چند سال است که دولت تولید و فروش موتورسیکلت‌های کاربراتوری را ممنوع کرده‌است. این اقدام به دلیل آلودگی زیست محیطی این وسایل نقلیه و مصرف بالای سوخت آن است. اما هنوز در خیابان‌ها تعداد زیادی از این نوع موتورسیکلت رفت‌وآمد می‌کند. در این مقاله از وبلاگ تپسی قرار است تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری را توضیح داده و مزایا و معایب هرکدام را معرفی کنیم.
موتورسیکلت کاربراتوری چیست و از چه اجزایی تشکیل شده است؟
برای آنکه بتوانیم تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری را توضیح دهیم، باید در ابتدا با طرز کار و اجزای هرکدام آشنا شویم.
اولین و مهمترین نکته برای توضیح این کارایی بازگو کردن وظیفه این دو سیستم است. کاربراتور و انژکتور هر دو مسئول رساندن مخلوط سوخت و هوا به موتور و تنظیم عمل احتراق هستند. احتراقی که انرژی لازم برای به حرکت در آمدن پیستون‌ها را مهیا کرده و موجب حرکت موتور می‌شود.
موتورسیکلت‌های کاربراتوری از یک قطعه به نام کاربراتور برای مخلوط کردن سوخت و هوا استفاده می‌کنند. در این موتورها، این قطعه وظیفه دارد تا هوا و بنزین را به نسبت مناسب ترکیب کرده و آن را به داخل سیلندر موتور بفرستد. در ادامه، فرآیند عملکرد این سیستم را مرحله به مرحله توضیح می‌دهیم.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی زنجیر موتورسیکلت
1. ورود هوا به کاربراتور
وقتی که پیستون داخل سیلندر پایین می‌آید، هوا از طریق فیلتر هوا وارد کاربراتور می‌شود.
2. مخلوط شدن هوا با سوخت
در کاربراتور، جریان هوا از یک دریچه عبور می‌کند که باعث ایجاد یک ناحیه با فشار پایین می‌شود. این اختلاف فشار باعث می‌شود که بنزین از مخزن وارد جریان هوا شود.
3. تنظیم مخلوط سوخت و هوا
درون کاربراتور یک سیستم برای تنظیم نسبت هوا به سوخت وجود دارد. با افزایش یا کاهش دریچه گاز، میزان بنزین وارد شده به مخلوط تنظیم می‌شود.
4. ورود مخلوط به سیلندر
مخلوط هوا و سوخت پس از آماده شدن، از طریق دریچه ورودی وارد سیلندر موتور می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت خرابی زنجیر موتورسیکلت چیست؟ + علائم و روش تعمیر
5. آغاز احتراق
اگر می‌خواهید تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری را بدانید، باید با سیستم احتراق هر کدام آشنا شویم. پس از ورود مخلوط سوخت و هوا به سیلندر، پیستون به بالا حرکت کرده و با فشرده‌سازی مخلوط، شمع جرقه زده و باعث احتراق می‌شود. این احتراق نیروی لازم برای حرکت پیستون و در نتیجه حرکت موتور را فراهم می‌کند.
انواع سیستم کاربراتور
بعد از آشنایی با عملکرد این سیستم، بهتر است با انواع کاربراتور آشنا شویم. این قطعه بر اساس نوع جریان هوا، تعداد دهانه و همچنین ونتور به انواع متختلفی تقسیم می‌شوند.
· انواع سیستم کاربراتور بر اساس جریان هوا
در این تقسیم بندی، انواع کاربراتور به سه دسته تقسیم می‌شود.
1. کاربراتور با جریان هوای بالا به پایین
در این نوع سیستم، جریان هوا از بالا به پایین حرکت می‌کند. به دلیل استفاده از جاذبه برای کمک به جریان سوخت، این مدل برای موتورسیکلت‌هایی که نیاز به قدرت و سرعت بالا دارند، مناسب است.
2. کاربراتور با جریان هوای پایین به بالا
در این نوع، جریان هوا از پایین به بالا حرکت می‌کند. به دلیل اینکه سوخت باید برخلاف جاذبه حرکت کند، این نوع کاربراتور برای موتورهایی با طراحی ساده‌تر و با سرعت کمتر استفاده می‌شود.
3. کاربراتور با جریان هوای افقی
در این نوع سیستم، جریان هوا به صورت افقی و در یک خط مستقیم وارد موتور می‌شود. این مدل در موتورسیکلت‌های مدرن و اسپرت که نیاز به کارایی بالا و تنظیمات دقیق دارند، بیشتر استفاده می‌شود.
· انواع سیستم کاربراتور بر اساس ونتور
برای شناخت تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری بهتر است انواع هر دو نوع سیستم را بشناسیم. کاربراتور ونتوری یکی از پرکاربردترین انواع این سیستم در موتورسیکلت‌ها است که از پدیده‌ای به نام اثر ونتوری برای مخلوط کردن سوخت و هوا استفاده می‌کند.
