زمان تعویض روغن ترمز خودرو
پدال ترمز را فشار می‌دهید، اما خودرو با تأخیر می‌ایستد؛ این اتفاق، اولین نشانه برای تعویض روغن ترمز است. روغن ترمز یکی از مهم‌ترین مایعات در خودرو است که فشار پای شما را از پدال ترمز به چرخ‌ها منتقل می‌کند. با گذشت زمان و به‌دلیل جذب رطوبت و گرما، خاصیت روغن ترمز کم می‌شود. زمان تعویض روغن ترمز به نوع روغن و شرایط رانندگی بستگی دارد؛ اما هر ۲ تا ۳ سال یک‌بار یا بعد از ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر پیشنهاد می‌شود. در این مطلب از مجله تپسی به بررسی زمان تعویض روغن ترمز خودرو، علائم هشداردهنده و نحوه انتخاب روغن مناسب می‌پردازیم.
چرا تعویض روغن ترمز مهم است؟
دلیل اصلی تعویض روغن ترمز، حفظ ایمنی و عملکرد سیستم ترمز است. در واقع، روغن ترمز نقش سرنوشت‌سازی در انتقال نیرو به چرخ‌های ماشین دارد؛ بنابراین، اگر خاصیتش را از دست بدهد، قدرت ترمزگیری کم می‌شود و خطر تصادف بالا می‌رود.
به همین دلیل، آگاهی از زمان تعویض روغن ترمز خودرو به اندازه تعویض روغن موتور اهمیت دارد. برای درک بهتر این موضوع، بهتر است که با نقش روغن ترمز و خطرات استفاده از روغن قدیمی آشنا شوید.
نقش روغن ترمز در سیستم ترمز خودرو
روغن ترمز، نوعی مایع هیدرولیکی است که نیروی پای شما به پدال ترمز را به لنت‌های ماشین منتقل می‌کند. این مایع باید تحمل حرارتی بالا و نقطه جوش زیادی داشته باشد تا عملکردش را در دماهای بالا از دست ندهد. هر تغییری در کیفیت یا کمیت روغن ترمز، مستقیم روی قدرت ترمزگیری ماشین تأثیر می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: نشانه های تمام شدن لنت ترمز
در جدول زیر، با ویژگی‌ها و وظایف روغن ترمز ماشین آشنا می‌شوید:
| ویژگی‌های مهم | توضیح درباره روغن ترمز |
| وظیفه اصلی | انتقال فشار از پدال ترمز به چرخ‌ها و لنت‌ها |
| نوع مایع | مایع هیدرولیکی مقاوم در برابر حرارت |
| اهمیت | حفظ ایمنی و جلوگیری از کاهش توان ترمز |
| تأثیر در عملکرد سیستم ترمز | ایجاد ارتباط بین فشار پای راننده و سیستم ترمز |
خطرات استفاده از روغنی که خاصیتش را از دست داده!
وقتی روغن ترمز خاصیت خودش را از دست می‌دهد، رطوبت در آن نفوذ می‌کند؛ در نتیجه، نقطه جوش آن کم می‌شود.
با کاهش نقطه جوش، وقتی که ترمز می‌گیرید، روغن ترمز بخار می‌شود؛ به این حالت، اصطلاحاً «قفل هوا» می‌گویند که دلیل اصلی کار نکردن ترمز و تصادفات مرگبار است.
در جدول زیر، با وضعیت روغن ترمز، تأثیر آن روی سیستم ترمزگیری و خطرات احتمالی آشنا می‌شوید:
| وضعیت روغن ترمز | تأثیر روی عملکرد | خطر احتمالی |
| جذب رطوبت بالا | کاهش نقطه جوش در روغن ترمز | تبخیر شدن روغن در دمای بالا |
| تغییر رنگ و غلظت | کاهش انتقال فشار از پدال به سیستم ترمز | تأخیر در ترمز گرفتن |
| کاهش خاصیت روانکاری | افزایش اصطکاک در قطعات ترمز | خرابی سیلندر و پمپ ترمز |
چه زمانی باید روغن ترمز را تعویض کرد؟
زمان تعویض روغن ترمز خودرو به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله مسافت طی‌شده، مدت زمان استفاده و شرایط رانندگی.
