هر آنچه باید درباره علائم خرابی بلبرینگ خودرو بدانید!
یکی از قطعات مهم اما کم‌توجه در سیستم تعلیق و حرکت خودرو، بلبرینگ چرخ است. این قطعه کوچک وظایف بزرگی را بر عهده دارد و هرگونه خرابی در آن می‌تواند عملکرد کلی خودرو را مختل کرده و حتی منجر به بروز خطرات جدی شود. در این مقاله از تپسی قصد داریم به بررسی علائم خرابی بلبرینگ خودرو، دلایل خرابی، هزینه تعویض و نشانه‌های ویژه در خودروهای رایج مانند پژو ۴۰۵ و ۲۰۶ بپردازیم.
بلبرینگ خودرو چیست و چه وظایفی دارد؟
بلبرینگ یا یاتاقان توپی، قطعه‌ای دایره‌ای شکل است که بین توپی چرخ و محور خودرو نصب می‌شود. وظیفه اصلی آن کاهش اصطکاک میان قطعات متحرک و تسهیل چرخش روان چرخ‌هاست. این قطعه فشار وزن خودرو و نیروهای وارد شده از جاده را جذب کرده و به فرمان‌پذیری و پایداری خودرو کمک می‌کند.
بدون بلبرینگ سالم، چرخ‌ها به‌درستی نمی‌چرخند و در نهایت به بخش‌های دیگر مانند جلوبندی، سیستم ترمز و حتی موتور فشار وارد می‌شود.
جنس بلبرینگ خودرو
جنس بلبرینگ‌ها معمولاً از فولاد سخت‌کاری‌شده یا فولاد ضدزنگ ساخته می‌شوند. این آلیاژها مقاومت بالایی در برابر فشار و حرارت دارند. در موارد خاص، از سرامیک یا ترکیبات خاص نیز استفاده می‌شود تا دوام بیشتر و اصطکاک کمتری حاصل شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی اکسل خودرو
برخی از بلبرینگ‌ها دارای پوشش ضد گردوغبار و آب‌بندی هستند که از نفوذ آب، گرد و ذرات خاک جلوگیری کرده و عمر مفید آن‌ها را افزایش می‌دهد.
انواع بلبرینگ خودرو
بلبرینگ‌های مورد استفاده در خودرو بر اساس محل نصب و نوع کاربرد، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
| انواع بلبرینگ | کاربرد بلبرینگ |
| بلبرینگ چرخ جلو | وظیفه تحمل بار موتور و حرکت چرخشی در محور جلو را دارد. |
| بلبرینگ چرخ عقب | بیشتر در خودروهای دیفرانسیل جلو استفاده می‌شود و بار کمتری نسبت به جلو دارد. |
| بلبرینگ داخل گیربکس یا دیفرانسیل | برای انتقال نیرو به‌صورت نرم و یکنواخت. |
| بلبرینگ دینام یا تسمه تایم | برای حرکت روان تسمه‌ها و کاهش اصطکاک. |
علائم خرابی بلبرینگ خودرو
خرابی بلبرینگ چرخ خودرو یکی از مشکلات رایجی است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به بخش‌های دیگر سیستم تعلیق و حتی ایمنی خودرو آسیب بزند. بلبرینگ چرخ وظیفه دارد حرکت چرخ‌ها را روان و بدون اصطکاک نگه دارد. در ادامه به دلایل خرابی بلبرینگ خودرو اشاره می‌کنیم:
1. لرزش فرمان
وقتی بلبرینگ چرخ جلو خراب می‌شود، فرمان خودرو در حین حرکت مخصوصاً در سرعت‌های بالا یا هنگام ترمز زدن شروع به لرزش می‌کند. این لرزش به‌دلیل ناپایداری در چرخ‌ها ایجاد می‌شود و ممکن است با گذشت زمان شدیدتر شود. در صورت بی‌توجهی، می‌تواند باعث کاهش کنترل خودرو در سرعت‌های بالا شود.
2. روشن شدن چراغ ABS
در برخی خودروها، بلبرینگ‌ها به سنسورهای ABS متصل هستند. وقتی بلبرینگ خراب شود یا شل شود، عملکرد سنسور مختل شده و چراغ هشدار ABS روی صفحه کیلومتر روشن می‌شود. این اتفاق نشانه‌ای از اختلال در سیستم ترمز ضدقفل است که نباید نادیده گرفته شود.
بیشتر بخوانید: نحوه بالانس چرخ خودرو
3. قفل شدن چرخ خودرو از علائم خرابی بلبرینگ خودرو
یکی از خطرناک‌ترین علائم خرابی شدید بلبرینگ، قفل‌شدن ناگهانی چرخ در حین حرکت است. این اتفاق ممکن است باعث انحراف ناگهانی خودرو یا حتی تصادف شود. قفل شدن معمولاً به‌دلیل گیرپاژ بلبرینگ بر اثر گرمای زیاد یا شکست قطعات داخلی آن رخ می‌دهد.
