جاذبه های گردشگری اهواز: سفری به قلب تاریخ، طبیعت و فرهنگ خوزستان
اهواز، پایتخت پرجنب‌وجوش خوزستان، شهری است که در تلاقی تاریخ غنی، طبیعت بی‌نظیر و فرهنگ غنی جنوب ایران قرار گرفته‌است. این شهر که رود کارون از دل آن می‌گذرد، مجموعه‌ای متنوع از جاذبه های گردشگری اهواز را در خود جای داده‌است که هر مسافری را به شگفتی وا‌می‌دارد. از بناهای تاریخی که روایتگر داستان‌های کهن هستند تا طبیعت‌های دل‌انگیز و فضاهای فرهنگی و مذهبی، اهواز گنجینه‌ای پربار برای کاوش است. در این مقاله، نگاهی جامع به مهم‌ترین جاذبه های گردشگری اهواز خواهیم داشت و آن‌ها را در دسته‌بندی‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی بررسی می‌کنیم.
طبیعت بی‌همتا: رود کارون و آبشار مصنوعی
طبیعت خوزستان و به‌ویژه اهواز، بخش جدایی‌ناپذیر هویت این منطقه است. جاذبه های گردشگری اهواز در این حوزه، همواره نگاه‌ها را به خود خیره کرده‌اند. در این بخش، مهم‌ترین و شاخص‌های طبیعت‌گردی در اهواز را مرور می‌کنیم.
رود کارون: شریان حیات اهواز
رود کارون، طولانی‌ترین رودخانه ایران با ۹۵۰ کیلومتر طول، قلب تپنده اهواز و نماد این شهر است. سرچشمه این رود باشکوه در زردکوه بختیاری قرار دارد و آب‌هایش پس از طی مسیری طولانی، به اهواز می‌رسد.
در گذشته، کارون بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رود کشور بود و مرکز اصلی زندگی، تجارت و تفریح جنوبی‌ها محسوب می‌شد.
قایقرانی، ماهیگیری و پیاده‌روی در کنار این رود، از تفریحات سنتی اهوازی‌ها بود. متاسفانه امروزه این شریان حیاتی با چالش‌های جدی کم‌آبی و خشکی مواجه است.
بیشتر بخوانید: جاذبه های گردشگری کرمانشاه
بااین‌حال، تماشای آب‌های کارون، به‌ویژه در غروب، هنوز یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربیات برای بازدیدکنندگان است و به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین جاذبه های گردشگری اهواز شناخته می‌شود.
عبور از پل‌های تاریخی و مدرن روی کارون، منظره‌های بی‌نظیری را پیش روی عکاسان و طبیعت‌دوستان قرار می‌دهد.
تاریخ در گذر زمان: بناهای کهن و بازارهای سنتی
اهواز با تاریخ چندهزارساله‌اش، گنجینه‌ای از بناهای تاریخی و فضاهای سنتی است که هرکدام روایتی از گذشتگان این سرزمین هستند. این بخش از جاذبه های گردشگری اهواز، علاقه‌مندان به تاریخ و معماری را عمیقا مجذوب خود می‌کند.
پل سفید (پل معلق): نماد ابدی اهواز
پل سفید یا پل معلق، بدون شک شناخته‌شده‌ترین نماد اهواز و یکی از مهم‌ترین جاذبه های گردشگری اهواز است.
این پل که در سال ۱۳۱۵ بر روی رود کارون ساخته شد، به‌عنوان نخستین پل معلق ایران شناخته می‌شود.
تصویر این پل با معماری منحصربه‌فردش که بر فراز آب‌های خروشان کارون قرار گرفته، در ذهن بسیاری از ایرانیان با اهواز گره خورده‌است.
قوس‌های فلزی بلند و ساختار آویزان آن، شاهکاری از مهندسی دوره پهلوی اول محسوب می‌شود. عبور از این پل یا تماشای آن از کرانه‌های کارون، به‌ویژه در ساعات پایانی روز، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است.
این پل در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۹۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه نه‌تنها یک گذرگاه، بلکه یک اثر هنری ـ تاریخی زنده است که بازتاب‌گر هویت اهواز است.
بیشتر بخوانید: راهنمای سفر به قزوین
بنای معین‌التجار (سرای معین‌التجار): یادگار دوران قاجار
در بافت قدیمی اهواز و نزدیک به پل سفید، بنای تاریخی معین‌التجار خودنمایی می‌کند.
این کاروانسرای زیبا که در زمان ناصرالدین شاه قاجار بنا شده، متعلق به حاج محمدتقی معین‌التجار، بازرگان برجسته بوشهری بوده‌است.
معماری این بنا، نمونه‌ای ارزشمند از معماری کاروانسراهای دوره قاجار در جنوب ایران است.
