سیستم برقی خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده‌است. اگر این سیستم به درستی کار نکند، ماشین روشن نمی‌شود. از اجزای مهم سیستم برقی می‌توان به ECU، باتری، جعبه فیوز، سیم‌کشی، شمع، کوئل و البته دینام اشاره کرد. در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است در رابطه با علائم خرابی دینام خودرو صحبت کنیم. نشانه‌هایی که ممکن است برخی رانندگان آن‌ها را با ایراد باتری ماشین اشتباه بگیرند.
دینام خودرو چیست و از چه اجزایی تشکیل شده است؟
برای آنکه بهتر با علائم خرابی دینام خودرو آشنا شویم، اول باید توضیح کوتاهی در رابطه با کار، اجزای سازنده و ویژگی‌های دینام بدهیم.
دینام قطعه‌ای مهم در سیستم برقی ماشین است. این قطعه انرژی لازم برای شارژ باتری و همچنین کارایی قطعات مختلف برقی از جمله چراغ‌ها، موتور و … را تامین می‌کند.
دینام ماشین از اجزای زیر تشکیل شده‌است:
- استاتور: بخش ثابت دینام است که شامل سیم‌پیچ‌ها است.
- روتور: بخش متحرک که به محور خودرو متصل است و انرژی خود را از چرخ‌ها دریافت می‌کند.
- دیودها : برای تبدیل برق متناوب (AC) به برق مستقیم (DC)در این قطعه، دیودها نقش اساسی را بازی می‌کنند.
- تنظیم‌کننده ولتاژ : برای حفظ ولتاژ خروجی در حد معین این قطعه کاربرد دارد.
- پولی و تسمه: برای انتقال حرکت از موتور به دینام در بیشتر خودروها از تسمه یا پولی استفاده می‌شود.
به طور خلاصه وظایف دینام را می‌توان موارد زیر در نظر گرفت:
- شارژ باتری: باتری خودرو تنها در زمان روشن بودن موتور توسط دینام شارژ می‌شود. اگر دینام از کار بیفتد، باتری در مدت زمان کوتاهی شارژ خالی می‌کند.
- تأمین برق تجهیزات خودرو: در زمان کارکرد موتور، دینام برق لازم برای سیستم‌های مختلف مانند چراغ‌ها، سیستم صوتی، تهویه و… را فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید:۹ علت خوابیدن باتری ماشین
علائم خرابی دینام خودرو چیست؟
بعد از آشنایی با اجزای سازنده و وظایف این قطعه، بهتر است با علائم خرابی دینام خودرو آشنا شویم. این نشانه‌ها عبارت است از:
1. روشن شدن چراغ باتری ماشین:
یکی از اولین علائم خرابی دینام خودرو روشن شدن چراغ باتری است. دلیل این اتفاق هم مشخص است. همانطور که توضیح دادیم، وظیفه اصلی دینام، شارژ باتری است. اگر این قطعه ایراد پیدا کند، باتری به درستی شارژ نشده و چراغ اخطار روی داشبورد روشن می‌شود.
کنترل این چراغ وظیفه کامپیوتر خودرو است. این قطعه وظیفه دارد ولتاژ خروجی از دینام را اندازه‌گیری کند. اگر ولتاژ خروجی کمتر یا بیشتر از حد مجاز باشد، روشن می‌شود.
2. کاهش روشنایی چراغ‌های خودرو
اگر در هنگام رانندگی متوجه شدید چراغ‌های خودرو دچار کاهش روشنایی شدند یا دیگر سیستم‌های برقی ماشین مانند ضبط، تهویه و … به درستی عمل نمی‌کنند، به احتمال زیاد این مشکلات از علائم خرابی دینام خودرو است.
3. استشمام بوی سوختگی(لاستیک سوخته)
اگر در هنگام رانندگی، بوی سوختگی مانند بوی سوختن پلاستیک استشمام کردید، ممکن است به دلیل اصطکاک پولی و تسمه دینام باشد. این مشکل یکی از علائم خرابی دینام خودرو است. در این شرایط دینام داغ شده و ولتاژ بالاتری تولید می‌کند که قادر است به اجزای سیستم برقی ماشین آسیب وارد کند.
4. خاموش شدن موتور در حین رانندگی
اگر دینام به طور کامل از کار بیفتد، باتری نمی‌تواند به تنهایی برق مورد نیاز موتور و سیستم‌های ضروری را تأمین کند، و در نتیجه خودرو ممکن است در حین حرکت خاموش شود.