4. شنیدن صدای اضافی
اگر هنگام حرکت خودرو صدایی شبیه وزوز، غرش یا سوت‌کشیدن از یک سمت خودرو شنیده می‌شود، ممکن است یکی از علائم و دلایل خرابی بلبرینگ خودرو باشد. این صدا معمولاً با افزایش سرعت تشدید می‌شود و در پیچ‌ها یا ترمزگیری نیز تغییر می‌کند. بی‌توجهی به این صداها ممکن است به آسیب‌های بزرگ‌تر منجر شود.
5. لق زدن چرخ
وقتی خودرو را جک زده و چرخ را به اطراف حرکت می‌دهید، اگر حس شل بودن یا لق زدن وجود داشته باشد، احتمالاً بلبرینگ آسیب دیده است. این لقی نشانه‌ای از فرسایش قطعات داخلی بلبرینگ است و باید سریعاً بررسی و در صورت نیاز تعویض شود تا از خطرات احتمالی جلوگیری کند.
6. داغ شدن چرخ‌ها
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی بلبرینگ خودرو، گرم‌شدن بیش‌ازحد چرخ به‌خصوص پس از رانندگی طولانی است. بلبرینگ خراب به‌دلیل افزایش اصطکاک، حرارت زیادی تولید می‌کند و همین گرما می‌تواند به قطعات مجاور مانند دیسک ترمز یا رینگ آسیب بزند. لمس رینگ بلافاصله پس از توقف می‌تواند راهی برای تشخیص این مشکل باشد.
7. انحراف خودرو از علائم خرابی بلبرینگ خودرو
اگر خودرو به‌طور ناگهانی یا مداوم به یک سمت خاص متمایل شود، مخصوصاً هنگام ترمز یا عبور از چاله، احتمال خرابی در بلبرینگ وجود دارد. این مشکل ممکن است به اشتباه با خرابی جلوبندی یا تنظیم نبودن فرمان اشتباه گرفته شود، اما بررسی بلبرینگ در این شرایط ضروری است.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی دیفرانسیل خودرو
8. لاستیک‌سایی نامتقارن
خرابی بلبرینگ باعث می‌شود زاویه قرارگیری چرخ از حالت استاندارد خارج شود. این تغییر زاویه منجر به ساییده‌شدن بخشی از سطح لاستیک بیش از سایر قسمت‌ها می‌شود. در نتیجه، عمر لاستیک کاهش یافته و ایمنی رانندگی نیز به خطر می‌افتد. همچنین در این حالت تست بلبرینگ چرخ جلو نیز نباید فراموش شود.
دلایل خرابی بلبرینگ خودرو
در ادامه مقاله، به بررسی دلایل خرابی بلبرینگ چرخ خودرو می‌پردازیم. شناخت این عوامل می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های زودرس کمک کند و عمر مفید بلبرینگ‌ها را افزایش دهد.
رانندگی در شرایط نامناسب
حرکت مداوم در جاده‌های ناهموار، خاکی یا گلی می‌تواند باعث نفوذ گرد و خاک، آب و گل به داخل بلبرینگ‌ها شود. این مواد خارجی باعث ایجاد اصطکاک و خوردگی در قطعات داخلی بلبرینگ می‌شوند و در نهایت به خرابی آن می‌انجامند.
شست‌وشوی غیراصولی چرخ‌ها
شستن چرخ‌ها با فشار زیاد آب (مثلاً با واترجت) به‌ویژه زمانی که بلبرینگ داغ است، می‌تواند موجب ورود آب به داخل آن شود. این موضوع روان‌کاری داخلی را مختل می‌کند و زنگ‌زدگی و آسیب مکانیکی به همراه دارد.
اضافه‌بار و فشار بیش‌ازحد از دلایل خرابی بلبرینگ چرخ خودرو
حمل بار بیش‌ازحد مجاز یا یدک کشیدن وسایل سنگین، به بلبرینگ‌ها فشار مضاعف وارد می‌کند. این فشار باعث افزایش دمای بلبرینگ و یکی از مهمترین دلایل خرابی بلبرینگ خودرو می‌شود.
نصب نادرست یا قطعات بی‌کیفیت
استفاده از بلبرینگ‌های بی‌کیفیت یا تقلبی، یا نصب نادرست آن توسط افراد غیرمتخصص، یکی دیگر از دلایل شایع خرابی زودهنگام بلبرینگ است. بستن بیش‌ازحد یا شل بستن قطعات متصل به بلبرینگ نیز می‌تواند به عملکرد آن آسیب بزند.
بیشتر بخوانید: بهترین لاستیک مناسب خودروهای مختلف
خرابی آب‌بند (کاسه‌نمد)
کاسه‌نمد وظیفه دارد مانع از ورود آب، گردوغبار و آلودگی به داخل بلبرینگ شود. در صورت خرابی این قطعه، مواد خارجی وارد بلبرینگ می‌شوند و عمر مفید آن را کاهش می‌دهند و از دلایل خرابی بلبرینگ خودرو خواهند شد.