این زمان معمولاً در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است؛ اما با دانستن شرایط مؤثر و توجه به علائم ظاهری می‌توانید، به‌موقع برای تعویض روغن اقدام کنید.
بیشتر بخوانید: علت سفت شدن پدال ترمز
بر اساس مسافت طی‌شده با ماشین
یکی از معیارهای اصلی، مسافت پیموده‌شده با خودرو است. بسیاری از خودروسازان توصیه می‌کنند که روغن ترمز در هر ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر تعویض شود.
رانندگانی که در مسیرهای کوهستانی یا پُرترافیک رانندگی می‌کنند، باید زودتر از این زمان اقدام کنند.
نگاهی به زمان پیشنهادی تعویض روغن ترمز بر اساس مسافت طی‌شده با ماشین:
| مسافت طی‌شده | زمان پیشنهادی برای تعویض روغن ترمز |
| کمتر از ۳۰ هزار کیلومتر | نیازی به تعویض نیست، فقط بررسی سطحی کفایت می‌کند. |
| ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر | زمان مناسب برای تعویض روغن ترمز است. |
| بیش از ۷۰ هزار کیلومتر | روغن باید فوراً تعویض شود. |
بر اساس زمان تعویض روغن ترمز
حتی اگر خیلی کم با ماشین‌تان رانندگی کرده‌اید، باز هم روغن ترمز را به‌موقع عوض کنید. خاصیت روغن ترمز به‌دلیل جذب رطوبت، با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند.
به‌همین دلیل، زمان تعویض روغن ترمز خودرو را هر ۲ تا ۳ سال یک‌بار پیشنهاد کرده‌اند.
در جدول زیر، با زمان تعویض روغن ترمز بر اساس مدت‌زمان استفاده آشنا می‌شوید:
| مدت زمان استفاده | وضعیت روغن | اقدام پیشنهادی |
| کمتر از ۲ سال | عملکرد نرمال | بررسی سطح و رنگ |
| ۲ تا ۳ سال | شروع کاهش کیفیت | تعویض توصیه می‌شود |
| بیشتر از ۳ سال | خاصیت روغن از بین رفته است! | تعویض فوری! |
شرایط تأثیرگذار؛ رطوبت، ترافیک شهری و نوع روغن
شرایط آب‌وهوایی مرطوب، رانندگی در ترافیک‌های سنگین و نوع روغن ترمز مصرفی، همگی در زمان تعویض روغن ترمز خودرو تأثیرگذارند.
به‌عنوان مثال، روغن ترمز به‌دلیل رطوبت 100درصدی در شهرهای شمالی مثل رشت، آمل و گنبدکاووس، خاصیتش را زودتر از دست می‌دهد. همچنین، روغن‌های DOT3 سریع‌تر از روغن‌ترمزهای نوع DOT4 فاسد می‌شوند.
برای درک بهتر این موضوع، به جدول زیر نگاه کنید:
| عوامل مؤثر بر زمان تعویض روغن ترمز | تأثیر بر کیفیت روغن | توصیه برای تعویض |
| رطوبت هوا | جذب سریع آب توسط روغن ترمز | تعویض هر ۲ سال یک‌بار |
| ترافیک سنگین | افزایش دمای سیستم ترمز | بررسی زودهنگام |
| نوع روغن ترمز | تفاوت در ترکیبات شیمیایی | تعویض بر اساس دفترچه خودرو |
نشانه های زمان تعویض روغن ترمز
مهم‌ترین علامت این است که پدال ترمز نسبت به قبل، نرم‌تر یا سفت‌تر شده است یا ماشین با تأخیر ترمز می‌گیرد. این نشانه‌ها به ما می‌گویند که زمان تعویض روغن ترمز خودرو رسیده است و نباید بی‌خیال باشیم!
بیشتر بخوانید: معرفی انواع لنت ترمز خودرو
البته، چند علامت دیگر هم وجود دارند که با مشاهده آن‌ها باید فوراً برای بررسی یا تعویض روغن ترمز اقدام کنید.