بیشتر بخوانید: معرفی انواع باتری خودرو مناسب ماشین‌های ایرانی
5. تخلیه سریع باتری
اگر دینام نتواند برق کافی تولید کند، باتری تنها منبع تأمین برق خواهد بود و به سرعت تخلیه می‌شود. در این شرایط، خودرو ممکن است پس از چند ساعت رانندگی یا استفاده از تجهیزات برقی (مثل چراغ‌ها و سیستم صوتی) دیگر روشن نشود.
6. شنیدن صداهای اضافی از زیر کاپوت
گاهی اوقات دینام خراب باعث ایجاد صداهای اضافی در موتور خودرو می‌شود. اگر هنگام کارکرد ماشین صدایی مانند ناله یا غژغژ شنیدید، ممکن است به دلیل خرابی این قطعه باشد.
7. استارت نخوردن ماشین
همانطور که توضیح دادیم، وظیفه اصلی دینام، شارژ باتری خودرو است. اگر این قطعه خراب باشد، باتری خالی شده و احتمالا ماشین شما استارت نمی‌خورد.
دلایل خرابی دینام خودرو
بعد از آشنایی با علائم خرابی این قطعه، بهتر است با دلایل خرابی دینام خودرو نیز آشنا شویم. دینام می‌تواند به دلایل مختلفی از کار بیفتد که عبارت است از:
· فرسودگی طبیعی قطعات
دینام جز وسایل مصرفی خودرو است. یعنی به مرور زمان و استفاده بیش از حد، از کار می‌افتد. عمر مفید قطعات مختلف ماشین به جنس و کیفیت آن‌ها و همچنین نوع رانندگی شما بستگی دارد. با سرویس منظم ماشین و همچنین رسیدگی به سیستم برقی آن، می‌توانید عمر دینام را افزایش دهید.
· پوسیدگی تسمه دینام
یکی از دلایل خرابی دینام خودرو فرسودگی تسمه است. این تسمه قرار است انرژی لازم برای حرکت دینام را تامین کند. شل یا پاره شدن این قطعه و یا حتی سفت شدن بیش از حد آن می‌تواند به یاتاقان‌های دینام آسیب جدی وارد کند.
· خرابی یاتاقان‌ها و دلایل خرابی دینام خودرو
خرابی یاتاقان‌ها نیز می‌تواند از دلایل خرابی دینام خودرو باشد. یاتاقان‌ها قسمت متحرک این قطعه را تشکیل می‌دهند. نصب نادرست، استهلاک طولانی و ورود گرد و غبار و کثیفی می‌تواند از دلایل خرابی یاتاقان‌ها باشد.
· خرابی تنظیم‌کننده ولتاژ
تنظیم‌کننده ولتاژ وظیفه دارد ولتاژ خروجی دینام را در محدوده معین (معمولاً 13.5 تا 14.5 ولت) نگه دارد. نقص در مدار تنظیم‌کننده ولتاژ می‌تواند باعث تولید ولتاژ بسیار بالا یا پایین شود، که به باتری و سیستم‌های برقی آسیب می‌زند. ولتاژ نامناسب ممکن است موجب تخلیه سریع باتری یا از کار افتادن تجهیزات برقی شود.
بیشتر بخوانید:باتری به باتری خودرو
· خرابی دیودها
دیودها وظیفه تبدیل برق متناوب (AC) تولید شده توسط دینام به برق مستقیم (DC) را بر عهده دارند. سوختن یا آسیب دیدن دیودها می‌تواند منجر به تولید ولتاژ نامنظم یا قطع جریان شود. این مشکل معمولاً باعث نوسان در عملکرد تجهیزات برقی خودرو می‌شود.
· خرابی ذغال‌ها از دلایل خرابی دینام خودرو
یکی دیگر از دلایل خرابی دینام خودرو از بین رفتن ذغال این قطعه است. ذغال جز اجزای مصرفی ابزارهای مختلف است که بعد از مدتی استفاده، تمام می‌شود.
· بالا رفتن بیش از حد دما
دینام باید در دمای مناسبی کار کند. گرم شدن بیش از حد می‌تواند به قطعات داخلی آسیب بزند. این افزایش دما ممکن است به دلیل ایراد در یاتاقان‌ها و یا خرابی تسمه ایجاد شود.
· ورود آب یا رطوبت
دینام نسبت به آب و رطوبت حساس است و نفوذ آن‌ها می‌تواند باعث خرابی قطعات الکتریکی شود. شستشوی غیراصولی موتور خودرو و رانندگی در شرایط آب و هوایی بسیار مرطوب یا عبور از مسیرهای پرآب می‌تواند دلیل این اتفاق باشد.
