علت قفل شدن ترمز خودرو + رفع ایراد
وقتی ترمز خودرو قفل می‌کند، کنترل ماشین ناگهان از دست تان خارج می‌شود. چرخ‌ها قفل می‌کنند، خودرو کشیده می‌شود، سُر می‌خورد و نمی‌توانید وضعیت را کنترل کنید. این اتفاقات تلخ و ترسناک همیشه با چند نشانه و علائم مشخص همراه‌اند؛ از جمله صدای غیر طبیعی چرخ‌ها، کشیده شدن خودرو به یک طرف و سفت شدن پدال ترمز. دلایلش هم معمولاً به خرابی پیستون یا سفت شدن پدال ترمز مربوط می‌شود.یکی دیگر از اتفاقات ناگوار و رایج، قفل شدن چرخ عقب خودرو است. این اتفاق هم ممکن است در زمان حرکت یا ترمزگیری ناگهانی رخ دهد. جالب است بدانید که قفل شدن ترمزها و چرخ عقب، یک دلیل مشترک دارند؛ آن هم خرابی سیستم کالیپر یا چسبیدن لنت به دیسک ترمز است. در این مطلب از مجله تپسی به علت قفل شدن ترمز خودرو و روش‌های رفع آن‌ها می‌پردازیم.
نحوه کارکرد ترمز خودرو (ABS و ساده)
ترمز خودرو، مهم‌ترین و اصلی‌ترین قسمت در سیستم ایمنی است. این بخش مهم در خودرو، با ایجاد اصطکاک، باعث کاهش سرعت یا توقف کامل خودرو می‌شود. ترمزهای ساده (کلاسیک) و ترمزهای ABS هر دو یک هدف مشترک دارند، اما نحوه عملکردشان کمی متفاوت است. ترمزهای ساده، فشار مستقیم را به چرخ وارد می‌کنند تا خودرو متوقف شود. اما ترمز ABS با مدیریت فشار، از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری می‌کند تا کنترل خودرو حفظ شود.
به‌طور کلی، مراحل کارکرد ترمز خودرو عبارت‌اند از:
- فشار دادن پدال ترمز: راننده با فشار دادن پدال، نیرویی ایجاد می‌کند که از طریق سیستم ترمز منتقل می‌شود. این نیرو معمولاً هیدرولیکی یا برقی است.
- افزایش فشار روغن ترمز: نیروی ایجادشده باعث افزایش فشار روغن در لوله‌های سیستم ترمز می‌شود. این فشار نقش اصلی را در اعمال ترمز روی چرخ‌ها دارد.
- اعمال فشار به کالیپر یا سیلندر چرخ: روغن ترمز باعث حرکت پیستون کالیپر یا سیلندر چرخ می‌شود. این حرکت، دلیلِ اصلی فشردن لنت‌ها به دیسک یا کاسه ترمز است.
- ایجاد اصطکاک و کاهش سرعت: تماس لنت با دیسک یا کاسه ترمز، اصطکاک ایجاد می‌کند. این اصطکاک سرعت چرخشِ چرخ‌ها را کاهش می‌دهد تا خودرو متوقف شود.
- مراحل در سیستم ABS: قبل از قفل شدن، سیستم به‌صورت لحظه‌ای فشار ترمز را کاهش و دوباره افزایش می‌دهد. این فرایند در سیستم ترمز ABS، باعث حفظ چسبندگی چرخ‌ها به زمین می‌شود.
بیشتر بخوانید: دلایل سوت کشیدن لنت ترمز خودرو
آشنایی با اجزای سازنده ترمز خودرو
ترمز خودرو از چندین قطعه مهم تشکیل شده که هماهنگ با هم کار می‌کنند. این هماهنگی‌ها باعث می‌شوند که عمل ترمزگیری با موفقیت به پایان برسد. اگر نقش هر کدام از اجزای ترمز را بدانید، مشکلات را بهتر می‌شناسید و سریع‌تر برای رفع‌شان اقدام می‌کنید.