تغییر رنگ یا کدر شدن روغن ترمز
اگر رنگ روغن ترمز، از «شفافِ زرد» یا «کهربایی» به «قهوه‌ای تیره» یا «سیاه» تغییر کرد، باید تعویض شود. در جدول زیر، وضعیت روغن ترمز را بر اساس رنگی که دارد، مشاهده می‌کنید:
| رنگ روغن ترمز | وضعیت روغن ترمز | کاری که باید انجام بدهید! |
| زرد شفاف | سالم | بررسی دوره‌ای ماشین |
| زرد تیره | در حال از دست دادن خاصیت | تعویض روغن ترمز در اولین فرصت |
| قهوه‌ای یا سیاه | آلوده، دارای رطوبت زیاد و بی‌کیفیت | تعویض فوری روغن ترمز! |
کاهش سطح روغن یا نشتی از سیستم ترمز
کاهش سطح روغن یا مشاهده نشتی زیر پدال، نشانه‌ای از مشکل فنی در سیستم ترمز ماشین است.
در زمان تعویض روغن ترمز خودرو، نشتی زیر پدال را حتماً بررسی کنید؛ گاهی ممکن است که علاوه‌بر تعویض روغن، نشتی پدال ترمز هم برطرف شود.
اگر با نشتی روغن ترمز روبه‌رو شدید، اقدامات زیر را به‌ترتیب انجام بدهید:
- سطح روغن را در مخزن ترمز بررسی کنید.
- محل نشتی روغن (زیر پدال، اطراف چرخ‌ها یا زیر خودرو) را چک کنید.
- تا زمان رفع مشکل، رانندگی نکنید.
- فوری به تعمیرگاه معتبر بروید.
عملکرد ضعیف ترمز یا سفتی یا شل شدن پدال ترمز
گاهی پس از فشار پدال ترمز، ماشین دیرتر از همیشه متوقف می‌شود یا پدال، بیش‌ازحد نرم یا سفت شده است؛ این یعنی روغن ترمز دیگر خاصیت ندارد و باید تعویض شود.
در چنین مواقعی، طبق مراحل زیر جلو بروید:
- سطح و رنگ روغن ترمز را با حوصله بررسی کنید.
- در صورت مشاهده تغییر رنگ، روغن ترمز را فوراً تعویض کنید.
- اگر پس از تعویض روغن، مشکل همچنان ادامه داشت، هواگیری سیستم ترمز را امتحان کنید.
نحوه انتخاب روغن ترمز مناسب پس از تعویض
استفاده از روغن نامناسب، باعث آسیب به قطعات سیستم ترمز می‌شود و کارایی آن را کاهش می‌دهد.
به‌طور کلی، روغن ترمز در چند نوع مختلف و با استانداردهای متفاوت تولید می‌شود و هرکدام ویژگی‌های خاصی دارد.
برای انتخاب روغن ترمز مناسب، باید نوع استاندارد، نقطه جوش، مقدار جذب رطوبت و برند معتبر را در نظر بگیرید. در ادامه، جزئیات مربوط به هر یک از این عوامل را بررسی می‌کنیم:
بیشتر بخوانید: علت قفل شدن ترمز خودرو
نوع استاندارد DOT3 یا DOT4 در روغن ترمز
روغن‌های ترمز در چند رده مختلف مثل DOT3، DOT4 و DOT5 عرضه می‌شوند؛ اما رده‌های DOT3 و DOT4، رایج‌ترین انواع روغن موتور برای خودروهای سواری هستند.
تفاوت اصلی این دو روغن، در نقطه جوش و میزان جذب رطوبت است.
روغن ترمز DOT4 تحمل دمای بیشتری دارد و برای رانندگی در شرایط سخت یا خودروهای جدید پیشنهاد می‌شود.
در عوض، روغن ترمز DOT3 برای خودروهای سبک و استفاده معمولی شهری کاربرد دارد.
