با توجه به روند افزایش جمعیت و صنعتی شدن بسیاری از شهرها، آلودگی هوا به یکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست محیطی تبدیل شده است. آلودگی هوای تهران نسبت به سایر نقاط کشور بیشتر است و علت اصلی این امر، تعداد زیاد ماشین‌ها و مصرف سوخت‌های هیدروکربنی بنزین و گازوئیل است که آلاینده‌های بسیاری را تولید می‌کند. همچنین بد نیست بدانید که تهران هفتمین شهر آلوده در جهان به شمار می‌رود که آمار ترسناکی‌ست!
دلایل آلودگی هوای تهران چیست؟
موارد زیادی به طور مستقیم و غیرمستقیم روی شاخص کیفیت هوا تاثیر می‌گذارند و باعث آلودگی هوای تهران و کلان شهرهای صنعتی می‌شوند که به شرح زیر هستند.
جمعیت
شاید بتوان گفت که مهم‌ترین عامل آلودگی هوای تهران، رشد جمعیت است که تبعات زیادی به همراه دارد. با گسترش جمعیت در شهر تهران و مهاجرت افراد از حومه، استان‌ها و حتی کشورهای دیگر به تهران، موج وسیعی از ترافیک و آلودگی ایجاد می‌شود.
وسایل نقلیه و سوخت‌های فسیلی
عامل اول در کنار تمایل مردم به استفاده از وسایل نقلیه شخصی، سبب شده تا دود و آلاینده‌های مضر هوا به شدت افزایش یابد. هیدروکربن‌‌ها، اکسیدهای نیتروژن و مونوکسید کربن از مضرترین آلاینده‌های خروجی از اگزوز ماشین‌ها و موتورها هستند که هر یک از آن‌ها موجب بروز و تشدید بیماری‌های قلبی، تنفسی، ریوی و بسیاری از آسیب‌های دیگر می‌شوند.
پالایشگاه‌ها و کارخانه‌ها
استفاده از سوخت‌های فسیلی در پالایشگاه‌ها و کارخانجات با تولید گازها و مواد شیمیایی مضر، تاثیر مهمی بر آلودگی هوای تهران و سایر شهرها می‌گذارد.
کودهای شیمیایی
برخلاف کودهای حیوانی که اثرات منفی زیست محیطی ندارند، کودهای شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی باعث آلودگی هوا، محیط زیست و آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شوند.
مصارف خانگی
بسیاری از فعالیت‌های خانگی موجب آلودگی خانه و هوا می‌شوند. استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و آبگرمکن برقی، اجاق گاز، عطر و ادکلن و… باعث تولید گازهای مضر می‌شوند.
وارونگی دما
در حالت طبیعی هر چه از سطح زمین بالاتر می‌رویم، دمای هوا کاهش می‌یابد اما هنگام وارونگی دما، یعنی عکس این عمل، لایه هوای گرم بالا می‌رود و هوای سرد به علت وزن بیشتر، در ارتفاع پایین ثابت می‌ماند. این پدیده باعث می‌شود تا دود خروجی از دودکش‌ها، گازها و مواد شیمیایی حاصل از کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها پس از ترکیب با هوای سرد و هم‌دما شدن با محیط و سپس برخورد با لایه‌های گرم فوقانی، در سطح زمین به صورت افقی پخش و موجب آلودگی شوند.
فصول سرد
شدت و مدت گرمای حاصل از خورشید در فصول گرم باعث شکستن مرز فوقانی وارونگی می‌شود اما در ماه‌های سرد به خصوص آذر و دی به دلیل کاهش شدت نور آفتاب و کاهش دما و جریان باد، وارونگی با شدت بیشتری رخ می‌دهد. همچنین رطوبت نسبی هوا در فصل پاییز و زمستان بیشتر است و بخار آب با گازهای حاصل از صنعت و خودروها ترکیب و منجر به پدیده مه-دود می‌شود.
عوامل طبیعی
به جز آلودگی‌هایی که توسط انسان ایجاد می‌شوند، عوامل طبیعی مانند طوفان و گرد و غبار، دود و خاکستر آتش‌سوزی‌های جنگلی، فعالیت‌های آتشفشانی، شهاب‌سنگ‌ها، املاح موجود در جو و سایر موارد مشابه نیز موجب کاهش کیفیت هوا می‌شوند.