· عدم استفاده طولانی‌مدت از خودرو
اگر خودرو برای مدت طولانی استفاده نشود، قطعات دینام ممکن است دچار زنگ‌زدگی یا خشکی شوند. به همین خاطر بهتر است در مدت زمان‌های مشخص، ماشین را استارت بزنید و کمی حرکت کنید.
نصب غیراصولی یا استفاده از دینام نامناسب
نصب نادرست یا استفاده از دینامی که توان یا ولتاژ خروجی آن با نیازهای خودرو سازگار نیست، می‌تواند باعث خرابی زودهنگام شود
· نصب غیراصولی یا استفاده از دینام نامناسب
نصب نادرست یا استفاده از دینامی که توان یا ولتاژ خروجی آن با نیازهای خودرو سازگار نیست، می‌تواند باعث خرابی زودهنگام این قطعه شود.
· شل بودن سرباتری‌ها
خرابی باتری و همچنین عملکرد نادرست آن نیز می‌تواند روی کارایی دینام اثر منفی داشته باشد. یکی از مشکلات رایج، شل بودن یا سولفاته شدن سرباتری‌ها است. برای جلوگیری از این مشکل بهتر است به صورت مرتب سرباتری‌ها را بررسی و در صورت کثیفی، تمیز کنید.
· ایراد کامپیوتر ماشین از دلایل خرابی دینام خودرو
در خودروهای جدید، کامپیوتر خودرو یا همان ECU نقشی تعیین‌کننده در کنترل عملکرد فنی ماشین دارد. به همین خاطر ایراد در این قطعه می‌تواند موجب خرابی دینام و کل سیستم برقی ماشین شود.
تست دینام خودرو بدون دستگاه
اگر قصد دارید از سلامت دینام ماشین خود مطلع شوید، می‌تواند از چند راه اقدام کنید. اولین و بهترین راه، بردن خودرو پیش یک مکانیک مجرب است.
البته روش‌های تست دینام بدون دستگاه نیز می‌تواند مفید باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- بررسی تسمه دینام و همچنین عملکرد صحیح موتور
- تست میزان روشنایی چراغ‌های ماشین و عملکرد صحیح سیستم‌های تهویه، صوتی و …
- توجه به سلامت باتری و نوع استارت خوردن ماشین
بیشتر بخوانید: از کجا بفهمیم باتری خراب است یا دینام؟
نتیجه‌گیری
اجزای سیستم برقی خودرو نقشی تعیین‌کننده در کیفیت عملکرد فنی ماشین دارند. اگر می‌خواهید رانندگی بدون دردسری را تجربه کنید، بهتر است به طور منظم سیستم برقی و اجزای آن از جمله دینام ماشین را بررسی کنید.
سوالات متداول
1. از کجا بفهمیم دینام شارژ نمیکند؟
از علائم خرابی دینام خودرو می‌توان به مواردی چون کاهش روشنایی چراغ‌های جلو، صدای غیرعادی از موتور، روشن شدن چراغ هشدار باتری روی داشبورد، خاموش شدن یا سخت روشن شدن خودرو، تخلیه سریع باتری، بوی سوختگی و … اشاره کرد.
2. آیا دینام خراب باعث تخلیه باتری می‌شود؟
بله، دینام وظیفه شارژ باتری را هنگام روشن بودن خودرو دارد. اگر دینام خراب باشد، باتری به‌سرعت تخلیه می‌شود و ممکن است خودرو روشن نشود.
3. آیا خرابی دینام باعث خاموش شدن خودرو در حین رانندگی می‌شود؟
بله، اگر دینام به درستی کار نکند و نتواند برق کافی تولید کند، خودرو ممکن است در حین رانندگی خاموش شود، زیرا برق مورد نیاز سیستم‌های خودرو تامین نمی‌شود.
4. چطور می‌توان از خرابی دینام جلوگیری کرد؟
می‌توان با چند راهکار ساده از خرابی دینام جلوگیری کرد، از جمله: بررسی و نگهداری منظم دینام و سیستم برق خودرو، تعویض تسمه دینام در صورت فرسودگی، اطمینان از اتصال صحیح کابل‌ها و پایانه‌های باتری و …
5. عمر مفید دینام چقدر است؟
اگر به سلامت ماشین خود اهمیت دهید و سرویس‌های دوره‌ای را انجام دهید، عمر مفید دینام ماشین بین 5 تا 8 سال است.