در جدول زیر، هر قطعه از ترمز، وظیفه اصلی و نحوه عملکردش را می‌بینید:
| قطعه در ترمز خودرو | وظیفه اصلی | نحوه عملکرد | ویژگی مهم |
| پدال ترمز | انتقال نیروی پای راننده | فشار وارد شده را به سیستم منتقل می‌کند. | اولین نقطه تعامل راننده |
| بوستر ترمز | تقویت نیروی پدال | نیروی پدال را چند برابر می‌کند. | در خودروهای مدرن بسیار مهم |
| مستر سیلندر | تولید فشار هیدرولیکی | فشار روغن را در مدار ترمز ایجاد می‌کند. | قلب سیستم ترمز |
| لوله‌های ترمز | انتقال روغن ترمز | فشار را به چرخ‌ها می‌رساند. | باید بدون نشتی باشد. |
| کالیپر ترمز | نگه داشتن لنت‌ها | لنت را روی دیسک فشار می‌دهد. | مخصوص ترمز دیسکی |
| لنت ترمز | ایجاد اصطکاک | روی دیسک یا کاسه فشرده می‌شود. | عمر مصرفی دارد. |
| دیسک یا کاسه ترمز | سطح اصطکاکی | با لنت تماس دارد و باعث کاهش سرعت می‌شود. | دیسک در خودروهای جدید رایج‌تر است. |
| سیستم ABS | جلوگیری از قفل شدن | فشار ترمز را کنترل می‌کند. | در شرایط اضطراری بسیار کارآمد است. |
قفل شدن ترمز یعنی چی؟
قفل شدن ترمز، یک اختلال جدی در سیستم ایمنی ماشین است. در این حالت، چرخ‌های خودرو به‌دلیل ترمزگیری شدید یا خرابی سیستم ترمز، کاملاً متوقف می‌شوند و نمی‌چرخند. بنابراین، خودرو به‌جای توقف تدریجی، روی سطح جاده سُر می‌خورد یا مسیر حرکت آن تغییر می‌کند. قفل شدن ترمز می‌تواند خطرناک باشد؛ مخصوصاً اگر در سرعت‌های بالا یا روی سطوح لغزنده قرار دارید.
قفل شدن ترمز معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که نیروی ترمز بیش‌ازحد روی چرخ‌ها اعمال شود. حتی وقتی که یکی از اجزای سیستم ترمز (مثل کالیپر یا ABS) درست کار نکند هم این اتفاق می‌افتد. در سیستم‌های بدون ABS، این اتفاق معمولاً در هنگام فشار ناگهانی و شدید روی پدال ترمز رخ می‌دهد. در خودروهای مجهز به ABS، خرابی سنسورها یا بلوک هیدرولیکی علت قفل شدن ترمز خودرو است.
علت قفل شدن ترمز خودرو
گاهی اوقات مشکلات سیستم ترمز باعث می‌شود که خودرو به‌درستی متوقف نشود یا حتی چرخ‌ها قفل کنند. دلایل مختلفی می‌توانند باعث بروز این اتفاق شوند که هر کدام نیازمند بررسی و رفع ایراد تخصصی هستند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین علل قفل شدن ترمز خودرو می‌پردازیم.
سفت بودن پدال ترمز
یکی از شایع‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو، سفتی بیش‌ازحد پدال ترمز است. وقتی پدال خیلی زیاد سفت می‌شود، راننده مجبور است نیروی زیادی برای ترمز گرفتن اعمال کند. همین اتفاق ممکن است باعث از دست رفتن کنترل خودرو شود. دومین علت قفل شدن ترمز خودرو در این شرایط معمولاً گرفتگی یا خرابی در بوستر ترمز یا خطوط خلا است. همچنین، احتمال آسیب‌دیدگی مستر سیلندر یا وجود هوا و رطوبت در سیستم ترمز هم جزو دلایل رایج‌اند.
بیشتر بخوانید: علت بریدن ترمز چیست؟
در مواجهه با این اتفاق، فوراً اقدامات زیر را به ترتیب انجام دهید:
- خودرو را به آرامی به کنار جاده هدایت کنید.
- خودرو را خاموش کنید.
- وضعیت بوستر ترمز را بررسی کنید.
- لوله‌های خلا را از نظر پارگی یا نشتی چک کنید.