زمان‌ها و فصل‌هایی که آلودگی هوای تهران به اوج خود می‌رسد
با وجود این‌که آلودگی هوا به یک پدیده غالب در شهر تهران تبدیل شده اما در بعضی فصول و ساعات، میزان آن افزایش می‌یابد، به طوری که غلظت UFP (آلاینده نانوذره) در زمستان به ۵/۲ برابر فصل بهار می‌رسد. همینطور مجموع ساعات آلوده در پایتخت معمولا بین ۷ الی ۲۰ شب است که در اواخر نیمه دوم سال دو ساعت بیشتر از اوایل نیمه اول سال است.
ساعت ۷ و ۱۸ نیز به دلیل پیک ترافیک صبحگاهی و عصر، اوج آلودگی هواست. اما بین ساعت ۲ تا ۵ بامداد، غلظت آلاینده‌ها به حداقل می‌رسد و بهترین زمان برای فعالیت و ورزش در هوای آزاد است.
مناطق آلوده در استان تهران
بر اساس جدول شاخص کیفیت هوا (AQI) از عدد ۰ تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ قابل قبول، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای تمام افراد، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا بسیار خطرناک و نامطلوب است.
طبق تحقیقات انجام شده، ۵ ایستگاه مسعودیه، شهرداری منطقه ۴، شهرداری منطقه ۱۰، ستاد بحران منطقه ۷ و اقدسیه به ترتیب، آلوده‌ترین مناطق در تهران بودند که علت آن عدم وجود فضای سبز کافی و شلوغ بودن و رفت وآمد زیاد گزارش شده است.
در مقابل، ۵ ایستگاه دروس، گلبرگ، شهر ری، فتح و شهرداری منطقه ۷ به دلیل فضای سبز زیاد و استفاده از وسایل نقلیه جدید با آلایندگی کمتر و همینطور مصرف سوخت‌های هیبریدی، پاک‌ترین ایستگاه‌ها بودند.
راهکارهای پیشگیری از آلودگی هوا
آمارها نشان می‌دهد که با افزایش آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد، منواکسید کربن، اکسیدهای ازت، مواد رادیواکتیو و ذرات معلق در هوا، تعداد بیماران مشکلات تنفسی تا ۶۰ درصد زیاد می‌شود و سالانه ۵۰۰۰ مرگ زودرس در اثر آلودگی هوای تهران رخ می‌دهد.
بنابراین بهتر است مردم و مسئولین راهکارهای پیشگیری از آلودگی هوای تهران یا هر شهر آلوده دیگر را که در ادامه بیان می‌کنیم، جدی بگیرند.
- استفاده از وسایل نقلیه عمومی به جای وسایل نقلیه شخصی
- درخت‌کاری و ایجاد فضای سبز در معابر شهری به خصوص مناطق پرتردد
- استفاده از ماشین‌های برقی، دوگانه سوز، کم مصرف و یا سوخت‌های هیبریدی
- انتقال کارخانجات به نواحی خارج از شهر
- تعیین طرح ترافیک و جلوگیری از تردد خودروها و موتورسیکلت‌های دودزا و فاقد معاینه فنی
- جایگزین کردن سوخت‌های طبیعی به جای سوخت‌های فسیلی
- استانداردسازی تولید خودروهای داخلی در مصرف سوخت
- بهبود کیفیت سوخت
سفر اشتراکی
تپسی با فراهم کردن امکان سفر اشتراکی علاوه بر کاهش هزینه مسافران، گامی مهم به منظور کاهش آلودگی هوا در حوزه تاکسی‌های اینترنتی برداشته است. در سرویس تپسی لاین شما همراه با مسافر دیگری که مسیرتان مشترک است، همراه می‌شوید و هزینه سفر نیز تقسیم می‌شود. پس توصیه می‌کنیم با توجه به مواردی که راجع به آلودگی هوای تهران و کلان شهرها گفته شد، از تپسی لاین استفاده کنید تا نقش هر چند کوچکی در کاهش آلاینده‌های هوا و ترافیک داشته باشید.
برای پیوستن به ناوگان تپسی هم فقط کافی است وارد صفحه ثبت نام راننده تپسی شوید و با تکمیل اطلاعات خود یک درآمد اضافی داشته باشید.
جمع‌بندی
با افزایش نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و کارخانجات در شهرهای صنعتی و تمایل به رفت و آمد با وسایل نقلیه شخصی، آلودگی هوا در چند سال اخیر بسیار شدت یافته و جان بسیاری از هموطنانمان را به خطر انداخته است. پس به کارگیری و عملیاتی کردن راهکارهایی که جهت پیشگیری از آلودگی هوای تهران و سایر شهرهای بزرگ که گفته شد، بسیار حائز اهمیت است. همچنین استفاده از ماسک و مصرف لبنیات و مواد غذایی حاوی ویتامین سی، بی و امگا۳ به تقویت بدن در مقابله با آلودگی هوا کمک می‌کند.