روان‌کاری ناکافی یا آلوده از دلایل خرابی بلبرینگ چرخ خودرو
بلبرینگ برای عملکرد صحیح به روان‌کاری مناسب نیاز دارد. اگر گریس مورد استفاده بی‌کیفیت، آلوده یا کم باشد، اصطکاک افزایش می‌یابد و دمای بلبرینگ بالا می‌رود. در نتیجه، قطعات داخلی دچار فرسایش یا شکستگی می‌شوند.
هزینه تعویض بلبرینگ خودرو
هزینه تعویض بلبرینگ به نوع خودرو، مدل بلبرینگ، دستمزد تعمیرکار و محل تعمیر بستگی دارد. در جدول زیر حدود قیمت برای چند مدل خودرو رایج به‌صورت تقریبی آورده شده است:
| نوع خودرو | نوع بلبرینگ | هزینه تقریبی (تومان) |
| پژو ۴۰۵ | چرخ عقب | ۵۰۰,۰۰۰ – ۸۰۰,۰۰۰ |
| پژو ۲۰۶ | چرخ جلو | ۶۰۰,۰۰۰ – ۹۰۰,۰۰۰ |
| پژو ۲۰۶ | چرخ عقب | ۴۵۰,۰۰۰ – ۷۵۰,۰۰۰ |
| پراید | چرخ جلو | ۳۵۰,۰۰۰ – ۵۵۰,۰۰۰ |
علائم خرابی بلبرینگ چرخ عقب پژو ۴۰۵
در پژو ۴۰۵، خرابی بلبرینگ چرخ عقب معمولاً با صداهای ناله مانند و سایشی همراه است. همچنین ممکن است لاستیک عقب سمت مربوطه سریع‌تر ساییده شود و خودرو در سرعت‌های بالا ناپایدار شود.
علائم خرابی بلبرینگ چرخ عقب ۲۰۶
در مدل‌های مختلف ۲۰۶، بلبرینگ چرخ عقب اگر دچار خرابی شود، صدای خاصی شبیه به ناله گربه یا وزوز مداوم شنیده می‌شود. همچنین ممکن است هنگام ترمز گرفتن، چرخ قفل کند یا خودرو به یک سمت بکشد.
علائم خرابی بلبرینگ چرخ جلو ۲۰۶
چرخ جلو در پژو ۲۰۶ در معرض فشار بیشتر است. علائمی مانند لرزش فرمان، صدای سایشی هنگام پیچیدن و روشن شدن چراغ ABS از نشانه‌های رایج این مشکل هستند. بهتر است در صورت مشاهده، تست بلبرینگ چرخ جلو را نزد مکانیک انجام دهید.
بیشتر بخوانید: شرایط خرید لاستیک دولتی
توصیه‌های پایانی برای نگهداری بلبرینگ خودرو
علائم خرابی بلبرینگ خودرو بسیار متنوع هستند و آشنایی با آن‌ها می‌تواند شما را از هزینه‌های گزاف و خطرات احتمالی نجات دهد. اگر احساس می‌کنید خودروی شما صدای غیرعادی دارد یا فرمان آن می‌لرزد، بهتر است هرچه زودتر برای بررسی اقدام کنید. با مطالعه دقیق این مقاله قطعا متوجه صدای خرابی بلبرینگ چرخ خودرو و سایر علائم هشداردهنده خواهید شد.
پیشنهاد می‌شود در دوره‌های زمانی منظم، وضعیت بلبرینگ‌ها توسط مکانیک مورد اعتماد بررسی شود. همچنین هنگام خرید بلبرینگ، حتماً از برندهای معتبر و فروشگاه‌های مطمئن خرید کنید تا از کیفیت و دوام آن مطمئن باشید.
سوالات متداول
1. عمر مفید بلبرینگ چقدر است؟
عمر مفید بلبرینگ بسته به نوع خودرو، شرایط رانندگی و کیفیت قطعه معمولاً بین 100 تا 150 هزار کیلومتر است. با این حال، رانندگی در شرایط سخت یا نصب نادرست می‌تواند این عدد را کاهش دهد.
2. آیا خرابی بلبرینگ باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود؟
بله، زیرا بلبرینگ معیوب باعث افزایش اصطکاک در چرخ‌ها می‌شود و در نتیجه موتور برای حرکت خودرو نیاز به نیروی بیشتری خواهد داشت که مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.
3. آیا هنگام تعویض بلبرینگ نیاز به تنظیم مجدد چرخ‌ها (میزان فرمان) هست؟
بسته به نوع خودرو و محل بلبرینگ، ممکن است بعد از تعویض نیاز به تنظیم مجدد زاویه چرخ‌ها وجود داشته باشد. این کار از سایش نامتوازن لاستیک‌ها جلوگیری می‌کند.
4. تفاوت صدای بلبرینگ خراب با صدای لنت ترمز یا دیسک چیست؟
صدای بلبرینگ مداوم و با سرعت بیشتر می‌شود، شبیه غرش یا وزوز؛ اما صدای لنت یا دیسک هنگام ترمز و بیشتر جیغ مانند است.