- مطمئن شوید که مستر سیلندر سالم باشد.
- در صورت اتفاقات جدی و خرابی زیاد، از مکانیک کمک بگیرید.
خرابی نگهدارنده پیستون ترمز
نگهدارنده پیستون ترمز، قطعه مهمی برای عملکرد صحیح کالیپرهاست. خرابی این قطعه باعث می‌شود که پیستون ترمز در جای خود گیر کند. در نتیجه، لنت ترمز به طور مداوم به دیسک فشار می‌آورد. این فشار مداوم، خطرناک‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو است. وقتی این اتفاق می‌افتد، حتی بدون فشردن پدال هم، حس می‌کنید که چرخ‌ها به سختی می‌چرخند.
این مشکل می‌تواند باعث گرم شدن بیش از حد دیسک و لنت و در نهایت آسیب به سیستم ترمز شود. علائم زیر نشانه خرابی نگهدارنده پیستون ترمز هستند:
- داغ شدن غیرعادی چرخ‌ها
- صدای غیرعادی هنگام حرکت
- کشیده شدن خودرو به یک سمت
- مقاومت غیر عادی پدال ترمز در هنگام ترمزگیری
شل بودن پدال ترمز
شل بودن پدال ترمز، نشانه وجود نشتی یا مشکل در مستر سیلندر یا لوله‌های هیدرولیک ترمز است. در این حالت، پدال ترمز تا حد زیادی به کف خودرو نزدیک می‌شود؛ در نتیجه، راننده برای توقف خودرو باید فشار زیادی وارد کند.
مهم‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو در این شرایط، کمبودِ فشار هیدرولیک یا هواگرفتگی در سیستم ترمز است. در صورت نادیده گرفتن این مشکل، سیستم ترمز خوب کار نمی‌کند و احتمال قفل شدن چرخ‌ها بالا می‌رود. نشانه‌های شل بودن پدال ترمز عبارت‌اند از:
- پایین رفتن غیرعادی پدال هنگام ترمزگیری
- عدم بازگشت سریع پدال پس از رها کردن
- صدای هوا یا ترق هنگام فشار دادن پدال
- نیاز به فشار زیاد برای توقف خودرو
- کاهش قدرت ترمزگیری
بیشتر بخوانید: علائم خرابی اکسل خودرو
پایین بودن بیش از حد پدال ترمز
گاهی اوقات پدال ترمز بیش از حد پایین می‌آید و فاصله کمی با کف خودرو پیدا می‌کند. این اتفاق معمولاً به علت نشت روغن ترمز، وجود هوا در سیستم یا خرابی مستر سیلندر رخ می‌دهد. از طرفی، پایین بودن پدال باعث می‌شود که راننده، متوجه نیاز به ترمزگیری نشود؛ در نتیجه، عکس‌العمل آهسته‌ای از خودش نشان دهد.
شایع‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو در این مورد، نوسان فشار هیدرولیک در سیستم ترمز است. همین اتفاق است که باعث قفل شدن ناگهانی چرخ‌ها می‌شود. این وضعیت نیاز به بررسی سریع و تعویض قطعات معیوب دارد.
شنیدن صدای سوت هنگام ترمز گرفتن
شنیدن صدای سوت موقع ترمز گرفتن نشانه‌ای از بروز مشکل در سیستم ترمز است. این صدا به‌دلیل سایش بیش از حد لنت‌ها و کثیف بودن دیسک شنیده می‌شود. البته گیر کردن جسم خارجی در لنت یا دیسک هم از جمله دلایل این صداها هستند. اگر این صداها را نادیده بگیرید، با قفل شدن ناگهانی چرخ‌ها و از دست دادن کنترل خودرو مواجه شود.