برای درک بهتر این دو استاندارد، به جدول مقایسه‌ای زیر نگاه کنید:
| نوع روغن ترمز | نقطه جوش خشک | نقطه جوش مرطوب | میزان جذب رطوبت | کاربرد اصلی |
| DOT3 | حدود 205 درجه سانتی‌گراد | حدود 140 درجه سانتی‌گراد | متوسط | خودروهای معمولی شهری |
| DOT4 | حدود 230 درجه سانتی‌گراد | حدود 155 درجه سانتی‌گراد | کمتر از DOT3 | خودروهای جدید، شرایط سخت رانندگی |
فاکتورهای انتخاب؛ نقطه جوش، جذب رطوبت، انتخاب بر اساس دفترچه خودرو
در زمان تعویض روغن ترمز خودرو، به ویژگی‌های فنی و توصیه‌های کارخانه تولیدکننده هم توجه کنید.
هر خودرو، نیازمند نوع خاصی از روغن ترمز است که در دفترچه آن ذکر می‌شود. در مجموع، 3 فاکتور اصلی وجود دارند که باید به آن توجه کنید:
- میزان جذب رطوبت: روغن ترمزی که رطوبت کم‌تری جذب می‌کند، ماندگاری بیشتری دارد.
- نقطه جوش روغن ترمز: هر چقدر نقطه جوش روغن ترمز بیشتر باشد، مقاومت بیشتری در برابر حرارت دارد.
- انتخاب بر اساس دفترچه خودرو: بهترین راه برای انتخاب روغن ترمز مطمئن و مناسب، توجه به استانداردهای دفترچه خودرو است.
نکات مهم هنگام سرویس؛ هواگیری کامل، و اطمینان از کیفیت روغن خودرو
در هنگام تعویض یا سرویس روغن ترمز، چند نکته ساده اما مهم زیر را رعایت کنید تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود:
- به تاریخ تولید و اعتبار برند روغن ترمز توجه کنید.
- اطراف مخزن از قبل باز کردن درپوش، تمیز کنید.
- روغن‌ترمزهای مختلف را هرگز با همدیگر ترکیب نکنید!
- نشتی احتمالی در شیلنگ‌ها و اتصالات سیستم ترمز را بررسی کنید.
- مطمئن شوید که درپوش مخزن روغن پس از سرویس کاملاً بسته است.
- از مکانیک بخواهید که پس از تعویض روغن ترمز، هواگیری هم انجام دهد.
مراحل تعویض روغن ترمز + نکات فنی و ایمنی
اگر روغن ترمز را به‌درستی تعویض نکنید، باعث هوا گرفتن سیستم ترمز و کاهش عملکرد سیستم ترمز می‌شود. بنابراین، بهتر است که این کار در تعمیرگاه تخصصی و توسط مکانیک ماهر انجام شود. در ادامه مراحل و نکات فنی مربوط به این فرایند را توضیح می‌دهیم.
بیشتر بخوانید: دلایل سوت کشیدن لنت ترمز خودرو
آماده‌سازی خودرو و ابزار لازم
قبل از شروع، باید خودرو را روی سطح صاف قرار دهید و از خنک‌بودن سیستم ترمز مطمئن شوید.
در ادامه، ابزارهایی مثل آچار مخصوص، ظرف تخلیه روغن، شیلنگ پلاستیکی، قیف تمیز و روغن ترمز جدید را آماده کنید.
نگاهی به مراحل آماده‌سازی:
- پارک خودرو در سطح صاف و کشیدن ترمز دستی
- خاموش کردن موتور و باز کردن کاپوت
- تمیز کردن اطراف درپوش مخزن روغن ترمز
- آماده کردن ابزارهای مورد نیاز
- پوشیدن دستکش محافظ برای جلوگیری از تماس مستقیم با روغن
تخلیه روغن قدیمی، هواگیری و پر کردن روغن جدید
در این مرحله، روغن قدیمی باید کاملاً تخلیه شود تا چیزی از آن در سیستم باقی نماند. سپس، هواگیری انجام می‌شود تا سیستم ترمز پُر از روغن تازه و بدون حباب شود.
مراحل هواگیری در زمان تعویض روغن ترمز خودرو به‌ترتیب عبارت‌اند از:
- باز کردن پیچ هواگیری در هر چرخ (معمولاً از چرخ عقب راست شروع می‌شود.)