سرای معین‌التجار در گذشته مکانی برای استراحت تجار و مسافران بود و امروزه پس از مرمت، به یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی اهواز تبدیل شده‌است.
بازدید از این بنا که در تاریخ ۲۰ آبان ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۵۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده، فرصتی برای درک اهمیت تجارت و معماری در تاریخ اهواز فراهم می‌کند.
دانشگاه سه گوش (دانشکده ادبیات سابق): شاهدی بر تاریخ معاصر
ساختمان سه گوش، یکی از بناهای بسیار مهم و نمادین اهواز است که داستان پرفرازونشیبی را در طول تاریخ معاصر ایران از سر گذرانده‌است.
این بنا که در سال ۱۳۰۸ به‌عنوان ساختمان بانک ملی مرکزی اهواز افتتاح شد، سه سال بعد به استانداری تبدیل شد.
در دوران جنگ جهانی دوم و اشغال اهواز توسط متفقین، این ساختمان مقر ارتش آن‌ها بود. سرانجام در سال ۱۳۳۶ به دانشکده پزشکی دانشگاه جندی‌شاپور تغییر کاربری داد و از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۹ نیز میزبان دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی بود.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان سفر به شیراز
شکل مثلثی منحصربه‌فرد این بنا (که علت نام‌گذاری آن است) و ویژگی‌های برجسته معماری دوره پهلوی مانند قوس‌های دایره‌ای ایوان، رواق‌های حیاط مرکزی و کاشی‌کاری‌های آجری ایوان، آن را به اثری ارزشمند تبدیل کرده‌است.
این ساختمان با مساحت حدود سه هزار متر، درحال حاضر تحت مرمت است، اما همچنان یکی از تاثیرگذارترین جاذبه های گردشگری اهواز محسوب می‌شود که تاریخ سیاسی، آموزشی و فرهنگی شهر را روایت می‌کند.
سرای عجم: شکوه معماری قاجاری
سرای عجم، اثری ارزشمند از دوره قاجاریه است که قدمت دقیق آن مشخص نیست، اما احتمالا هم‌زمان با رونق اهواز در دوران ناصرالدین شاه ساخته شده‌است.
این بنا که در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری سنتی ایرانی در جنوب کشور است.
معماری یک طبقه سرای عجم با ستون‌های حجاری‌شده، در و پنجره‌های چوبی زیبا، آجرچینی‌های ظریف و حجره‌های متعدد، چشم هر بیننده‌ای را میخکوب می‌کند.
بازدید از این سرای تاریخی، فرصتی برای آشنایی با فضای زندگی و تجارت در دوره قاجار در اهواز را فراهم می‌کند و یکی از جاهای دیدنی اهواز است که کمتر شناخته‌شده اما بسیار زیباست.
خانه ماپار: بازمانده‌ای از دوره‌های نه‌چندان دور با روحی تازه
خانه ماپار، شاهکار دیگری از معماری دوره پهلوی اول در اهواز است که خوشبختانه از آسیب‌های جنگ تحمیلی در امان مانده و امروزه با کاربری جدیدی میزبان بازدیدکنندگان است.
این خانه با نمای آجری مشخص، درهای چوبی مستحکم و پنجره‌های رنگی‌اش، یکی از بناهای منحصربه‌فرد شهر محسوب می‌شود. ساختار دوطبقه و زیرزمین آن همراه با دیوارهای سنگی، ویژگی‌های بارز معماری آن دوران را به نمایش می‌گذارد.
خانه ماپار در سال ۱۳۸۰ مورد مرمت اساسی قرار گرفت و با آجرکاری‌های جدید، روح تازه‌ای یافت و در همان سال، به‌عنوان اثر ملی ایران ثبت شد.
امروزه این بنا به نگارخانه، رستوران، شربت‌خانه و مرکز فروش صنایع دستی تبدیل شده‌است. درختان نخل زیبای حیاط، فضایی خنک و جنوبی خلق کرده‌اند. صرف غذاهای خوشمزه محلی در این محیط تاریخی، تجربه‌ای بی‌نظیر است و این خانه را به یکی از جذاب‌ترین مکان های تفریحی اهواز برای گذراندن اوقات فراغت تبدیل کرده‌است.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی شهر رشت
بازار عبدالحمید: قلب تپنده بازارهای سنتی
قدم به بازار عبدالحمید که بگذارید، وارد قدیمی‌ترین بازار اهواز می‌شوید که قدمتی بیش از یک قرن دارد.
این بازار در خیابان نظامی (نظری‌پور) و بین خیابان‌های نادری و امام خمینی واقع شده و کاروانسرای تاریخی شیخ خزعلی نیز در دل آن قرار دارد.