انواع صدای سوت در ترمز گرفتن را می‌توان به‌صورت جدول زیر، طبقه‌بندی کرد:
| نوع صدا در حین تمرکز گرفتن | علت قفل شدن ترمز خودرو | شدت خطر |
| صدای سوت نازک | سایش لنت‌ها به دیسک بدون روانکاری | متوسط |
| صدای جیغ مُمتد | تمام شدن لنت ترمز یا خراب شدن دیسک | بالا |
| صدای تَق‌تَق همزمان با ترمز | جسم خارجی یا ترک روی دیسک | بالا |
| صدای سوتی که قطع و وصل می‌شود | ناهمواری سطح دیسک | متوسط |
بیشتر بخوانید: آیا با دلایل سوت کشیدن لنت ترمز خودرو آشنایید؟
6 راهکار برای رفع ایراد قفل شدن ترمز خودرو
بعد از شناسایی علت قفل شدن ترمز خودرو، باید خیلی زود برای رفع مشکل دست‌به‌کار شوید. بی‌توجهی به این ایراد، امنیت شما و سرنشینان خودرو را به خطر می‌اندازد. خوشبختانه، با رعایت روش‌های نگهداری از سیستم ترمز خودرو، بیشتر مشکلات به‌موقع تشخیص داده می‌شوند.
در ادامه به مهم‌ترین روش‌های رفع ایراد قفل شدن ترمز خودرو می‌پردازیم:
بیشتر بخوانید: علائم خرابی بلبرینگ خودرو
1. بررسی وضعیت روغن ترمز
یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای رفع مشکل، بررسی سطح و کیفیت روغن ترمز است. افت سطح روغن یا کثیف شدن آن می‌تواند علت قفل شدن ترمز خودرو محسوب شود. بنابراین، روغن باید شفاف و بدون حباب باشد. اگر رنگ روغن تیره شده یا سطح آن پایین آمده، آن را فوراً تعویض کنید.
2. بررسی سلامت بوستر ترمز
بوستر ترمز نقش مهمی در کاهش نیروی لازم برای ترمزگیری دارد. برای بررسی بوستر، خودرو را خاموش کنید و چند بار پدال ترمز را فشار دهید؛ اگر پدال سفت‌تر شد، بوستر سالم است. در غیر این‌صورت، باید بوستر توسط یک تعمیرکار حرفه‌ای تعویض شود.
3. هواگیری سیستم ترمز
وجود هوا در مدار ترمز، شایع‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو است. هوا باعث می‌شود فشار به‌درستی منتقل نشود و عملکرد ترمز مختل شود. با هواگیری اصولی می‌توانید این مشکل را برطرف کنید. بهتر است این کار توسط یک مکانیک ماهر انجام شود تا هواگیری به طور کامل و موفقیت‌آمیز باشد. هواگیری مرتب، عمر سیستم ترمز را افزایش می‌دهد و از قفل شدن ناگهانی جلوگیری می‌کند.
4. تعویض لنت و دیسک‌های معیوب
لنت‌ها و دیسک‌های فرسوده، باعث ایجاد صداهای غیرطبیعی و در نهایت قفل شدن ترمز می‌شوند. بنابراین، تعویض به‌موقع این قطعات بسیار حیاتی است. همیشه از لنت‌ها و دیسک‌های با کیفیت استفاده کنید تا سیستم ترمز عملکرد بهتری داشته باشد.
پیشنهاد تپسی: در حال حاضر، قطعات مصرفی خودرو از جمله لنت و دیسک در تپسی گاراژعرضه می‌شوند. اگر جزو سفیران تپسی هستید، این قطعات را با قیمت واقعی و بدون واسطه تهیه کنید!
بیشتر بخوانید: معرفی انواع لنت ترمز خودرو
5. بررسی و تعویض نگهدارنده پیستون
خرابی نگهدارنده پیستون، فشار مداومی روی دیسک وارد می‌کند و مهم‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو است. اگر نگهدارنده گیر کرده یا خراب شده است، آن را فوراً تعویض کنید. یک نگهدارنده سالم باعث می‌شود که فشار به‌درستی و فقط در هنگام نیاز به دیسک وارد شود.
6. تنظیم یا تعویض مستر سیلندر
مستر سیلندر وظیفه تولید فشار هیدرولیک برای کل سیستم ترمز را دارد. به همین دلیل است که خرابی یا تنظیم نبودن آن، رایج‌ترین علت قفل شدن ترمز خودرو محسوب می‌شود. اگر مستر سیلندر، نشتی دارد یا خراب شده، عملکرد ترمز به شدت آسیب می‌بیند. البته فراموش نکنید که تعویض یا تعمیر مستر سیلندر فقط باید توسط تعمیرکاران حرفه‌ای انجام شود.
