌کند؛ همچنین، باعث می‌شود که راننده شتاب و سرعت را به‌طور دقیق تنظیم کند.

در مقابل، موتورسیکلت‌های اتوماتیک از گیربکس CVT برخوردار هستند که دنده خاصی ندارد و نسبت انتقال نیرو را پیوسته تنظیم می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که حرکت موتور نرم‌تر و بدون ضربه باشد؛ اما کنترل راننده روی شتاب موتور اتومات کم‌تر از مدل دنده‌ای است.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید موتور سیکلت اقساط

نگاهی به تفاوت‌های این دو موتورسیکلت از نظر گیربکس:

ویژگی‌های سیستم انتقال قدرت	موتورسیکلت دنده‌ای	موتورسیکلت اتوماتیک
نوع گیربکس	دستی (4 تا 6 دنده)	CVT پیوسته
نیاز به کلاچ	دارد	ندارد
کنترل راننده	خوب	متوسط
نرمی حرکت	کم‌تر از اتومات	بهتر از دنده‌ای
مناسب برای	مسیرهای طولانی و دشوار	مسیرهای شهری و پرترافیک

عملکرد در شرایط مختلف جاده‌ای

شرایط جاده‌ای متنوع، معیار مهمی برای تفاوت عملکرد این دو نوع موتورسیکلت است. موتورسیکلت دنده‌ای، در مسیرهای کوهستانی، پرشیب یا بین‌شهری عملکرد بهتری دارد. راننده با تعویض دنده به دنده‌های پایین‌تر، قدرت بیشتری را برای بالا رفتن از سربالایی یا عبور از مسیرهای ناهموار ایجاد کند. از طرف دیگر، موتورسیکلت اتوماتیک بیشتر برای مسیرهای صاف و شهری طراحی شده است؛ در نتیجه، در جاده‌های ناهموار ممکن است دچار کاهش شتاب شود.

نگاهی به مقایسه عملکرد هر دور موتور در شرایط مختلف جاده‌ای:

ویژگی‌های مهم	موتورسیکلت دنده‌ای	موتورسیکلت اتوماتیک
عملکرد در سربالایی	بسیار خوب	متوسط
کنترل در مسیرهای لغزنده	بهتر از اتومات؛ به‌دلیل کنترل دستی	محدودتر نسبت به دنده‌ای
مناسب برای مسیرهای شهری	نسبتاً خوب	عالی
مناسب برای مسیرهای طولانی	بله	بله
مناسب برای مسیرهای پرشیب	بله	تقریباً

تفاوت در مصرف سوخت و بنزین

یکی از موضوعات مهم در تفاوت موتورسیکلت دنده ای و اتوماتیک، مصرف سوخت است. در موتورسیکلت دنده‌ای، راننده دنده را طوری تنظیم می‌کند که موتور در دور بهینه کار کند و بنزین کم‌تری بسوزاند. در مقابل، موتورسیکلت اتوماتیک به دلیل کارکرد مداوم سیستم CVT و تمرکز روی نرمی حرکت، 10 تا 20% مصرف سوخت بیشتری دارد.

بیشتر بخوانید: نقد و بررسی موتور دینو 125

هزینه تعمیر و نگهداری موتورسیکلت

موتورسیکلت‌های دنده‌ای، ساختار ساده‌تری دارند و قطعات آن‌ها مثل کلاچ، زنجیر و دنده به‌راحتی در بازار پیدا می‌شود. در مقابل، موتورسیکلت‌های اتوماتیک دارای سیستم CVT، به‌دلیل تسمه و قطعات الکترونیکی خاص، نیاز به تعمیرات تخصصی نیاز دارند.

نوع هزینه‌های تعمیر و نگهداری	موتورسیکلت دنده‌ای	موتورسیکلت اتوماتیک
تعویض تسمه و ساچمه کلاچ	400.000 تا 650.000 تومان	بین 1.000.0000 تا بیش از 6.000.000 تومان
آچارکشی کامل	حداقل 1.500.000 تومان	بین 1.500.000 تا 2.500.000 تومان
پنچرگیری	بین 370.000 تا 500.000 تومان	بین 370.000 تا 500.000 تومان
تعویض صفحه کلاچ	400.000 تا 700.000 تومان (بدون دستمزد)	بین 500.000 تا بیش از 1.000.000 تومان
تعمیر کامل موتور	بین 4.500.000 تا 8.500.000 تومان	بین 5.000.000 تا بیش از 10.000.000 تومان

تفاوت‌ها را نادیده نگیرید و هوشمندانه انتخاب کنید!

به‌عنوان نکته آخر، انتخاب بین موتورسیکلت دنده‌ای و اتوماتیک به سبک رانندگی، بودجه و علاقه‌مندی شما بستگی دارد. اگر هدف‌تان کنترل کامل، قدرت بالا و صرفه‌جویی در بنزین است، مدل‌های دنده‌ای برایتان مناسب هستند. اما اگر راحتی، نرمی حرکت و رانندگی آسان در ترافیک شهری را ترجیح می‌دهید، مدل‌های اتوماتیک را امتحان کنید. همان‌طور که مطالعه کردید، هر دو نوع، مزایا و معایب خاص خود را دارند و نمی‌توان یکی را به‌طور مطلق برتر دانست.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید موتور سیکلت تا 200 میلیون

در ضمن، برای خرید سرویس، بیمه‌نامه یا لوازم جانبی انواع موتورسیکلت، از امکانات سرویس تپسی گاراژ استفاده کنید. در تپسی گاراژ می‌توانید، لوازم جانبی و بیمه موتورسیکلت خود را بدون واسطه و با قیمت مناسب تهیه کنید. همچنین، با ثبت‌نام به‌عنوان پیک موتوری در تپسی، به درآمدی بالای ۳۰ میلیون تومان در ماه برسید و تخت‌گاز برانید!

سوالات متداول