- اتصال شیلنگ به پیچ هواگیری و هدایت آن به ظرف تخلیه
- فشار دادن پدال ترمز توسط شخص دیگر و خارج شدن روغن قدیمی
- بستن پیچ و پُر کردن مخزن با روغن جدید
- تکرار مراحل برای هر چهار چرخ
- بررسی سطح روغن و بستن درپوش مخزن
- تست ترمز پس از اتمام کار
نکات ایمنی؛ استفاده از روغن با استاندارد مناسب، سرویس لوله‌ها و اتصالات
روغن ترمز، خاصیت خورندگی دارد؛ بنابراین، در تماس با رنگ خودرو، آن را از بین میبرد. همچنین، بی‌توجهی به سرویس شیلنگ‌ها و اتصالات، باعث نشتی و افت فشار در سیستم می‌شود.
بنابراین، نکات ایمنی و مهم زیر را همیشه در نظر بگیرید و رعایت کنید:
- بستن دقیق درپوش مخزن پس از پر کردن
- هواگیری دقیق برای حذف کامل حباب‌ها
- بررسی سلامت شیلنگ‌ها و لوله‌های ترمز
- جلوگیری از تماس روغن با رنگ بدنه
- استفاده نکردن از روغن تخلیه‌شده
- انجام تست ترمز پس از تعویض
روغن ترمز ماشین‌تان را بدون واسطه تهیه کنید!
اگر زمان تعویض روغن ترمز خودرو را بدانید و آن را رعایت کنید، به افزایش طول عمر سیستم ترمز کمک کرده‌اید. همچنین، با تازه نگه داشتن روغن ترمز، ایمنی شما و سرنشینان خودرو تضمین می‌شود. اگر روغن ترمز را در دوره‌های منظم تعویض کنید، بسیاری از هزینه‌های سنگین تعمیرات به صفر می‌رسند.
خبر خوب اینکه رانندگان تپسی می‌توانند، لوازم جانبی ماشین‌شان از جمله روغن ترمز را با قیمت واقعی و بدون واسطه تهیه کنند. این سرویس که با نام «تپسی گاراژ» شناخته می‌شود، فقط در اختیار رانندگان یا سفیران تپسی است. شما هم می‌توانید با ثبت‌نام به عنوان راننده تپسی، روغن ترمز مناسب را برای ماشین‌تان را انتخاب کنید!
سؤالات متداول
1. هر چند وقت یک‌بار باید روغن ترمز را تعویض کرد؟ زمان تعویض روغن ترمز ماشین هر ۲ تا ۳ سال یا پس از طی مسافت ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر است؛ البته، شرایط رانندگی و نوع روغن مصرفی هم در این بازه تأثیر دارد.
2. آیا می‌توانم روغن ترمز DOT3 و DOT4 را با هم ترکیب کنم؟ خیر؛ ترکیب این دو نوع روغن باعث ضعیف شدن عملکرد و آسیب به قطعات سیستم ترمز می‌شود. همیشه از همان روغنی استفاده کنید که در دفترچه خودرو ذکر شده است.
3. چگونه بفهمم زمان تعویض روغن ترمز خودرو رسیده است؟ تغییر رنگ روغن به قهوه‌ای تیره، نرم یا سفت شدن پدال ترمز و کاهش سطح روغن، از مهم‌ترین نشانه‌ها هستند.
4. آیا رانندگی با روغن ترمز بی‌کیفیت خطرناک است؟ بله؛ روغن بی‌کیفیت، خاصیتش را زودتر از دست می‌دهد و باعث کار نکردن سیستم ترمز می‌شود.
5. از کجا می‌توانم روغن ترمز مناسب خودرویم را با قیمت واقعی بخرم؟ به‌عنوان راننده تپسی ثبت‌نام کنید تا از طریق سرویس تپسی گاراژ به روغن ترمز و سایر لوازم خودرویی دسترسی داشته باشید. تمام لوازم جانبی خودرو در تپسی گاراژ، با قیمت واقعی و بدون واسطه در شهر خودتان عرضه می‌شوند!