این مدل‌ها به دلیل کارایی و طراحی بهینه، در موتورسیکلت‌های مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع کاربراتور ونتوری بر اساس طراحی و مکانیزم‌های داخلی به چند نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
1. کاربراتور ونتوری ثابت و تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری
این نوع کاربراتور به جای کنترل مستقیم جریان هوا توسط دریچه گاز، از یک دیافراگم و پیستون استفاده می‌کند تا جریان هوا را به طور خودکار تنظیم کند. هنگامی که راننده دسته گاز را می‌چرخاند، جریان هوای ورودی افزایش می‌یابد و این باعث می‌شود که پیستون داخل این قطعه بالا رود و جریان هوا و سوخت به نسبت مناسب افزایش یابد.
2. کاربراتور ونتوری متغیر
در این مدل، اندازه ونتوری متغیر است. با تغییر سرعت و بار موتور، اندازه ونتوری به صورت خودکار تغییر می‌کند تا میزان سوخت و هوا به درستی تنظیم شود.
بیشتر بخوانید: ۱۴ علت لرزش موتورسیکلت + روش جلوگیری و تعمیر
3. کاربراتور ونتوری ثابت با جت مکانیکی
در این نوع کاربراتور، ونتوری ثابت است و اندازه آن تغییر نمی‌کند، اما تزریق سوخت به صورت مکانیکی توسط جت‌های مخصوص تنظیم می‌شود.
· انواع سیستم کاربراتور بر اساس دهانه چندگانه
برای شناخت تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری بهتر است انواع این سیستم را بشناسیم. یکی دیگر از دسته‌بندی‌های کاربراتور بر اساس تعداد دهانه است که بر اساس زیر تقسیم می‌شود.
1. یک دهانه:
همانطور که از نام این سیستم پیدا است، در این نوع موتورسیکلت یک ونتور، یک مخزن و یک ژیگلور وجود دارد. قدرت این نوع موتورسیکلت‌ها کمتر از باقی موتورها است.
2. دو دهانه
در سیستم کاربراتور دو دهانه، دو ابزار سوخت‌پاش قرار دارد. طبیعتا هرچه مخلوط سوخت و هوای بیشتری وارد موتور شود، قدرت ان بیشتر خواهد شد. در این نوع موتورها، با افزایش دور موتور، دهانه دوم نیز وارد عمل خواهد شد.
3. چهار دهانه
این سیستم ترکیبی از دو کاربراتور دو دهانه است. راننده با افزایش سرعت موتور، هر چهار دهانه را در مسیر انتقال سوخت قرار می‌گیرد.
مزایای موتورسیکلت کاربراتوری
بعد از معرفی نوع کارکرد و انواع این سیستم، بهتر است با مزایای موتورسیکلت کاربراتوری آشنا شویم.
· ساختار ساده و قابل تعمیر آسان
کاربراتورها از قطعات مکانیکی ساده‌تری تشکیل شده‌اند و نیاز به سیستم‌های پیشرفته ندارند. به همین دلیل، تعمیر و نگهداری آن‌ها برای مکانیک‌ها و افراد فنی آسان‌تر است.
· هزینه پایین ساخت دیگر تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری
ساخت و تعمیر کاربراتورها به دلیل استفاده از فناوری قدیمی‌تر و ساده‌تر، معمولاً ارزان‌تر از سیستم‌های انژکتوری است.
· عملکرد خوب در شرایط خاص
موتورسیکلت‌های کاربراتوری در شرایطی که سوخت با کیفیت پایین موجود است، ممکن است عملکرد بهتری نسبت به موتورسیکلت‌های انژکتوری داشته باشند، زیرا کاربراتورها انعطاف‌پذیری بیشتری در تنظیم دارند.
· تنظیم آسان
تنظیم کاربراتور می‌تواند به صورت دستی انجام شود و نیاز به ابزارهای الکترونیکی پیشرفته ندارد. این کار به سادگی توسط مکانیک قابل انجام است.
معایب موتورسیکلت کاربراتوری
اما معایب موتورسیکلت کاربراتوری چیست؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.
· مصرف سوخت بالاتر
کاربراتورها نمی‌توانند به دقت سیستم‌های انژکتوری سوخت را تنظیم کنند، به همین دلیل مصرف سوخت در موتورسیکلت‌های کاربراتوری معمولاً بیشتر است.
بیشتر بخوانید: زمان تعویض لوازم مصرفی موتورسیکلت + معرفی قطعات
· آلودگی بیشتر
دیگر تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری در رابطه با تاثیر بر آلودگی هوا است. موتورسیکلت‌های کاربراتوری به دلیل تنظیمات غیر دقیق، معمولاً مخلوط سوخت و هوا را بهینه نمی‌سازند که می‌تواند به افزایش انتشار گازهای آلاینده منجر شود.