در گذشته، بازار عبدالحمید مرکز اصلی خرید شهر و محل تردد اهالی ثروتمند و اشراف‌زادگان بود.
هرچند امروزه زرق‌وبرق گذشته را ندارد و به یکی از بازارهای ارزان‌تر شهر تبدیل شده، اما همچنان روح اصالت و تاریخ در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن جاری است.
عبور از راهروهای تنگ و تاریک، دیدن حجره‌های قدیمی و حس‌وحال بازارهای سنتی، اینجا را به یکی از زنده‌ترین جاذبه های گردشگری اهواز برای علاقه‌مندان به فرهنگ عامه و خریدهای سنتی تبدیل کرده‌است.
بازار عبدالحمید پنجره‌ای به تجارت و زندگی اجتماعی اهواز در یک قرن پیش است.
بازار کاوه: عطر و رنگ سوغاتی‌های جنوبی
بازار کاوه که متعلق به دوره پهلوی است، امروزه یکی از شلوغ‌ترین و پررنگ‌ورو‌ترین مراکز خرید اهواز محسوب می‌شود.
این بازار، علاوه‌بر ارائه میوه و سبزی تازه، بهشت علاقه‌مندان به سوغاتی‌های اصیل خوزستان است.
بوی خوش ماهی و میگوی تازه خلیج‌فارس، عطر دل‌نشین کلوچه‌های محلی، شیرینی خرما و رطب، شیره خرما، ارده و حلواهای سنتی مانند حلواشکری و حلوا ارده، فضایی بی‌نظیر و اشتهاآور خلق کرده‌است.
ترشی‌های معروف و خوشمزه جنوبی و ادویه‌های خوش‌عطر و طعم محلی نیز از دیگر اجناسی هستند که در این بازار به وفور یافت می‌شوند.
قدم زدن در بازار کاوه و خرید از این غرفه‌ها، تجربه‌ای حسی تمام‌عیار است و این بازار را به یکی از محبوب‌ترین مکان های تفریحی اهواز برای خرید و آشنایی با فرهنگ غذایی منطقه تبدیل کرده‌است.
فرهنگ و هنر: موزه‌ها و کلیساها
فرهنگ غنی و چندوجهی اهواز در فضاهای فرهنگی و هنری آن متجلی می یابد.
اذبه های گردشگری اهواز در این بخش، پنجره‌ای به دنیای هنر، تنوع قومی و میراث فرهنگی این شهر هستند. مهم‌ترین فضاها و مکان‌های فرهنگی را با هم بررسی خواهیم کرد.
موزه هنرهای معاصر: نگین هنری خوزستان
موزه هنرهای معاصر اهواز که در سال ۱۳۳۸ تاسیس شد، یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و هنری استان خوزستان است.
این موزه در دو طبقه و با پنج گالری فعالیت خود را آغاز کرده و گنجینه‌ای ارزشمند از آثار هنرمندان ایران را در خود جای داده‌است.
درحال حاضر، ۷۰ اثر هنری در این موزه نگهداری می‌شود که ۶۰ اثر آن متعلق به هنرمندان خلاق و برجسته استان خوزستان و ۱۰ اثر دیگر به هنرمندان سایر استان‌ها تعلق دارد.
موزه هنرهای معاصر اهواز تنها یک مکان نمایش اثر نیست، بلکه مرکزی پویا برای برگزاری همایش‌ها، کارگروه‌های تخصصی، دوره‌های آموزشی متنوع هنری و سمینارهای مرتبط با هنرهای تجسمی است.
بازدید از این موزه، فرصتی برای آشنایی با توانمندی‌های هنری منطقه و لذت بردن از آثار ارزشمند هنری است و آن را به یکی از تاثیرگذارترین جاذبه های گردشگری اهواز برای علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر تبدیل کرده‌است.
کلیسای سورت مسروپ (مسروپ مقدس): یادگاری از حضور ارامنه
در محله‌های مرکزی اهواز و نزدیک به بازار عبدالحمید، کلیسای سورت مسروپ قرار دارد که یکی از نمادهای تنوع مذهبی و فرهنگی شهر است.
این کلیسا در سال ۱۳۴۷ توسط “ترداد داویدیان”، یکی از کارمندان شرکت ملی نفت ایران، ساخته شد.
معماری این بنا تلفیقی جالب از سبک‌های معماری ارمنی و اسلامی است که آن را منحصربه‌فرد می‌کند.
هرچند، امروزه فعالیت این کلیسا محدودتر شده و در حالت نیمه‌فعال قرار دارد و عمدتا توسط جامعه کوچک ارامنه ساکن اهواز مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما همچنان به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اهواز دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی است.