تست ترمز خودرو و نحوه انجام آن
برای اینکه مطمئن شوید سیستم ترمز خودرو سالم است، باید تست ترمز خودرو را انجام دهید. این تست معمولاً در مراکز معاینه فنی خودرو یا تعمیرگاه‌های تخصصی انجام می‌شود. در این مراکز با دستگاه‌های دقیق و استاندارد، وضعیت عملکرد ترمز را بررسی می‌کنند.
مراحل انجام تست ترمز خودرو عبارت‌اند از:
- بررسی قدرت ترمزگیری: مقدار نیروی تولیدشده در هنگام ترمزگیری اندازه‌گیری می‌شود.
- بررسی تعادل ترمزها: چک می‌شود که ترمزها در هر دو سمت خودرو به طور یکنواخت عمل کنند.
- بررسی عملکرد ABS: در صورت وجود سیستم ABS، عملکرد صحیح آن تست می‌شود.
- بررسی وضعیت لنت و دیسک: سایش و سلامت لنت‌ها و دیسک‌های ترمز بررسی می‌شود.
- بررسی نشتی سیستم ترمز: نشتی روغن ترمز یا وجود هوا در مدار کنترل می‌شود.
قفل ترمز خودرو را با «کلیدِ آگاهی» باز کنید!
قفل شدن ترمز خودرو، حادثه‌ای بسیار خطرناک است که کنترل خودرو را از دستان شما می‌گیرد. با شناخت علائم و علت قفل شدن ترمز خودرو، قبل از بروز مشکل‌های بزرگ‌تر، به‌موقع اقدام کنید. بررسی مرتب اجزای سیستم ترمز، تست‌های دوره‌ای و توجه به کوچک‌ترین علائم همیشه جلوی مشکلات جدی را می‌گیرند. بنابراین، با کلید آگاهی و مراقبت دوره‌ای، قفل ترمز خودروی خودتان را باز کنید!
سوالات متداول
1. علت قفل شدن ترمز خودرو هنگام حرکت چیست؟
علت قفل شدن ترمز خودرو هنگام حرکت معمولاً در خرابی بوستر ترمز و وجود هوا در مدار ترمز ریشه دارد. حتی گیر کردن پیستون ترمز هم باعث رخ دادن این اتفاق می‌شود. در صورت بروز این دلایل، کنترل خودرو سخت چرخ‌ها می‌شود و ترمز، ناگهان قفل می‌کند.
2. علت قفل شدن چرخ عقب خودرو در مسیر مستقیم چیست؟
علت قفل شدن چرخ عقب خودرو هنگام حرکت در مسیر مستقیم معمولاً به مشکلات سیستم ترمز عقب مربوط می‌شود؛ مثل خرابی کالیپر یا نشت روغن ترمز. گاهی هم مشکل در تنظیم نبودن فشار ترمز عقب علت اصلی است.
3. علت قفل شدن چرخ عقب سمند بیشتر به چه مشکلاتی برمی‌گردد؟
علت قفل شدن چرخ عقب سمند به خرابی لنت عقب و وجود هوا در مدار ترمز عقب مربوط است. از طرفی، معیوب شدن پیستون ترمز عقب هم باعث این اتفاق می‌شود.
4. علت قفل شدن چرخ عقب پژو 405 چه چیزهایی می‌تواند باشد؟
علت قفل شدن چرخ عقب پژو 405 معمولاً ناشی از خرابی سیلندر چرخ عقب است. البته ضعف در عملکرد سیستم ABS یا سفت شدن لنت‌ها به دلیل کثیفی یا زنگ‌زدگی هم در این موضوع دخیل‌اند.
5. چگونه می‌توان سریع‌ترین راه رفع علت قفل شدن ترمز خودرو را پیدا کرد؟
سریع‌ترین راه برای رفع علت قفل شدن ترمز خودرو، مراجعه به تعمیرگاه تخصصی و انجام تست کامل ترمز است. با این تست، بخش معیوب شناسایی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تعمیر می‌شود.