· عملکرد نامنظم در شرایط آب‌هوایی خاص
موتورسیکلت‌های کاربراتوری ممکن است در شرایط آب و هوایی سرد یا در ارتفاعات، عملکرد ضعیفی داشته باشند زیرا کاربراتورها به تغییرات فشار هوا و دما حساس هستند و باید به صورت دستی تنظیم شوند.
· نگهداری بیشتر
کاربراتورها به دلیل داشتن قطعات متحرک و حساس به کثیفی، نیاز به نگهداری و تمیزکاری دوره‌ای دارند که ممکن است برای برخی کاربران مشکل‌ساز باشد.
موتورسیکلت انژکتوری چیست و از چه اجزایی تشکیل شده است؟
تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری صرفا به مصرف سوخت و آلودگی محدود نمی‌شود. بلکه تکنولوژی ساخت را هم در بر می‌گیرد. سیستم انژکتور موتورسیکلت یک فناوری پیشرفته است که برای تزریق دقیق سوخت به داخل سیلندر موتور استفاده می‌شود. این سیستم برخلاف کاربراتور که سوخت و هوا را به صورت مکانیکی ترکیب می‌کند، از حسگرها و واحد کنترل الکترونیکی (ECU) برای تنظیم دقیق میزان سوخت و هوا استفاده می‌کند. در ادامه، نحوه عملکرد و اجزای اصلی این سیستم را توضیح می‌دهیم.
1. جمع‌آوری اطلاعات از حسگرها
سیستم انژکتور از مجموعه‌ای از حسگرها استفاده می‌کند تا اطلاعات مختلفی از وضعیت موتور جمع‌آوری کند. این حسگرها شامل حسگر دمای هوا، فشار هوا، دمای موتور، موقعیت دریچه گاز و سرعت موتور هستند.
2. تحلیل اطلاعات توسط ای سی یو
اطلاعات جمع‌آوری‌شده از حسگرها به واحد کنترل الکترونیکی فرستاده می‌شوند.ای سی یو این داده‌ها را پردازش می‌کند و بهترین نسبت هوا به سوخت را بر اساس شرایط موتور و محیط تعیین می‌کند.
3. تزریق سوخت از جمله تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری
پس از محاسبه نسبت مناسب سوخت و هوا، ECU به انژکتور دستور می‌دهد تا مقدار دقیقی از سوخت را به داخل محفظه احتراق تزریق کند. انژکتور یک دریچه کوچک است که با استفاده از پاشش الکترونیکی سوخت را به داخل جریان هوای ورودی اسپری می‌کند.
4. عمل احتراق
مخلوط سوخت و هوا وارد سیلندر موتور می‌شود و پس از فشرده شدن توسط پیستون، شمع جرقه می‌زند و احتراق اتفاق می‌افتد. این فرآیند نیروی لازم برای حرکت موتور را تأمین می‌کند.
5. تنظیم مداوم
سیستم EFI به طور مداوم اطلاعات حسگرها را دریافت می‌کند و نسبت هوا به سوخت را برای شرایط مختلف (مانند تغییرات دما، سرعت و بار موتور) تنظیم می‌کند. این تنظیم خودکار باعث بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش آلاینده‌ها می‌شود.
اجزای اصلی سیستم انژکتور
برای شناخت تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری بهتر است اجزای این سیستم را بشناسیم. موتور انژکتوری از اجزای زیر تشکیل شده‌است.
واحد کنترل الکترونیکی
انژکتور
پمپ سوخت
حسگر دمای هوا
حسگر فشار هوا
حسگر دمای موتور
حسگر موقعیت دریچه گاز
حسگر اکسیژن
رگلاتور فشار سوخت
فیلتر سوخت
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل سرویس دوره‌ای موتورسیکلت
انواع سیستم انژکتور موتورسیکلت
این سیستم بر اساس تعداد نازل پاشش سوخت به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.
· سیستم سوخت‌رسانی تکی یا SPFI
در این مدل از یک انژکتور برای پاشش سوخت به سیلندر استفاده می‌شود.
· سیستم پاشش سوخت چندگانه یا MPFI
در این مدل به اندازه تعداد سیلندر، برای پاشش سوخت سوزن انژکتور وجود دارد. این سیستم نسبت به مدل تک سوزن، کارایی بیشتری دارد.
· سیستم پاشش مستقیم یا GDI
در سیستم پاشش مستقیم در موتورهای انژکتوری، سوخت به طور مستقیم درون سیلندر وارد می‌شود. راندمان این مدل از سایر سیستم‌ها بیشتر است.
مزایای موتورسیکلت انژکتوری
بعد از معرفی این سیستم نوبت به بازگو کردن مزایای موتورسیکلت انژکتوری می‌رسد. با شناخت این موارد می‌توان بهتر متوجه تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری شد.