آرامگاه علی‌بن مهزیار (حرم علی‌بن مهزیار): نگین مذهبی اهواز
آرامگاه علی‌بن مهزیار اهوازی، یکی از قدیمی‌ترین، مهم‌ترین و معنوی‌ترین بناهای مذهبی شهر است.
علی‌بن مهزیار از دانشمندان برجسته و فقهای بزرگ شیعه و از یاران باوفای امام رضا(ع) بوده‌است. او در سال ۲۰۱ هجری قمری، در محل اقامت امام رضا(ع) در اهواز، مسجدی را بنا کرد و پس از وفاتش، طبق وصیتش در همان مسجد به خاک سپرده شد.
امروزه این آرامگاه متبرکه، مکانی مقدس برای زیارت، دعا و نیایش شیعیان اهواز و مسافران است. بازدید از این آرامگاه که قلب تپنده معنویت در اهواز محسوب می‌شود، برای بسیاری از مسافران بخش جدایی‌ناپذیر سفرشان است و آن را به یکی از تاثیرگذارترین جاذبه های گردشگری اهواز با بار معنوی ویژه تبدیل کرده‌است.
اهواز در شب: تجربه‌ای متفاوت
شب‌های اهواز روح متفاوتی دارد. گرماي روز فروکش می‌کند و شهر با نورپردازی‌های زیبا و فضاهای تفریحی شبانه، چهره‌ای تازه به خود می‌گیرد.
جاهای دیدنی اهواز در شب، تجربیات منحصربه‌فردی را برای مسافران فراهم می‌کنند.
بازار فلافل لشکرآباد: طعم شب‌های اهواز
شب‌های اهواز بدون اشاره به بازار فلافل لشکرآباد در خیابان انوشه، ناقص است. این محله که به خاطر تعداد زیاد فروشندگان فلافل و غذاهای سنتی خوزستانی شهرت فراوانی دارد، مرکز اصلی استریت فود اهواز محسوب می‌شود.
با فرارسیدن شب، این بازار پر از جمعیت گردشگران و محلی‌ها می‌شود که برای چشیدن طعم اصیل فلافل اهوازی و دیگر خوراکی‌های محلی مانند سمبوسه و کپه عربی به اینجا می‌آیند.
فلافل اهواز با طعم خاص و قیمت مناسب، به یکی از نمادهای غذایی شهر تبدیل شده‌است.
فضای شاد و پرجنب‌وجوش بازار لشکرآباد در شب، یکی از بهترین تجربیات جاهای دیدنی اهواز در شب است و فرصتی برای آشنایی با فرهنگ غذایی و زندگی شبانه مردم اهواز فراهم می‌کند.
آبشار مصنوعی در شب: رقص نور و آب
طولانی‌ترین آبشار مصنوعی خاورمیانه در شب‌های اهواز به اوج زیبایی خود می‌رسد. نورپردازی هنرمندانه این آبشار، آب را به رودی از نورهای رنگین و درخشان تبدیل می‌کند که بر روی تیره آب رود کارون می‌رقصد.
تماشای این منظره در سکوت شب یا همراه با موسیقی‌های زنده‌ای که گاهی در اطراف پل اجرا می‌شود، تجربه‌ای رمانتیک و به‌یادماندنی است.
این آبشار، قطعا یکی از تماشایی‌ترین جاهای دیدنی اهواز در شب محسوب می‌شود و دلیل محکمی برای گشت‌وگذار در شب‌های این شهر است.
جمع‌بندی: اهواز، مقاصدی بی‌نظیر
اهواز شهری است که با تنوع شگفت‌انگیز جاذبه های گردشگری اهواز خود، هر سلیقه و انتظاری را برآورده می‌سازد.
از طبیعت بی‌نظیر رود کارون و آبشار مصنوعی گرفته تا تاریخ زنده در بناهایی چون پل سفید، معین‌التجار، سه گوش، سرای عجم و خانه ماپار. از فرهنگ غنی در موزه هنرهای معاصر و کلیسای سورت مسروپ گرفته تا معنویت عمیق در حرم علی‌بن مهزیار. از بازارهای سنتی و پرجنب‌وجوش عبدالحمید و کاوه گرفته تا هیاهوی شاد شبانه در بازار فلافل لشکرآباد.
جاهای دیدنی اهواز در روز و جاهای دیدنی اهواز در شب هرکدام روایتی متفاوت اما جذاب از این شهر پرانرژی ارائه می‌دهند.
مکان های تفریحی اهواز نیز فرصت‌های متعددی برای تفریح و لذت بردن فراهم می‌کنند. اهواز فقط یک مقصد گردشگری نیست، سفری به اعماق تاریخ، طبیعت و فرهنگ پویای جنوب ایران است. این شهر با تمام چالش‌ها و زیبایی‌هایش، منتظر کشف شدن توسط شماست.