· بهینه‌سازی مصرف سوخت
این سیستم نسبت سوخت و هوا را بهینه‌سازی می‌کند و باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود.
· کاهش آلاینده‌ها دیگر تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری
به دلیل تزریق دقیق سوخت، میزان آلاینده‌های خروجی در سیستم انژکتوری کمتر است. یکی از دلایل توقف تولید موتور کاربراتوری و جایگزینی آن با این سیستم، همین مورد است.
· استارت آسان در هر شرایط دمایی
دیگر تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری در هنگام روشن کردن موتور است. در موتورسیکلت‌های انژکتوری، روشن کردن موتور در هوای سرد بسیار آسان‌تر است.
· نیاز کمتر به نگهداری
برخلاف کاربراتورها، این سیستم نیاز به تنظیمات دستی و تعمیرات مکرر ندارد.
معایب موتورسیکلت انژکتوری
اما معایب موتورسیکلت انژکتوری چیست؟ در ادامه به ان اشاره می‌کنیم.
· هزینه بیشتر
این سیستم نسبت به مدل کاربراتوری پیچیده‌تر است و هزینه تولید و تعمیر آن نیز بیشتر خواهد بود.
· نیاز به تجهیزات تخصصی
برای عیب‌یابی و تعمیر سیستم‌های انژکتوری نیاز به ابزارهای الکترونیکی پیشرفته وجود دارد.
بیشتر بخوانید: راهنمای دریافت گواهینامه موتور سیکلت
جمع‌بندی
بعد از آشنایی با ویژگی‌ها و کارکرد این دو نوع موتورسیکلت، می‌توان انتخاب بهتری در رابطه با سیستم سوخت‌رسانی بهینه و موتور با راندمان بالاتر داشت. همچنین تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری را شناخت و مزایا و معایب هرکدام را تشخیص داد.
سوالات متداول
1. تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری چیست؟
موتورسیکلت‌های انژکتوری از سیستم تزریق سوخت الکترونیکی استفاده می‌کنند که به طور دقیق و خودکار مقدار سوخت و هوا را برای احتراق تنظیم می‌کند. در مقابل، موتورسیکلت‌های کاربراتوری از یک سیستم مکانیکی (کاربراتور) برای ترکیب سوخت و هوا استفاده می‌کنند.
2. کدام یک از نظر مصرف سوخت بهتر است؟
دیگر تفاوت موتورسیکلت انژکتوری و کاربراتوری در رابطه با مصرف سوخت است. موتورسیکلت‌های انژکتوری معمولاً مصرف سوخت کمتری دارند، زیرا سیستم الکترونیکی آن‌ها میزان سوخت را دقیق‌تر تنظیم می‌کند. موتورسیکلت‌های کاربراتوری اغلب سوخت بیشتری مصرف می‌کنند.
3. کدام موتورسیکلت‌ها عملکرد بهتری دارند؟
موتورسیکلت‌های انژکتوری به دلیل دقت در تزریق سوخت و عملکرد بهینه در شرایط مختلف، معمولاً عملکرد بهتری دارند. به خصوص در شرایط جوی متفاوت، این موتورها به خوبی تنظیم می‌شوند و کارایی بالاتری ارائه می‌دهند.
4. کدام سیستم نیاز به نگهداری کمتری دارد؟
موتورسیکلت‌های انژکتوری نیاز به نگهداری کمتری دارند، زیرا سیستم آن‌ها الکترونیکی است و تنظیمات به طور خودکار انجام می‌شود. اما کاربراتورها نیاز به تنظیمات و تمیزکاری دوره‌ای دارند.
5. تعمیرات و قطعات کدام سیستم راحت‌تر و ارزان‌تر است؟
سیستم‌های کاربراتوری به دلیل سادگی مکانیکی، تعمیرات و نگهداری ارزان‌تری دارند. قطعات آن‌ها نیز به طور کلی ارزان‌تر است. اما سیستم‌های انژکتوری پیچیده‌تر هستند و تعمیرات آن‌ها نیاز به تخصص بیشتری دارد.
6. کدام سیستم برای محیط زیست بهتر است؟
– سیستم انژکتوری به دلیل کنترل دقیق‌تر روی مصرف سوخت و کاهش انتشار آلاینده‌ها، از نظر زیست‌محیطی بهتر هستند. این سیستم کمک می‌کند تا میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای کمتر باشد.
7. شتاب موتورسیکلت انژکتوری بیشتر است یا کاربراتوری؟
به طور کلی، موتورسیکلت‌های انژکتوری در شتاب‌گیری بهتر عمل می‌کنند، زیرا سیستم تزریق سوخت دقیق‌تر و سریع‌تر از کاربراتور عمل می‌کند.